Nhật Bản và những thành phố có nguy cơ biến mất

Dân số giảm nhanh, tăng trưởng đô thị lớn

Có thể thấy rằng, vấn đề cấp bách nhất mà Nhật Bản - quốc đảo có 124 triệu dân, trong đó 29,1% từ 65 tuổi trở lên phải đối mặt là dân số đang già đi và thu hẹp nhanh chóng bằng cách tạo ra một mô hình thống kê dựa trên dữ liệu từ 50 năm qua và kết hợp các yếu tố bao gồm giảm dân số, xu hướng đô thị hóa và những thay đổi trong chi phí giao thông và liên lạc, giáo sư Tomoya Mori từ Viện Nghiên cứu kinh tế của Đại học Kyoto đã mô phỏng các thành phố của Nhật Bản sẽ như thế nào vào năm 2120 khi dân số dự kiến ​​​​sẽ giảm xuống chỉ còn chưa đến 1/3 so với hiện nay.

Dấu hiệu dân số già đi, giảm sút có thể thấy rõ nhất ở vùng nông thôn. Ở Nanmoku - một ngôi làng nép mình trong vùng núi của tỉnh Gunma, 67,5% số cư dân đang giảm dần là từ 65 tuổi trở lên, đây cũng là tỷ lệ cao nhất trong số tất cả các đô thị ở Nhật Bản.

Trên thực tế, số lượng nhà bỏ trống đã tăng lên khoảng 9 triệu căn tính đến tháng 10 năm ngoái, theo một cuộc khảo sát của Bộ Nội vụ Nhật Bản, tăng gấp đôi so với 4,48 triệu căn vào năm 1993. Và đến năm 2050, 744 trong số 1.729 đô thị của Nhật Bản có thể biến mất do mưa lũ, dân số giảm mạnh, theo báo cáo do Hội đồng Chiến lược Dân số công bố vào cuối tháng 4.

Trong khi hội đồng tư nhân gồm các học giả và lãnh đạo doanh nghiệp đề xuất rằng, Nhật Bản nên đặt mục tiêu có dân số ổn định ở mức 80 triệu người vào năm 2100 để duy trì tăng trưởng kinh tế, thì giáo sư Mori nghi ngờ tính khả thi của mục tiêu và cho rằng sự suy giảm nhân khẩu học hiên đang tác động rõ rệt ở các vùng nông thôn sẽ dần dần biểu hiện ở các đô thị.

Các dự báo dài hạn mới nhất của Viện Nghiên cứu an sinh xã hội và dân số quốc gia đưa ra ước tính khoảng 71 triệu, 50 triệu và 36 triệu dân vào năm 2120, theo các kịch bản mức sinh cao, trung bình và thấp. Tuy nhiên, giáo sư Mori tin rằng với tỷ lệ sinh thấp thường xuyên hiện nay và việc thiếu các sáng kiến ​​hợp lý để đảo ngược xu hướng này có thể sẽ khiến dân số Nhật Bản ở mức thấp hơn so với ước tính.

Theo Liên hợp quốc, thế giới hiện đang trải qua làn sóng tăng trưởng đô thị lớn nhất trong lịch sử, với hơn một nửa dân số thế giới hiện đang sống ở các thị trấn và thành phố. Nhật Bản đang đi đầu trong hiện tượng này với 80% tổng dân số sống ở các khu vực đô thị. Giáo sư Mori dự đoán, trong 100 năm tới, dòng người đổ vào khu vực thành thị dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng với khoảng 90% dân số sống ở các thành phố.

Cần “làm phẳng” các thành phố

Mặc dù là một trong những quốc gia thường xuyên xảy ra động đất, các nhà phát triển tại Nhật Bản vẫn tiếp tục xây dựng các khu dân cư cao tầng khổng lồ ở các trung tâm đô thị của đất nước - đặc biệt là Tokyo.

Có một lợi ích kinh tế rõ ràng khi giá đất đang tăng ở Thủ đô Tokyo. Theo Viện Kinh tế bất động sản, tính đến cuối tháng 3, đã có 321 tòa nhà dân cư cao hơn 20 tầng được xây dựng hoặc dự kiến ​​hoàn thành sau năm 2024. Điều đó tương đương với 111.645 đơn vị nhà ở mới, trong đó 49,2% sẽ được xây dựng ở các tòa nhà mới. 130 tòa nhà được quy hoạch trong 23 phường của Tokyo.

Tuy nhiên, giáo sư Mori dự đoán xu hướng này sẽ không kéo dài: “Việc giảm chi phí vận chuyển và liên lạc nhờ các công nghệ như lái xe tự động và viễn thông tốt hơn sẽ khiến việc sống đông đúc như trước ở các thành phố không còn cần thiết nữa và sẽ không cần đến những tòa tháp chọc trời ở các trung tâm đô thị”.

Mặc dù chưa có câu trả lời rõ ràng nhưng giáo sư Mori cho rằng, Nhật Bản nên cố gắng tận dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Công nghệ có thể được sử dụng để tạo ra một cơ cấu mà ngay cả một số ít người cũng có thể kiếm tiền từ các ngành cơ bản như nông nghiệp, lâm nghiệp và đánh bắt cá.

Tuy nhiên, để điều đó xảy ra, mỗi khu vực sẽ cần một thành phố đóng vai trò là trung tâm hỗ trợ các ngành công nghiệp chính trong phân phối và các lĩnh vực khác. Vì việc duy trì tất cả các thành phố hiện tại sẽ không thể thực hiện được nên cần phải lựa chọn và tập trung vào những thành phố mà sẽ được duy trì làm cơ sở và nơi đầu tư vào cơ sở hạ tầng.

“

Trong khi Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida tuyên bố sẽ thực hiện các bước “chưa từng có” để đảo ngược tỷ lệ sinh đang giảm, bao gồm các biện pháp mở rộng trợ cấp trẻ em và trợ cấp nghỉ chăm sóc trẻ em thì số liệu thống kê mới nhất chỉ ra một tương lai dân số giảm. Năm ngoái, số trẻ sinh ra đạt mức thấp kỷ lục trong năm thứ 8 liên tiếp ở mức 758.631 trong khi số ca tử vong đạt mức kỷ lục 1.590.503, tăng năm thứ 3 liên tiếp.