Nan giải bản quyền sách nói

Đoàn Xá• 30/10/2020 08:30

Là vấn nạn lâu năm của thị trường sách, vi phạm bản quyền của các tác giả, nhà xuất bản hiện nay không chỉ dừng lại ở việc các đối tượng in lậu những cuốn sách để bán. Tình trạng các kênh cá nhân trên mạng xã hội chuyển thể từ sách in sang sách nói (audio book) đang ngày một nhiều. Dù thu hút hàng trăm ngàn lượt theo dõi, kiếm tiền từ những tác phẩm này nhưng hầu hết các kênh cá nhân này đều không thanh toán tiền bản quyền cho tác giả hay đại diện nhà xuất bản. Đặc biệt, với nhiều tác phẩm mà tác giả đã mất hay sách dịch từ nước ngoài thì việc vi phạm lại càng phổ biến.

Nhiều cuốn sách in bị chuyển lậu thành sách nói.

Cụ thể, từ cách đây khoảng 2 năm, đại diện NXB Trẻ đã lên tiếng về việc một kênh sách cá nhân lấy nhiều cuốn sách của NXB này đọc trên kênh cá nhân, thu hút rất đông lượt xem, theo dõi. Đó là các tác phẩm như Truyện Kiều, Chí Phèo, Số đỏ hay một số truyện ngắn của vài tác giả ăn khách khác. Sau này, kênh cá nhân đã xoá bỏ các tác phẩm trên nhưng hàng loạt tác phẩm của các NXB khác lại bị xâm phạm bản quyền. Cũng liên quan đến bản quyền sách nói, ít thời gian trước Công ty Yeah1 Network (Quận 3, TPHCM) bị một số NXB tố cáo thu âm nhiều tác phẩm sách in sang sách nói tạo thành các file, đưa lên mạng xã hội thu hút người xem để kiếm tiền quảng cáo. Đã có hàng chục ngàn lượt xem, chia sẻ các tác phẩm này, gây thiệt hại đáng kể cho phía NXB.

Không những vậy, với công nghệ hiện đại ngày nay, nhiều phần mềm có thể biến chữ viết trên trang sách thành các giọng nói đã chỉnh âm qua máy. Nghĩa là chỉ cần quét phần mềm này, các trang sách viết sẽ được đọc thành âm thanh. Điều này càng khiến cho tình trạng vi phạm bản quyền thêm dễ dàng và khó lường hơn. Bởi những cá nhân vi phạm gần như không tốn công sức gì mà có thể biến những cuốn sách được ưa thích thành sách nói, thu hút đông đảo độc giả khác tìm tới. Có hàng ngàn các cuốn sách bị vi phạm như vậy đang trôi nổi trên các nền tảng mạng xã hội mà gần như chưa có chế tài kiểm soát, xử lý. Thậm chí nhiều kho sách nói được bán công khai cũng không hề mua bản quyền từ tác giả, hay NXB.

Theo ông Nguyễn Văn Phước- Giám đốc Công ty sách First News, đơn vị này có hơn 400 đầu sách ăn khách như Đắc nhân tâm, Quẳng gánh lo đi, Hạt giống tâm hồn, Quà tặng diệu kỳ... đã bị làm lậu cả sách điện tử và sách nói trên nhiều trang web lẫn mạng xã hội. Ông Nguyễn Huy Hải- Giám đốc Chi nhánh Huy Hoàng Bookstore, cũng cho biết bộ sách ăn khách của công ty Lời nguyền Lỗ Ban gồm 6 tập đã bị làm sách nói lậu trên trang radio.com. Việc này khiến các đơn vị bỏ tiền mua bản quyền, làm sách bị thiệt hại trầm trọng.

Hiện nay Nghị định 131/2013 NĐ-CP có quy định ngoại trừ trường hợp dành cho người khuyết tật khiếm thị, các tác phẩm từ sách in chuyển thành sách nói nếu không được sự chấp thuận của đơn vị nắm bản quyền có thể bị xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng. Ngoài ra, phía vi phạm cũng phải gỡ bỏ, khắc phục các hậu quả phát sinh liên quan đến vi phạm.