Ngóng... sự tự giác

Tại một số địa phương như Bắc Giang, Bắc Ninh, TP Hồ Chí Minh... thời gian qua mỗi ngày ghi nhận hàng trăm ca mắc Covid-19 chủ yếu trong các khu cách ly tập trung, khu vực phong tỏa. Điều đó khiến nhiều người đặt ra giả thiết đã xảy ra lây nhiễm chéo trong các khu cách ly tập trung, cần phải có giải pháp khắc phục ngay, nếu không sẽ khó khống chế.

Trong bối cảnh cơ sở vật chất các khu cách ly tập trung của một số địa phương còn hạn chế, thì việc “cư trú” đông người sẽ không tránh khỏi lây nhiễm chéo SARS-CoV-2 giữa những người phải cách ly.

Vì thế, giải pháp được đưa ra là thí điểm cách ly các trường hợp F1 tại nhà để tránh việc quá tải, dẫn tới hiện trạng lây nhiễm chéo Covid-19 trong các khu cách ly tập trung. Song, làm thế nào để kiểm soát việc cách ly “tại gia” lại là câu chuyện đau đầu của các cơ quan quản lý. Đến việc buộc cách ly tập trung người ta còn trốn, huống hồ là cho ở nhà.

Chẳng phải đã từng có vài trường hợp là F1 đã thuê hoặc nhờ người khác đi cách ly tập trung hộ đó sao? Chẳng phải có trường hợp F1 cố thủ trên tầng cao khiến lực lượng công an phải điều xe thang khống chế đó sao? Và còn đó không ít trường hợp F1 vẫn “tung tăng” đi hội họp, ăn cưới, viếng lễ tang, thậm chí đi đánh golf không biết sợ là gì.

Vậy thì dựa vào đâu để chúng ta có niềm tin rằng tất cả các trường hợp thuộc diện F1 sẽ “ngoan ngoãn” ngồi cách ly tại nhà đủ thời gian quy định? Khi có lực lượng chức năng kiểm soát, ràng buộc, chế tài mà còn khó bắt họ chấp hành, huống hồ là để họ tự giác. Với loại dịch bệnh nguy hiểm chết người này, nếu chỉ trông chờ vào sự tự giác, e rằng quá mạo hiểm.

Theo “quy chuẩn” của ngành y tế, đối với các trường hợp F1 cách ly “tại gia” phải đảm bảo các điều kiện là nhà ở riêng lẻ, có phòng cách ly độc lập với sinh hoạt chung của gia đình, không dùng điều hòa tổng... Chỉ cần “soi” vào các điều kiện quy định này đã thấy việc cách ly các F1 tại nhà là không dễ, bởi đâu phải nhà nào cũng có nhiều phòng.

Ngay cả khi có những căn nhà đáp ứng đủ điều kiện có phòng cách ly riêng, cũng khó có thể đảm bảo yêu cầu không tiếp xúc với người nhà của họ. Đặt giả thiết, các trường hợp F1 đang mang mầm bệnh, người nhà họ tiếp xúc rồi mang SARS-CoV-2 ra ngoài chợ, siêu thị, sân golf, tiệm cắt tóc gội đầu, quán massage thư giãn...

Ở một số quốc gia trên thế giới, khi số lượng bệnh nhân Covid-19 tăng cao, họ cũng cho F1 cách ly tại nhà, thậm chí là cả các F0 nếu không trở nặng cũng không phải đến viện.

Chẳng hạn như ở Đức, những người được cách ly ở nhà sẽ phải thường xuyên trả lời cuộc gọi hình (video call) của cơ quan chức năng (ngày 2-3 cuộc vào thời điểm bất kỳ), vừa để kiểm tra sức khỏe, nhưng cũng đồng thời giám sát xem người đó đang nghiêm chỉnh chấp hành cách ly tại nhà hay lại đang đi “bát phố” với bạn bè không.

Ở Việt Nam đã có ý kiến đề xuất cho một số người được cách ly tại nhà với điều kiện đeo vòng tay có gắn thiết bị định vị. Song, lại có luồng ý kiến trái chiều cho rằng như vậy là vi phạm quyền công dân... nên khó khả thi. Có lẽ, kinh nghiệm ở Việt Nam thời gian qua là việc giám sát các trường hợp cần cách ly sẽ chủ yếu dựa vào sự giám sát của cộng đồng ở khu dân cư, tổ dân phố. Tuy nhiên, ngoài ra rất cần những chế tài và biện pháp đủ mạnh để đảm bảo những trường hợp phải cách ly tại nhà chấp hành nghiêm qui định cách ly.

Tóm lại, việc cho thí điểm cách ly các F1 tại nhà là một chủ trương đúng, nhằm giảm tải nhân lực, vật lực cho cơ quan quản lý, đồng thời tránh lây nhiễm chéo trong các khu cách ly tập trung. Song, cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo không xảy ra tình trạng “lợi bất cập hại”, làm bùng phát đại dịch Covid-19 trong cộng đồng. Đối với đại dịch nguy hiểm này, muốn kiểm soát, khống chế nó không phải chỉ trông chờ vào ý thức tự giác.