Nghịch lý ngành điều

Ngành điều vừa xuất hàng vừa tìm nguồn nhập khẩu.

Ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Điều (Vinacas) nói, khó khăn mới nhất của các doanh nghiệp hiện nay là lượng tồn kho trong nước thấp. Các doanh nghiệp đang chờ đến thời điểm chính vụ ở trong nước và Campuchia để lấy nguồn nguyên liệu chế biến. Trong khi đó, giá điều nguyên liệu đang ở mức khá cao vì diễn biến thời tiết bất lợi, giá nhân điều lại không tăng bao nhiêu nên doanh nghiệp không dám mua vào do sợ lỗ.

Nghịch lý của ngành điều Việt Nam bao nhiêu năm nay là câu chuyện lớn nhưng không mạnh. Mấy năm trở lại đây, việc xuất khẩu nhân điều đưa về một lượng ngoại tệ lớn cho nền kinh tế. Nhưng xuất đi một thì ngành điều Việt Nam cũng phải nhập khẩu một lượng lớn điều thô về tách vỏ với trị giá phân nửa. Nguồn nguyên liệu phụ thuộc dẫn đến việc phát triển ngành điều không bền vững.

Ông Tạ Quang Huyên - Giám đốc Công ty Cổ phần Hoàng Sơn 1 than thở, ngành điều trong 3 năm nay rất khó khăn, nhiều nhà máy không có nguyên liệu sản xuất. Thậm chí có doanh nghiệp chấp nhận phải tăng giá rất cao, tăng lên 100 USD/tấn đồng thời chất lượng cũng giảm 100 USD/tấn, tổng chi phí đội lên là 200 USD/tấn, chiếm 14% chi phí cho việc này so với ban đầu để nhập nguyên liệu về chế biến xuất khẩu.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thái Sơn- Giám đốc Công ty Long Sơn, DN có kinh nghiệm 25 năm hoạt động trong ngành điều cho rằng, một trong những điểm yếu lớn nhất ngành điều là phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, do vậy tiềm ẩn khó khăn, rủi ro cũng khá cao. Mỗi năm Việt Nam nhập trên 700.000 tấn điều thô từ Châu Phi. Để mua được điều thô về chế biến xuất khẩu các DN của Việt Nam đã tranh mua tranh bán, dẫn đến tình trạng chất lượng không đảm bảo.

Nguyên nhân cũng được chỉ ra là do Việt Nam không xây dựng được các vùng nguyên liệu bền vững dẫn đến việc nhà máy chế biến xuất khẩu không có nguồn nguyên liệu, không chủ động được chất lượng nguyên liệu. Vừa xuất hàng vừa tìm nguồn nhập khẩu.

Tại một số diễn đàn trao đổi được tổ chức gần đây, đại diện các DN trong ngành điều đều than khó mua nguyên liệu sản xuất và có nguy cơ phải giảm công suất vì thiếu nguyên liệu. Nguyên liệu có rồi thì cũng bị động về chất lượng. Trong khi đó xuất khẩu nhân điều lại hướng vào các thị trường khó tính.