Ngành giấy và mục tiêu kinh tế tuần hoàn

Giúp giảm lượng rác thải

Việt Nam hiện có hơn 500 doanh nghiệp (DN) sản xuất giấy, trong đó 20 DN lớn chiếm 65% sản lượng. Sản lượng toàn ngành đạt 8,2 triệu tấn, chủ yếu là giấy bao bì chiếm hơn 80%. Giấy thu hồi từ trong nước và nhập khẩu vẫn là nguồn nguyên liệu chính cho ngành giấy. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu bột giấy do chưa tận dụng hết tiềm năng nguồn nguyên liệu trong nước. Và ngành giấy được xem là một trong những ngành gây ô nhiễm nhiều nhất trong quá trình phát triển. Nguyên nhân được chỉ ra vì ngành giấy là ngành sản xuất, tái chế với khối lượng nước rất lớn.

Sự lạc hậu của công nghệ sản xuất giấy của Việt Nam không chỉ gây lãng phí nguồn nước, mà còn buộc doanh nghiệp tăng chi phí xử lý môi trường. Nhất là công đoạn tẩy trắng gây ô nhiễm lớn nhất, chiếm 50 - 70% tổng lượng nước thải và chiếm 80 - 95% tổng lượng dòng thải gây ô nhiễm, phát sinh từ 45 - 48 kg chất thải rắn/tấn sản phẩm.

Theo các chuyên gia trong ngành môi trường, nếu tái chế 1 tấn giấy thì có thể tiết kiệm đến 17 cây gỗ trưởng thành, 4.000kWh điện, 270 lít dầu, 26.000 lít nước và 3,5m3 đất (để chôn lấp); đồng thời giảm được 65% điện năng cần sử dụng (để sản xuất giấy mới); 35% nguy cơ ô nhiễm môi trường; 74% ô nhiễm không khí…

Đề cập đến cơ hội và tiềm năng của ngành giấy trong việc thực hiện kinh tế tuần hoàn, ông Hoàng Trung Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) cho rằng, việc tái chế giấy, sử dụng tiết kiệm nguồn nước và năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo là những hướng đi trọng tâm để ngành giấy Việt Nam có thể phát triển bền vững. Đồng quan điểm, đại diện Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khẳng định, kinh tế tuần hoàn là giải pháp tất yếu cho ngành giấy nhằm đạt được mục tiêu phát triển xanh và bền vững. Bên cạnh đó, ngành giấy có tiềm năng lớn trong việc áp dụng kinh tế tuần hoàn, nhờ khả năng tái chế nhiều lần, giấy giúp giảm lượng rác thải, giảm nhu cầu khai thác nguyên liệu thô. Các mô hình tái chế giấy thành công trên thế giới minh chứng cho tiềm năng của kinh tế tuần hoàn trong ngành giấy.

Đổi mới công nghệ

Giới chuyên gia kinh tế nhận định, việc thúc đẩy ứng dụng kinh tế tuần hoàn là một bước đi cần thiết để ngành giấy Việt Nam có thể vươn lên vị thế mới trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Đối với các DN ngành giấy, điều quan trọng nhất bây giờ là phải coi trọng đầu tư vào công nghệ, thiết bị tiên tiến, đẩy mạnh số hóa, tự động hóa, thực hành kinh doanh bền vững theo tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị). Cần đẩy mạnh chính sách hỗ trợ tài chính cụ thể hơn cho DN đầu tư công nghệ sạch.

Bên cạnh đó cần có chương trình chuyển giao công nghệ, kết nối giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và DN giấy. Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò cầu nối để thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, giới thiệu các mô hình công nghệ tiên tiến của các nước đi đầu về sản xuất giấy bền vững. Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật và quản lý. Đổi mới công nghệ không chỉ là vấn đề thiết bị, mà còn là yếu tố con người. Để làm được điều này, Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống thu gom, phân loại và tái chế giấy phế liệu; áp dụng đồng bộ mô hình “trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất” (EPR) trong ngành giấy, như đã được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn.

Đồng quan điểm, theo Chủ tịch VPPA, sự phát triển bền vững của ngành giấy Việt Nam đang đứng trước những áp lực lớn về môi trường, chi phí sản xuất và yêu cầu hội nhập quốc tế. Và đổi mới công nghệ được xác định là hướng đi tất yếu để ngành giấy vừa tăng trưởng vừa đảm bảo các tiêu chuẩn xanh.