Ngăn chặn thảm họa đám đông

Cảnh giác với đám đông

Sau vụ việc trên phố Itaewon ở Thủ đô Seoul của Hàn Quốc, các chuyên gia an toàn cho biết, việc kiểm soát đám đông và giao thông hợp lý của chính quyền Hàn Quốc có thể ngăn chặn hoặc ít nhất làm giảm sự gia tăng của những người dự tiệc Halloween trong các con hẻm.

Suy đoán đã lan tràn trên các phương tiện truyền thông xã hội về nguyên nhân chính xác gây ra thảm kịch khiến ít nhất 156 người người thiệt mạng, nhưng thủ phạm có thể là sự tích tụ dần dần những người đến ăn mừng Halloween trong khu phố hoạt động về đêm Itaewon, và thấy mình bị mắc kẹt trong một không gian nơi họ bị những người xung quanh đẩy mạnh đến mức khó kiểm soát chuyển động của cơ thể.

“Vào thời điểm bạn nghĩ rằng bạn không còn kiểm soát được nữa, thì đã quá muộn để thoát ra khỏi không gian đó” - ông Milad Haghani, giảng viên cao cấp tại trường Đại học New South Wales, Australia, một chuyên gia về hành vi đám đông và sự chuẩn bị cho trường hợp khẩn cấp, cho biết.

Các nhân chứng cho biết, khi mọi người chen lấn vào con hẻm rộng 3,2 mét, một số người bắt đầu ngã, khiến những người khác ngã nhào và đổ vào nhau. Con hẻm nằm gần lối ra của một ga tàu điện ngầm và là lối đi chủ yếu dành cho người đi bộ di chuyển giữa một con phố chính ở Itaewon và các nhà hàng, quán bar và câu lạc bộ đêm ở phía bên kia.

Mật độ khoảng 5 người/m2 có thể khiến chúng ta cảm thấy chật chội nhưng vẫn kiểm soát được. Tuy nhiên, một khi con số tăng lên khoảng 8-9 người/m2 và hơn thế nữa thì tình hình sẽ trở nên nguy hiểm. Ông Haghani cho biết, một khi đạt đến mật độ đó, đám đông sẽ trở nên bất ổn và mất kiểm soát. Sự hỗn loạn sẽ tự xảy ra ngay cả khi không có bất kỳ hành vi sai trái nào từ những người trong không gian đó.

“Khi cơ thể chạm vào nhau, năng lượng và mật độ cao đó có thể làm phát sinh những đợt sóng và gây ra hiệu ứng domino nếu như có người ngã. Thậm chí, lực tạo ra bởi sự xô đẩy của đám đông đủ mạnh để bẻ cong các thanh thép và nguyên nhân chính của cái chết thường là ngạt thở” - ông Haghani nói.

Các quán bar và câu lạc bộ đêm của Itaewon rất nổi tiếng với khách du lịch nước ngoài. Khu vực này bắt đầu thu hút những người vui chơi vào dịp Halloween từ khoảng một thập kỷ trước. Khoảng 140 cảnh sát đã được triển khai tới Itaewon để đảm bảo an ninh cho lễ hội quy mô lớn đầu tiên sau 3 năm. Tuy nhiên, hầu hết cảnh sát có mặt ở đó để phòng chống tội phạm trong một đám đông ước tính khoảng 100.000 người và không đề cập đến việc kiểm soát đám đông.

Kiểm soát mật độ đám đông

Tờ Chosun Ilbo, một trong những tờ báo hàng đầu Hàn Quốc, cho biết trong một bài xã luận rằng, nhà chức trách nên có các biện pháp an toàn tại chỗ tốt hơn khi dự tính trước được số lượng lớn người sẽ tập trung tại con phố. Theo Seoul Metro, có tổng số 130.131 hành khách đã sử dụng ga tàu điện ngầm Itaewon vào ngày xảy ra vụ việc, so với 96.845 tại sự kiện Halloween cuối cùng diễn ra vào năm 2019.

Ở nước láng giềng Nhật Bản, khoảng 350 sĩ quan đã được triển khai tới lễ hội Halloween ở khu phố đêm Shibuya của Tokyo, thu hút khoảng 40.000 người. Nhiều người ở đó để kiểm soát đám đông, trong đó có một số người được gọi là "Cảnh sát DJ", họ đứng trên bục với micro và loa lớn để khuyến khích mọi người tuân thủ các quy tắc an toàn trên đường phố.

Một bài báo được xuất bản do Viện Tội phạm học của Australia cho biết, một nguyên tắc chung là cứ khoảng 100 người thì có khoảng một quan chức kiểm soát đám đông, nhưng không có công thức cố định để phân bổ nguồn lực cảnh sát và an ninh tại các cuộc tụ tập công cộng.

Mặc dù Hàn Quốc có sổ tay hướng dẫn an toàn cho các lễ hội dự kiến thu hút hơn 1.000 người, nhưng hướng dẫn này chỉ được thực hiện khi có một cơ quan tổ chức cụ thể chịu trách nhiệm lập kế hoạch an toàn và phối hợp với các nguồn lực của chính phủ.

Chỉ hai tuần trước đó, Lễ hội Làng Toàn cầu Itaewon do một hiệp hội du lịch tổ chức và được tài trợ bởi thành phố Seoul và quận Yongsan, đã có những người mặc áo vest vàng hướng dòng di chuyển và con đường chính bị đóng cửa không cho ô tô lưu thông.

Nhưng vào ngày thứ Bảy định mệnh, có hàng nghìn cửa hàng mở cửa kinh doanh, ô tô vẫn được đi lại bình thường trong khi hàng chục nghìn thanh niên háo hức ăn mừng lễ Halloween đầu tiên không có hạn chế Covid-19 kể từ khi đại dịch xuất hiện.

Ông Paek Seung-joo, giáo sư Phòng cháy chữa cháy và Phòng chống thiên tai tại Đại học Open Cyber của Hàn Quốc cho biết: “Chỉ vì nó không được đặt tên là 'lễ hội' không có nghĩa là sẽ có bất kỳ sự khác biệt nào về quản lý thiên tai. Vì không có cơ quan chịu trách nhiệm quản lý chung, nên mỗi cơ quan chức năng chỉ làm những gì là nhiệm vụ chính của họ. Ví dụ, sở cứu hỏa chuẩn bị cho tình huống hỏa hoạn và cảnh sát hành động khi có tội phạm. Cần có một hệ thống mà chính quyền địa phương nắm quyền và hợp tác với các cơ quan chức năng khác để chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất".

Theo ông G. Keith Still, Giáo sư về khoa học đám đông tại Đại học Suffolk (Mỹ), nhà chức trách có thể giúp ngăn chặn tình trạng chen lấn, xô đẩy nhau trong đám đông như ở Itaewon bằng cách cập nhật và kiểm soát mật độ người theo từng thời điểm cũng như điều tiết dòng người tới khu vực.

“Chìa khóa để ngăn chặn thảm kịch là các nhà chức trách phải kiểm soát mật độ đám đông. Nếu như mật độ bắt đầu trở nên dày đặc, hãy làm chậm hoặc chặn hẳn dòng người tiến vào khu vực. Nếu như để đám đông trở nên quá chật chội, việc giảm số người sẽ khó khăn hơn rất nhiều” – ông G. Keith Still nói.

Ngày 1/11, Ủy ban phòng chống tai nạn và quản lý an toàn trung ương Hàn Quốc đã quyết định lập đối sách phòng ngừa sự cố đối với các sự kiện tập trung đông người, tránh tái diễn thảm kịch tương tự. Bắt đầu từ ngày 3/11, Chính phủ Hàn Quốc sẽ rà soát chung liên ngành đối với các lễ hội ở địa phương, đồng thời lập phương án quản lý an toàn đối với các sự kiện tự phát, không có đơn vị tổ chức tương tự như các lễ hội Halloween ở khu phố Itaewon vừa qua.