Người Mỹ có đang gánh hậu quả từ thuế quan?
Những dấu hiệu ban đầu cho thấy các công ty và người tiêu dùng Mỹ đang gánh chịu gánh nặng thuế nhập khẩu mới của nước này, làm phức tạp thêm cuộc chiến chống lạm phát của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).
Sự chuyển dịch giá cả
Tổng thống Trump từng dự đoán rằng các nước sẽ phải trả giá cho chính sách bảo hộ của ông, đặt cược rằng các nhà xuất khẩu sẽ gánh chịu chi phí đó chỉ để giữ chỗ đứng trên thị trường tiêu dùng Mỹ. Nhưng các nghiên cứu học thuật, khảo sát và bình luận từ các doanh nghiệp cho thấy, trong những tháng đầu tiên của chế độ thương mại mới của Tổng thống Trump, chính các công ty Mỹ mới là bên đang phải gánh chịu và chuyển một phần chi phí đó cho người tiêu dùng, với khả năng giá cả sẽ còn tăng cao hơn nữa.
"Hầu hết chi phí đều do các công ty Mỹ gánh chịu. Chúng ta đã thấy sự chuyển dịch dần dần sang giá tiêu dùng và rõ ràng có một áp lực tăng giá", giáo sư Alberto Cavallo của Đại học Harvard cho biết.
Trong khi đó, theo người phát ngôn Nhà Trắng, “người Mỹ có thể phải đối mặt với giai đoạn chuyển tiếp từ thuế quan” nhưng chi phí cuối cùng sẽ do các nhà xuất khẩu nước ngoài gánh chịu. “Các công ty đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng và đưa sản xuất về Mỹ”, người phát ngôn Nhà Trắng cho biết.
Giáo sư Cavallo cùng các nhà nghiên cứu Paola Llamas và Franco Vasquez đã theo dõi giá của 359.148 mặt hàng, từ thảm đến cà phê, tại các nhà bán lẻ trực tuyến và truyền thống lớn ở Mỹ. Họ phát hiện ra rằng hàng hóa nhập khẩu đã đắt hơn 4% kể từ khi Tổng thống Trump bắt đầu áp thuế vào đầu tháng 3, trong khi giá sản phẩm trong nước tăng 2%. Mức tăng lớn nhất đối với hàng nhập khẩu được ghi nhận ở những mặt hàng mà Mỹ không thể sản xuất trong nước, chẳng hạn như cà phê, hoặc đến từ các quốc gia bị trừng phạt nặng nề như Thổ Nhĩ Kỳ.
Những đợt tăng giá này mặc dù mang tính vật chất, nhưng nhìn chung vẫn nhỏ hơn nhiều so với mức thuế quan áp dụng cho các sản phẩm được đề cập. Tuy nhiên, giá nhập khẩu của Mỹ (chưa bao gồm thuế quan) cho thấy các nhà xuất khẩu nước ngoài đã tăng giá bằng USD và chuyển một phần sự mất giá của đồng bạc xanh so với đồng tiền của họ sang người tiêu dùng Mỹ.
"Điều này cho thấy các nhà sản xuất nước ngoài không chịu nhiều tác động từ thuế quan của Mỹ, nếu có, nó cũng phù hợp với các nghiên cứu kinh tế trước đây", các nhà nghiên cứu tại Viện Ngân sách thuộc Đại học Yale cho biết.
Các chỉ số giá xuất khẩu quốc gia cũng cho thấy bức tranh tương tự. Chi phí hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc, Đức, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ đều tăng, ngoại trừ Nhật Bản.
Đánh giá tác động
Việc thích ứng với thuế quan của Tổng thống Trump vẫn đang được tiến hành. Quá trình này được dự đoán sẽ mất thêm nhiều tháng nữa khi các nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và người tiêu dùng tranh giành nhau xem ai sẽ phải trả thuế trị giá khoảng 30 tỷ USD mỗi tháng.
"Chúng ta không nên kỳ vọng đây chỉ là một cú nhảy vọt một lần mà thay vào đó, các công ty đang cố gắng tìm cách giảm nhẹ tác động, và kéo dài thời gian tăng giá”, ông Cavallo nói thêm.
Cho đến nay, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã tìm cách hấp thụ nhiều hơn tác động của giá cả, nhưng các công ty tiêu dùng như nhà sản xuất bột giặt Tide Procter & Gamble, nhà sản xuất Ray Ban EssilorLuxottica và nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ Swatch đã tăng giá.
Theo một công cụ theo dõi của Reuters, khoảng 72% các công ty ở châu Âu, Trung Đông và châu Phi đã báo cáo việc tăng giá kể từ khi các đợt tấn công thương mại của Tổng thống Trump bắt đầu. Chỉ có 18 công ty cảnh báo về biên lợi nhuận. Trong khi đó, các phân tích riêng biệt của Reuters về các trang web thương mại điện tử Shein và Amazon đã cho thấy mức tăng giá mạnh mẽ đối với các sản phẩm Trung Quốc được bán tại Mỹ, từ quần áo đến đồ điện tử.
Tất cả những điều này đã tạo tiền đề cho lạm phát tăng cao ở Mỹ. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách vẫn đang tranh cãi về việc liệu lạm phát do thuế quan có thể giảm bớt hay không. Thống đốc mới nhất của Fed Stephen Miran cho rằng thuế quan không gây ra lạm phát và đã bác bỏ những lo ngại về cái mà ông gọi là "những thay đổi tương đối nhỏ trong giá một số hàng hóa".
Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết, thuế quan có lẽ chiếm khoảng 30-40 điểm cơ bản trong chỉ số lạm phát cơ bản mới nhất là 2,9%, nhưng tác động này sẽ "tương đối ngắn hạn". Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cũng ước tính, lạm phát trong năm tới sẽ cao hơn 1 điểm phần trăm so với trường hợp không tăng thuế quan nhưng sau đó sẽ giảm trở lại.
Thương mại toàn cầu bị tổn thương
Tuy nhiên, phần còn lại của thế giới không có lý do gì để ăn mừng. Khi người tiêu dùng Mỹ đang chật vật để theo kịp giá cả tăng cao, nhu cầu xuất khẩu có thể sẽ chậm lại. Một khảo sát của S&P Global đối với các nhà quản lý mua hàng tại các công ty trên toàn thế giới cho thấy, các đơn đặt hàng xuất khẩu mới đang giảm với tốc độ ngày càng tăng kể từ tháng 6.
Xuất khẩu của Liên minh châu Âu (EU) sang Mỹ đã giảm 4,4% so với cùng kỳ năm trước vào tháng 7, tháng gần nhất có dữ liệu, và tại Đức, xuất khẩu đã giảm 20,1% trong tháng 8.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng đã cắt giảm dự báo tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu trong năm tới xuống chỉ còn 0,5%, với lý do tác động chậm trễ từ thuế quan của Mỹ. Dữ liệu về lô hàng của Mỹ do Viện nghiên cứu Kiel của Đức theo dõi cũng cho thấy một xu hướng giảm rõ ràng.
Mặc dù tất cả những điều này có thể phần nào phản ánh việc các đơn đặt hàng được đặt trước mạnh mẽ vào đầu năm do dự đoán về thuế quan, nhưng nó cũng thúc đẩy sự thận trọng về triển vọng thương mại.
Ngân hàng ING của Hà Lan dự kiến xuất khẩu hàng hóa của EU sang Mỹ sẽ giảm 17% trong hai năm tới, khiến khối này mất 30 điểm cơ bản trong tăng trưởng GDP. "Tác động dự kiến của thuế quan Mỹ vẫn chưa thành hiện thực. Chúng tôi dự đoán những ảnh hưởng này sẽ trở nên rõ ràng hơn trong những tháng tới", ông Ruben Dewitte, một nhà kinh tế tại ING, cho biết.
