Ngăn tình trạng 'bắt tay ngầm' trong đấu giá đất

Có cần hình sự hóa việc bỏ cọc?

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) cho rằng: Cử tri nêu việc đấu giá đất ở nhiều nơi, nhà đầu tư đấu giá trên trời rồi bỏ cọc, như tại khu đô thị Thủ Thiêm, TP Hồ Chí Minh. Việc này làm nhiễu loạn thị trường, sốt đất ảo, tạo mặt bằng giá đất mới, gây khó khăn cho xây dựng, phát triển. Vậy Bộ có giải pháp nào cho tình trạng này?

Trả lời, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, thực tế không chỉ có hiện tượng thổi giá mà còn có hiện tượng móc ngoặc, dìm giá, làm nhiễu loạn thị trường, gây ra nhiều hệ lụy. Nguyên nhân là do pháp luật liên quan đến đấu giá đất còn thiếu cụ thể như, trình tự chưa chặt chẽ; chưa quy định điều kiện, năng lực của doanh nghiệp tham gia đấu giá; chế tài đối với người cố tình đẩy giá cao rồi bỏ cọc chưa đủ sức răn đe.

Đặc biệt, theo ông Hà, các công cụ pháp luật để ngăn chặn tình trạng “quân xanh”, “quân đỏ”, “móc ngoặc” hoặc đe dọa người tham gia đấu giá quyền sử dụng đất cũng chưa chặt chẽ, thậm chí có sơ hở.

Đưa ra giải pháp để ngăn chặn tình trạng trên, ông Hà cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền các quy định chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng này.

Theo đó, dù đã có quy định về điều kiện doanh nghiệp tham gia đấu giá đất, nhưng chưa quy định cụ thể về điều kiện năng lực, trách nhiệm, kinh nghiệm thực tiễn. Do đó, phải có chế tài mạnh hơn, nếu doanh nghiệp sau khi đấu giá xong rồi bỏ cọc thì phải bị xử lý nghiêm, như vậy mới đủ sức răn đe. Bên cạnh đó, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra để xử lý cơ quan công quyền và doanh nghiệp lợi dụng vấn đề đấu giá để trục lợi.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Xuân (đoàn Đắk Lắk) về việc có cần hình sự hóa việc bỏ cọc, thao túng thị trường, thổi giá hay không? Bộ trưởng Hà thừa nhận cơ chế chính sách còn sơ hở, không đồng bộ.

Theo ông Hà, hình sự hóa phải có quy định của pháp luật. Quan điểm là có vi phạm thì phải xử lý nghiêm. Còn công cụ quản lý điều hành bằng nhiều biện pháp chứ không chỉ hình sự hay dân sự.

“Có thể có hành vi hình sự nhưng phải điều tra. Vì kết tội phải tuân theo các quy định của pháp luật. Vì vậy trong đấu giá đất, các địa phương cũng phải làm tốt việc định giá, chứ không phải để đẩy giá khiến giá đất lên cao bất thường” - ông Hà cho hay.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, hình sự hóa là quan hệ dân sự, hoặc hành chính biến thành hình sự. Còn đấu thầu bỏ cọc qua xem xét thấy sai phạm dân sự thì xử theo dân sự, vi phạm hành chính xử theo hành chính, còn thấy trong quá trình xem xét xử lý thấy sai phạm về hình sự thì xử lý theo hình sự.

Trả lời đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng) về việc, pháp luật đấu giá hiện nay khá phức tạp, nhiều quy định của pháp luật, với nhiều cơ quan tham gia nên khó trong xử lý. Vậy quan điểm của Bộ trưởng như thế nào?

Bộ trưởng Hà cho biết, trong đấu giá có nhiều công cụ quản lý, từ cách tổ chức đấu giá, sử dụng công nghệ, đấu giá trực tiếp hay gián tiếp. Đấu giá 1 vòng hay 2 vòng là vần đề cần xem xét. Nhất là các chế tài xử phạt mang tính răn đe, đặc biệt là về kinh tế. Quy định của pháp luật phải là như vậy.

Giải trình thêm tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, cơ quan có trách nhiệm đang được giao làm rõ trường hợp đấu giá đất ở Thủ Thiêm và “sẽ có kết luận” trong thời gian tới.

Về phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, bà Nguyễn Thị Xuân bày tỏ băn khoăn. Theo nữ đại biểu, có ý kiến chuyên gia tính toán cho rằng số tiền mà nhà đấu giá bỏ cọc gần 600 tỷ ở Thủ Thiêm không là gì so với lợi ích thu được khi giá đất khu vực xung quanh được đẩy lên cao, gây thiệt hại cho Nhà nước cũng như nền kinh tế, do đó cần xử lý nghiêm, thậm chí phải xử lý hình sự.

Đồng quan điểm cần xử lý nghiêm, song Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh trường hợp đấu giá đất ở Thủ Thiêm thì cơ quan có trách nhiệm đang làm rõ và cần chờ kết luận rõ ràng.

Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong đấu giá đất

Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà, thời gian từ khi trúng đấu giá đất đến khi hủy quyết định trúng đấu giá do người trúng đấu giá không nộp đủ tiền là khá dài (180 ngày như ở Thủ Thiêm) là một sơ hở để các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như thổi giá bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, cơ cấu lại khoản nợ trong các ngân hàng, bán hàng tồn đọng...

Vì vậy, các cơ quan liên quan cần vào cuộc quyết liệt, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đấu giá, có yếu tố trục lợi trong đấu giá quyền sử dụng đất.