Nguy cơ đến từ thuốc lá điện tử

Chỉ cần tìm kiếm cụm từ “thuốc lá điện tử” hay “pod”, “vape”... hàng triệu kết quả sẽ được hiện ra với hàng loạt các trang web, facebook hay thậm chí là kênh youtube về mặt hàng này với những lời mời gọi hết sức hấp dẫn.

Bát nháo quảng cáo thuốc lá điện tử

Trên một trang facebook mang tên “Vape Pod Hà Nội”, những lời quảng cáo có cánh được đưa ra như: “Sản phẩm mới xịn xò, ảnh in nổi và ngầu đét luôn, với giá giật mình, bán hàng lấy tương tác chứ không cần lãi”, kèm với đó là ảnh chụp thuốc lá điện tử bắt mắt khiến không ít người bình luận hỏi giá và chia sẻ.

Thậm chí, một trang web được lập riêng để bán và thông tin về loại mặt hàng này còn có một bài viết về sự khác biệt giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống. Trong đó, người viết cho biết: “Thuốc lá điện tử là thiết bị mô phỏng việc hút thuốc lá một cách thông minh, không dùng lửa để đốt tạo khói. Đơn giản hơn thì thuốc lá điện tử là phương pháp hỗ trợ bỏ thuốc lá từ từ và lành mạnh… Bạn có thể bắt đầu với những dòng tinh dầu có nồng độ niccotine cao và giảm dần xuống mức 0 nicotine, lúc này bạn đã cai nicotine thành công, bạn có thể tiếp tục chơi Vape với những loại tinh dầu không nicotine, tương đối an toàn với sức khỏe. Tại rất nhiều quốc gia phát triển trên thế giới, Vape và Pod trở nên thông dụng, nhiều người đã trải nghiệm thuốc lá điện tử và tỏ ra tương đối hài lòng”.

Khảo sát nhanh của phóng viên Báo Đại Đoàn Kết về cái nhìn của giới trẻ đối với thuốc lá điện tử cho thấy, đa phần người được hỏi đều cho rằng việc hút thuốc lá điện tử là bình thường, không gây phiền hà cho người khác như thuốc lá truyền thống. Một thanh niên được hỏi cho biết, cậu chưa hút thuốc lá truyền thống bao giờ, nhưng đã hút thuốc lá điện tử 2 năm nay: “Đầu tiên em biết đến mặt hàng này qua bạn bè. Sau đó lên mạng xem những video về cách hút, nhả khói thuốc lá điện tử. Tò mò nên em mua và hút từ đó đến nay”.

Cũng có người cho biết, cái nhìn của các bậc phụ huynh về thuốc lá điện tử cũng nhẹ nhàng hơn so với thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, hậu quả của việc sử dụng sản phẩm này đối với sức khoẻ thì ít được quan tâm - dù đã được sự cảnh báo từ các chuyên gia y tế và các cơ quan có liên quan.

Tác hại khôn lường

Thông tin từ Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội) cho biết, thời gian gần đây, bệnh viện liên tục tiếp nhận các trường hợp ngộ độc do hút thuốc lá điện tử. Mới đây nhất, bệnh viện tiếp nhận bệnh nhân Đ.X.Đ. (15 tuổi, ở huyện Thạch Thất, Hà Nội) được chuyển từ tuyến dưới lên trong tình trạng lơ mơ, đồng tử giãn tối đa.

Tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ nhanh chóng đặt ống nội khí quản và thực hiện các biện pháp cấp cứu. Qua thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân hôn mê chưa rõ nguyên nhân. Theo chia sẻ của gia đình, khoảng 13h cùng ngày, người thân phát hiện Đ. ngã từ trên ghế đập đầu xuống nền cứng kèm theo co giật 3 - 4 lần, mỗi cơn kéo 3 - 5 phút. Với tình trạng trên, sau khi tiến hành chụp CT Scanner sọ loại trừ tổn thương não, xét nghiệm khí máu cho kết quả bình thường, các bác sĩ cai an thần để bệnh nhân tự thở qua ống và tỉnh trước khi rút ống nội khí quản. Sau khi tỉnh lại, bệnh nhân cho biết đã hút thuốc lá điện tử có bơm tinh dầu tự mua trên thị trường.

Trao đổi về những hiểm họa của thuốc lá điện tử, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đơn vị đã tiếp nhận nhiều trường hợp nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử có chứa ma túy. Gần đây nhất, trung tâm điều trị cho một số học sinh đến từ tỉnh Yên Bái. Gia đình cho biết, ban đầu các em được cho hút thuốc lá điện tử có hương vị rất lạ mà không phải mất tiền mua, nhưng những lần sau đó thì phải trả tiền. Sau khi dùng, các em có biểu hiện phê thuốc: Tinh thần bất thường, tay liên tục “múa” đến mệt lả rồi ngủ thiếp đi. Kết quả giám định cho thấy loại thuốc lá điện tử này có chứa ma túy.

Cũng theo BS Nguyên, hiện nay có nhiều loại ma túy mới ẩn dưới các dạng khác nhau. Đây là những hoạt chất thế hệ mới, luôn biến tướng. Độc tính của những loại ma túy này rất phức tạp, đó là chất độc cực mạnh với hệ thần kinh, tâm thần, tim mạch và toàn bộ cơ quan cơ thể, gây ngộ độc cấp, thậm chí ngộ độc nặng dễ tử vong. Về lâu dài, người sử dụng có nguy cơ ảnh hưởng nặng nề về rối loạn tâm thần, về não.

Còn PGS.TS Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai cho rằng, một số loại nicotine - chất gây nghiện được đưa vào thuốc lá điện tử nhằm tạo ra sự hưng phấn. Vậy nên nếu sử dụng thuốc lá điện tử trong thời gian dài cũng có thể gây nghiện cho người sử dụng. Các nghiên cứu đều chỉ ra rằng, hút thuốc lá điện tử vẫn gây nghiện và có hại. Thậm chí nếu đem so sánh thuốc lá điện tử với thuốc lá điếu truyền thống thì nguy cơ bị ung thư do thuốc lá điện tử gây ra cao gấp 15 lần thuốc lá điếu.

Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế thế giới WHO, thuốc lá điện tử cần có quy định chặt chẽ; cấm hút thuốc điện tử trong nhà, cấm quảng cáo thuốc lá điện tử trên các phương tiện truyền thông; cấm bán thuốc lá điện tử cho trẻ vị thành niên.

LS Lại Ngọc Thanh - Đoàn Luật sư Hà Nội: Cần xử lý nghiêm hành vi vi phạm

Việc kinh doanh và sử dụng thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng phải tuân thủ theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012. Theo đó, Luật đã có quy định cấm đối với hành vi quảng cáo thuốc lá dưới mọi hình thức. Cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt tiền từ 50 đến 70 triệu đồng; trường hợp tổ chức có hành vi vi phạm tương tự thì phạt gấp đôi. Ngoài ra, pháp luật cũng cấm hành vi bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi, vi phạm có thể bị phạt tiền tới 4 triệu đồng. Người từ đủ 16 đến chưa đủ 18 tuổi sử dụng thuốc lá có thể bị phạt tiền từ 200.000 đến 500.000 đồng. Hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm có thể bị phạt tới 500.000 đồng.

Hành vi vi phạm và các biện pháp chế tài đã được Luật quy định rất rõ, theo quan điểm của cá nhân tôi, doanh nghiệp và người dân cần phải tuân thủ, các cấp có thẩm quyền cần phải xử lý nghiêm hành vi vi phạm, để hạn chế, giảm thiểu việc sử dụng thuốc lá, nhất là trong bổi cảnh việc sử dụng thuốc lá điện tử dường như đang trở thành trào lưu, đặc biệt là với giới trẻ.

TS Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế): Thuốc lá thế hệ mới chưa được cho phép sản xuất và kinh doanh tại Việt Nam

Theo TS Nguyễn Huy Quang: Về bản chất, thuốc lá nung nóng có hại cho sức khoẻ cộng đồng. Nhiều công ty quảng cáo sử dụng thuốc lá điện tử giúp cai nghiện là hoàn toàn sai lầm. Bởi không thể thay thế cái nghiện này bằng một cái nghiện khác. Việc phòng chống tác hại của thuốc lá là cuộc đấu tranh dai dẳng, trường kỳ giữa lợi ích sức khỏe với các công ty đa quốc gia, công ty sản xuất thuốc lá. Tại Việt Nam, thời gian gần đây, tiêu dùng thuốc lá truyền thống có xu hướng giảm do có những quyết sách quyết liệt phòng chống tác hại thuốc lá.

Cũng theo ông Quang, kết quả điều tra năm 2015 cho thấy tỉ lệ hút thuốc lá ở nữ giới là 1,1%; ở nam giới là 45,3%. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây của Viện Chiến lược và Chính sách y tế năm 2020 tại Hà Nội cho thấy ở nhóm học sinh lớp 8-12, tỉ lệ hút thuốc lá mới ở nữ lên đến 4,8% và ở nam là 12,4%. Đây là những con số rất đáng lo ngại. Thuốc lá mới này dễ tiếp cận giới trẻ, cho dù đó là thuốc lá nhập lậu. Đây là mối nguy cơ cho tương lai, cho sức khỏe giống nòi.

Đến nay, thuốc lá mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chưa được cho phép sản xuất và kinh doanh tại Việt Nam. Việt Nam không nên cấp phép nhập khẩu và lưu hành thuốc lá điện tử bởi đây là nguy cơ mới cho một hình thức nghiện khác, gây nhiều tốn kém về sức khỏe, tiền bạc...

PV - Đ. Trân(ghi)