NASA giữa khủng hoảng ngân sách: Giữ vững mục tiêu đưa người trở lại Mặt trăng
Hơn 15.000 nhân viên NASA đã phải tạm nghỉ việc khi chính phủ Mỹ bước vào giai đoạn đóng cửa vì bế tắc ngân sách, khiến hàng loạt dự án khoa học bị đình trệ. Tuy nhiên, chương trình Artemis – sứ mệnh đưa con người trở lại Mặt trăng sau hơn nửa thế kỷ – vẫn được phép tiếp tục, được coi là nhiệm vụ “thiết yếu” trong chiến lược vũ trụ quốc gia.
Theo kế hoạch, chuyến bay Artemis II với 4 phi hành gia bay quanh Mặt trăng dự kiến khởi hành sớm nhất vào tháng 2/2026. Đây là bước thử nghiệm quan trọng trước khi thực hiện Artemis III – sứ mệnh đưa người hạ cánh xuống bề mặt Mặt trăng, dự kiến vào giữa năm 2027. NASA cho biết khoảng 3.000 nhân viên vẫn tiếp tục làm việc trong thời gian chính phủ đóng cửa, tăng 2.000 người so với kế hoạch trước đó.
Giới lãnh đạo NASA nhấn mạnh việc đẩy nhanh chương trình Artemis là cần thiết trong bối cảnh cạnh tranh không gian gia tăng. Quyền Giám đốc NASA Sean Duffy khẳng định mục tiêu “đưa nước Mỹ lên Mặt trăng” là ưu tiên chiến lược, thể hiện năng lực dẫn đầu của Mỹ trong cuộc đua chinh phục vũ trụ thế kỷ 21. Việc duy trì vị thế tiên phong trong thám hiểm vũ trụ, theo NASA, không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn là vấn đề an ninh và ảnh hưởng quốc tế. Tuy nhiên, tham vọng chinh phục Mặt trăng đi kèm nhiều thách thức. Với tổng chi phí ước tính khoảng 100 tỷ USD, Artemis đang vượt ngân sách và chậm tiến độ so với kế hoạch ban đầu. Một yếu tố quan trọng là tàu vũ trụ Starship của SpaceX, phương tiện sẽ đưa phi hành gia từ quỹ đạo xuống Mặt trăng trong sứ mệnh Artemis III. Dù từng gặp nhiều thất bại trong thử nghiệm, đợt phóng gần nhất của Starship hồi tháng 8 đã thành công, mở đường cho một chuyến bay thử khác dự kiến giữa tháng 10.
Trong khi đó, các dự án khoa học khác của NASA đang đối mặt nguy cơ bị cắt giảm mạnh. Ngân sách Nhà Trắng đề xuất giảm 24% tổng chi của cơ quan này và gần 50% vốn dành cho nghiên cứu khoa học, khiến hơn 20 sứ mệnh robot trong Hệ Mặt trời có thể bị dừng giữa chừng. Một nhóm nghị sĩ lưỡng đảng đã gửi thư yêu cầu Quốc hội bảo vệ nguồn vốn cho NASA và cảnh báo rằng “một sự gián đoạn ngân sách quy mô này sẽ gây tổn thất không thể đảo ngược”.
Dù NASA khẳng định đang chuẩn bị cho mọi kịch bản ngân sách, nhiều kỹ sư thừa nhận tình hình nội bộ “vô cùng hỗn loạn”. Giữa làn sóng sa thải, cắt giảm và bất định, giấc mơ chạm lại Mặt trăng của Mỹ vẫn đang tiến lên nhưng dưới áp lực tài chính chưa từng có.
