Ngành logistics: Tìm động lực thúc đẩy chuyển đổi số

Nhiều rào cản

Theo chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, logistics là một trong 8 ngành cần được ưu tiên chuyển đổi số trước. Theo ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), việc ứng dụng công nghệ số trong logistics sẽ mang lại nhiều lợi ích, tối ưu hiệu quả, góp phần giảm chi phí logistics, khi mà chi phí logistics ở Việt Nam vẫn chiếm tỷ trọng cao.

Tuy nhiên, ở trong nước, phần lớn các doanh nghiệp (DN) logistics mới đang ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi số. Theo chia sẻ của TS. Nguyễn Thị Xuân Hòa, chuyên gia Dự án Thương mại số tại Việt Nam của USAID, sự đầu tư nguồn lực, ngân sách cho hoạt động chuyển đổi số còn hạn chế; thiếu nhân sự có năng lực chuyên môn; nghiệp vụ quản trị rủi ro và an ninh mạng còn yếu; doanh nghiệp thiếu quy trình và lộ trình thực hiện chuyển đổi số... đó là những rào cản chính đối với các DN logistics, đặc biệt là nhóm DN nhỏ và vừa.

Đáng chú ý, động lực thúc đẩy DN logistics phải chuyển đổi số chưa thực sự rõ nét. Kết quả khảo sát 4 nhóm DN ngành logistics, gồm: DN cảng, DN kho bãi, DN vận tải, và DN thương mại điện tử, cho thấy có sự khác biệt trong chuyển đổi số giữa các nhóm DN.

Cụ thể, với nhóm DN cảng, mức độ chuyển đổi số tương đối cao: 67% DN được khảo sát áp dụng chuyển đổi số tổng thể, 50% kết nối khách hàng và nhà cung cấp; áp dụng phần mềm cảng thông minh ePort và các phần mềm chức năng; 67% DN dành ngân sách 1-5 tỷ đồng/năm cho chuyển đổi số. Mặc dù vậy, vẫn còn một số khó khăn trong quản lý rủi ro và an toàn thông tin, thiếu quy trình đồng bộ, khung pháp lý chưa thuận tiện, môi trường hoạt động chưa đồng nhất.

Trong khi đó, chuyển đổi số trong nhóm DN vận tải không cao. Ứng dụng công nghệ thông tin được sử dụng nhiều nhất là phần mềm quản lý vận tải. Khó khăn với nhóm dịch vụ vận tải trong chuyển đổi số là thiếu nguồn nhân sự chuyên trách về công nghệ thông tin; thiếu quy trình, lộ trình cho chuyển đổi số; hạn chế nguồn vốn cho chuyển đổi số và thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin...

Gỡ các điểm nghẽn

Trước những rào cản trong chuyển đổi số đối với các DN ngành logistics, bà Phạm Thị Lan Hương - chuyên gia Dự án Thương mại số tại Việt Nam của USAID khuyến cáo các DN cần xây dựng chiến lược và kế hoạch chuyển đổi số, thể hiện vai trò của tất cả các bộ phận trong kế hoạch đó, truyền thông đầy đủ và xây dựng cơ chế KPI cho các đầu mục công việc về chuyển đổi số.

Trong bối cảnh nguồn lực tài chính của đa số các DN logistics còn hạn chế trong khi chi phí đầu tư cho nhân sự công nghệ thông tin, các trang thiết bị công nghệ thông tin, phần mềm tương đối cao, bà Hương cho rằng DN nên chia nhỏ mục tiêu chuyển đổi số, làm từ những ứng dụng đơn giản trước...

Ở góc độ vĩ mô, nhiều ý kiến nêu quan điểm, Chính phủ cần ban hành chiến lược quốc gia về phát triển ngành dịch vụ logistics, trong đó tích hợp các mục tiêu và phương án chuyển đổi số trong logistics; thành lập Ủy ban Logistics quốc gia để triển khai chiến lược này. Đồng thời, các bộ, ngành liên quan cần hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử, vấn đề bảo mật, hợp tác phòng chống phá hoại, vấn đề quản trị kỹ thuật số; tích hợp các chức năng về giám sát mạng lưới, bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Ngoài ra, cần ban hành cơ chế hỗ trợ nguồn vốn vay lãi suất ưu đãi cho các dự án chuyển đổi số của doanh nghiệp logistics. Thúc đẩy các DN lớn tiên phong trong triển khai chuyển đổi số và kết nối các DN khác trong chuỗi giá trị...

Nhấn mạnh về tính bền vững và logistics xanh là yếu tố quan trọng, ông Trevor O’Regan - chuyên gia Dự án Thương mại số tại Việt Nam của USAID cho rằng, người tiêu dùng, thế hệ tương lai của Việt Nam cần có logistics xanh. Không chỉ là ngày mai mà sau này nữa, chúng ta cần biến Việt Nam thành địa điểm cung cấp dịch vụ logistics xanh. Song, theo vị chuyên gia, để làm được điều này cần có đầu tư. Đầu tư không chỉ đến từ Chính phủ mà còn từ khu vực tư nhân. Chính phủ không thể đầu tư được tất cả các lĩnh vực, do đó cần sự đầu tư từ tư nhân về công nghệ và hạ tầng số...