Mòn mỏi chờ tái định cư

Những khu tái định cư… trên giấy

Ngồi trong căn nhà dựng ngay sát hữu ngạn sông Mã trong mùa mưa lũ, đang cuộn sóng đỏ ngầu, anh Ma Văn Sứ (người dân trú tại bản Xa Lung, xã Mường Lý, huyện Mường Lát) cho biết: Căn nhà này hiện là nơi trú ngụ của 8 người trong gia đình anh. Do được xây dựng từ lâu, qua mỗi đợt mưa lũ, căn nhà lại xuất hiện thêm nhiều các vết nứt nên chẳng biết sẽ sụp đổ lúc nào.

“Ở đây không chỉ có riêng gia đình tôi mà còn có gần 70 hộ dân khác của bản cần được di dời, tái định cư do nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở cao. Cứ trời mưa to, kéo dài là mọi người phải thay nhau thức trắng đêm để canh đất sạt… Từ năm 2018, Nhà nước đã có thông báo cả bản phải chuyển đến nơi ở mới và chúng tôi đã rất hy vọng, chờ đợi. Thế nhưng đến nay đã hơn 6 năm, khu tái định cư bản Xa Lung vẫn chưa hoàn thành” - anh Sứ nói.

Được biết, bản Xa Lung hiện có 67 hộ dân, với hàng trăm nhân khẩu là đồng bào người Mông sinh sống. Các hộ dân nơi đây luôn phải sống trong cảnh thấp thỏm lo âu mỗi khi mưa lũ về. Do nằm ở vị trí địa lý khó khăn, đến nay bản vẫn chưa có điện lưới quốc gia, mong ước lớn nhất lúc này được tái định cư đến nơi ở mới và có điện chiếu sáng để yên tâm sinh sống và phát triển kinh tế.

Trao đổi với báo chí, ông Hà Văn Tuấn - Chủ tịch UBND xã Mường Lý cho biết, theo Nghị quyết 276 ngày 13/7/2022 của HĐND tỉnh Thanh Hóa đã có chủ trương đầu tư Dự án sắp xếp, ổn định dân cư cho 67 hộ dân bản Xa Lung với tổng mức đầu tư không quá 20,1 tỷ đồng. Nguồn vốn đầu tư ngân sách tỉnh, riêng kinh phí giải phóng mặt bằng do huyện chi trả. Dù Nghị quyết đưa ra thời gian hoàn thành vào năm 2024, nhưng sau nhiều năm dự án tái định cư này vẫn chưa thể thực hiện do gặp nhiều vướng mắc.

Thiếu vốn

Khu tái định cư bản Xa Lung chỉ là một trong số gần 10 dự án tái định cư cho đồng bào nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở cao phải di dời tại Mường Lát. Theo thông tin từ UBND huyện Mường Lát cho biết: Trong giai đoạn từ 2021 - 2025, toàn huyện có 753 hộ dân thuộc diện di dời tái định cư theo Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy có cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Bên cạnh việc tái định cư xen ghép và liền kề, địa phương cũng đã lập phương án xây dựng 8 khu tái định cư tập trung. Tuy nhiên đến nay mới chỉ có 1 khu hoàn thành đi vào hoạt động, 1 khu vẫn còn dang dở và chưa biết khi nào hoàn thành, 6 khu còn lại hiện bế tắc trong triển khai xây dựng.

UBND huyện Mường Lát đang đề xuất với UBND tỉnh Thanh Hóa thực hiện việc rà soát, điều chỉnh lại một số nội dung như, điều chỉnh lại địa điểm xây dựng các khu tái định cư tập trung cũng như liền kề cho phù hợp với nguồn vốn, an toàn và bổ sung thêm các hộ vào khu tái định cư mới hoặc các hộ không vào khu tái định cư.

Ông Lương Văn Liêm - Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án huyện Mường Lát cho biết: Theo rà soát, hiện đang có 7 khu tái định cư được đầu tư, trong số đó có khoảng 1 nửa đang gặp vướng mắc. Nguyên nhân do địa hình đồi núi phức tạp, khi triển khai dự án huyện bắt buộc phải san lấp mặt bằng, đào núi và kè đảm bảo an toàn thì mới triển khai xây dựng được. Điều này dẫn đến không thể triển khai xây dựng do tổng mức đầu tư bị giới hạn, thiếu kinh phí thực hiện.

Trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết, ông Cao Văn Cường - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thanh Hóa cho biết: Nguyên nhân chính dẫn đến các dự án tái định cư bị chậm triển khai là do trong quá trình khảo sát, địa phương đã không đánh giá đúng tình hình thực tế và những khó khăn phát sinh, đặc biệt là thiếu kinh phí khi thực hiện các dự án.

“Để giải quyết những vướng mắc, chúng tôi đã thống nhất với các sở, ban, ngành và báo cáo với Tỉnh ủy Thanh Hóa đề xuất các phương án hỗ trợ cho một khu tái định cư đang được đầu tư xây dựng. Với hạng mục hỗ trợ cho người dân di dời, tỉnh Thanh Hóa sẽ lấy kinh phí từ ngân sách chi trả. Với phần giải phóng mặt bằng, tỉnh cũng lấy kinh phí từ ngân sách để hỗ trợ… Tuy nhiên, đây chỉ là những giải pháp khắc phục tạm thời trước mắt. Về lâu dài, trong thời gian tới để UBND huyện Mường Lát sớm xây dựng các khu tái định cư giúp người dân di dời đến nơi an toàn, tỉnh vẫn cần phải có cơ chế điều chỉnh vốn đầu tư cho từng khu tái định cư cụ thể” - ông Cường thông tin thêm.