Nghị quyết 57: Mở ‘luồng xanh’ cho báo chí

Đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo báo chí

Tại diễn đàn, ông Lê Quốc Minh, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo & Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã phân tích nội dung về những xu hướng công nghệ mới đang định hình lại báo chí hiện đại. Những công nghệ nổi bật đang được ứng dụng và dự báo công nghệ sẽ tiếp tục thay đổi ngành báo chí trong tương lai.

Nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số, ông Trương Thành Trung, Tổng Biên tập Báo Đại đoàn kết cho rằng: “Chuyển đổi số không chỉ là một xu thế tất yếu, mà còn là con đường duy nhất để báo chí Việt Nam nói chung và Báo Đại đoàn kết nói riêng, có thể thích ứng và phát triển bền vững trong kỷ nguyên 4.0. Trong bối cảnh công nghệ phát triển như vũ bão, hành vi tiếp nhận thông tin của công chúng thay đổi từng ngày, báo chí không thể đứng yên, càng không thể chỉ duy trì mô hình truyền thống vốn đã tồn tại hàng chục năm. Chuyển đổi số chính là chìa khóa để chúng ta vừa giữ được giá trị cốt lõi, vừa nắm bắt được nhịp đập thời đại, mang tiếng nói của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lan tỏa mạnh mẽ hơn tới mọi tầng lớp nhân dân, ở mọi nơi, mọi lúc.

Bày tỏ quan điểm về những tác động tích cực của Nghị quyết 57, ông Phạm Văn Tuấn, Tổng Biên tập Báo và Phát thanh, truyền hình Hải Phòng cho rằng: Nghị quyết 57 đã mở ra "luồng xanh" cho báo chí, khuyến khích đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, và sáng tạo trong hoạt động báo chí. Nghị quyết 57 tạo ra những cơ hội cho báo chí có thể đầu tư vào hạ tầng số, ứng dụng AI, Big Data, Blockchain chuyển từ mô hình truyền thống sang mô hình đa nền tảng, tương tác trực tiếp với độc giả qua mạng xã hội, podcast, video ngắn. Việc thúc đẩy chuyển đổi số trong mọi hoạt động đã khuyến khích sự sáng tạo trong nội dung, hình thức, và phương thức truyền tải thông tin, giúp báo chí đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của công chúng.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Mạnh Hưng, Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ Thủ đô bổ sung: Nghị quyết 57 đề cập đến cơ chế thí điểm (sandbox) - một bước đi táo bạo, cho phép thử nghiệm các công nghệ, mô hình kinh doanh mới có sự giám sát của Nhà nước, kể cả miễn trừ trách nhiệm kinh tế nếu rủi ro xuất phát từ nguyên nhân khách quan. Ban đầu cơ chế này hướng tới doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhưng hoàn toàn có thể áp dụng cho báo chí.

Ông Hưng cho rằng, Nghị quyết 57 khi đi vào thực thi đã được Ngân hàng Nhà nước cụ thể hóa bằng chương trình tín dụng quy mô 500.000 tỷ đồng dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Về nguyên tắc, cơ quan báo chí hoàn toàn có thể tiếp cận nếu xây dựng được dự án đáp ứng tiêu chí khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo với phương án khả thi. Ngoài ra, nhiều ý kiến đã đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo báo chí, Quỹ chuyển đổi số cho báo chí công lập hoặc Quỹ phát triển báo chí. Đây là những đề xuất có cơ sở, nhất là khi nguồn lực tài chính luôn là nút thắt lớn nhất trong chuyển đổi số báo chí.

Thách thức về nhân sự

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, quá trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số báo chí cũng đối mặt với thách thức nhất định.

Ông Nguyễn Văn Hoài, Tổng Biên tập Báo Nông thôn Ngày nay (Dân Việt) cho rằng, thách thức lớn nhất với các tòa soạn hiện nay chính là thiếu hụt nhân sự làm việc trong môi trường số. Trong thời đại số, một nhà báo không chỉ cần viết mà còn phải biết quay phim, chụp ảnh, dựng video, sản xuất podcast và tương tác với độc giả trên các nền tảng mạng xã hội. Tuy nhiên, nhiều phóng viên, biên tập viên hiện tại chỉ mạnh về một mảng, thiếu đi các kỹ năng đa nhiệm này.

Ngoài ra, các tòa soạn đang rất cần những chuyên gia về phân tích dữ liệu, lập trình, quản lý sản phẩm số và marketing để phát triển các sản phẩm báo chí hiện đại. Tuy nhiên, việc tuyển dụng và giữ chân những nhân tài này rất khó khăn do sự cạnh tranh về mức lương và môi trường làm việc từ các công ty công nghệ.

Một khó khăn, thách thức nữa mà đa phần tòa soạn gặp phải là thách thức về hạ tầng, công nghệ và nhân lực công nghệ. Nhiều tòa soạn, đặc biệt là ở các cơ quan báo chí địa phương, chưa được trang bị đầy đủ hệ thống máy chủ, mạng lưới và các thiết bị công nghệ hiện đại.

Đưa giải pháp để xây dựng toà soạn thông minh, ông Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho rằng trước mắt cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp kết hợp giữa định hướng chiến lược dài hạn và hành động ngắn hạn. Về ngắn hạn, các cơ quan báo chí cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số cụ thể, xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu định lượng (KPI) và cơ chế giám sát. Lộ trình phải bám sát yêu cầu ứng dụng mạnh mẽ khoa học – công nghệ, nhất là công nghệ số theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Về dài hạn (3-5 năm), các cơ quan báo chí cần hình thành chiến lược số hóa toàn diện, đồng bộ giữa nội dung, hạ tầng và mô hình kinh doanh, đảm bảo tính linh hoạt trước biến động của công nghệ và thị trường. Bên cạnh đó, cần nâng cấp hệ thống quản trị nội dung CMS, đồng thời chuẩn hóa quy trình lưu trữ và phân tích dữ liệu độc giả, triển khai các giải pháp bảo mật nhiều lớp; Xây dựng kho dữ liệu tập trung (Data Lake) và hệ thống phân tích dữ liệu lớn (Big Data Analytics) phục vụ cả quản trị nội bộ lẫn kế hoạch nội dung…