Nhiễu động không khí và sự cố các chuyến bay

Dữ liệu của FlightRadar 24 cho thấy khoảng 11 tiếng từ lúc cất cánh ở London (Anh), chiếc máy bay đã hạ độ cao đột ngột chỉ trong 5 phút khi vượt qua biển Andaman, gần vịnh Bengal, miền nam Myanmar và gần Thái Lan.

Singapore Airlines cho biết có 1 người chết (hành khách người Anh, 73 tuổi) và nhiều người bị thương trên chiếc Boeing 777-300ER. Chuyến bay có 211 hành khách và 18 thành viên phi hành đoàn. Theo ông Shantanu Gangakhedkar - cố vấn cấp cao về hàng không (Công ty nghiên cứu thị trường Frost và Sullivan), sự cố là do nhiễu động không khí.

Giám đốc điều hành Singapore Airlines Goh Choon-phong nói với kênh truyền hình CNA rằng, máy bay đã gặp phải tình trạng nhiễu động cực độ và bất ngờ. Cường độ nhiễu động được phân loại theo 4 mức độ: nhẹ, trung bình, nghiêm trọng và cực độ. Chuyến bay của Singapore gặp sự cố ở “mức cực độ” là rất hiếm khi xảy ra.

Dzafran Azmir, sinh viên 28 tuổi, trên chuyến bay gặp nạn kể lại: "Tôi thấy có người bị hất tung lên trần ở tư thế nằm ngang, đụng trần máy bay và rơi xuống trong tư thế thật sự nguy hiểm. Mọi người bị những vết thương lớn ở đầu, bị chấn động. Nhiều người bị hất lên, đầu đập mạnh vào đèn phía trên chỗ ngồi và làm thủng các tấm vách trần máy bay”.

Vậy, nhiễu động (hay còn gọi là nhiễu động không khí) là gì? Theo giới chuyên gia hàng không, đó là khi máy bay đi xuyên qua các đám mây, nơi có nhiều luồng gió di chuyển phức tạp có thể làm máy bay rung chuyển và gây ra những thay đổi đột ngột về độ cao. Tình trạng này còn có thể do bão, bay qua địa hình núi, các luồng không khí mạnh (luồng khí phản lực) gây ra.

Đáng chú ý, trong nhiều trường hợp bầu trời đang yên lành bỗng nhiên có biến động đột ngột. Vì lẽ đó, các phi công không biết, và họ cũng không cảnh báo đến hành khách trên chuyến bay. Những tình huống như vậy có thể xảy ra thương tích, hoặc tai nạn cho hành khách.

Guy Gratton, chuyên gia hàng không và phi công thương mại cho biết, loại nhiễu động này xảy ra xung quanh dòng phản lực - một dòng không khí "chảy" rất nhanh, thường thấy ở độ cao 12.000-18.000 mét. Lúc này, không khí trong luồng phản lực và không khí xung quanh có sự chênh lệch lớn, gây ra ma sát và tạo ra nhiễu động.

Tuy nhiễu động ít có khả năng phá hủy một chiếc máy bay nhưng gây ra sự xáo trộn trong khoang hành khách, khiến những ai không kịp thắt dây an toàn bị văng khỏi ghế và gặp phải va đập. Tiến sĩ Paul Williams (Đại học Reading, Mỹ) cho rằng nhiễu động không khí là nguyên nhân chính gây ra các tai nạn và thương tích cho hành khách trên chuyến bay.

Ông Paul cũng lưu ý "tuyến phòng thủ" đầu tiên khi đi máy bay là thắt chặt dây an toàn bất cứ khi nào có thể. Tương tự, Guinn - chuyên gia của Đại học Hàng không Embry Riddle nói: “Mặc dù không có biện pháp phòng ngừa nào là hoàn hảo, nhưng việc thắt dây an toàn sẽ làm tăng đáng kể cơ hội tránh được những chấn thương nghiêm trọng khi gặp các sự cố trên máy bay”.

Cũng vậy, John Strickland - chuyên gia hàng không Anh cho biết không phải vô cớ các hãng hàng không khuyên hành khách nên thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay (ngoại trừ lúc đi vệ sinh). Ngay cả khi đèn tín hiệu yêu cầu thắt dây an toàn trên máy bay đã tắt, hành khách vẫn nên thắt dây an toàn. Vì khi gặp nhiễu động nghiêm trọng hành khách có thể "bị ném lung tung trong cabin" nếu không thắt dây an toàn. Lúc đó có thể tử vong, hoặc bị thương nặng, gãy xương.

Theo Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), dây an toàn trên máy bay giúp khách an toàn khi ngồi trong các giai đoạn quan trọng của chuyến bay (như lúc cất, hạ cánh) đặc biệt là khi có nhiễu động. Từ 2009 đến 2021, Mỹ ghi nhận 146 hành khách và phi hành đoàn bị thương nặng trong các sự cố nhiễu động.

Tháng 12/2022, 20 khách phải nhập viện vì máy bay gặp nhiễu động trên chuyến bay của Hawaiian Airlines từ Phoenix đến Honolulu.

Tháng 3/2023, một hành khách người Mỹ thiệt mạng sau khi xảy ra nhiễu động nghiêm trọng trên chiếc máy bay riêng mà cô đang ngồi.

Tháng 8/2023, 11 người nhập viện sau khi chuyến bay của Delta gặp nhiễu động không khí mạnh khi hạ cánh xuống Atlanta. Các thương tích gồm vết rách, gãy xương, vết thương ở đầu và bất tỉnh, chủ yếu do hành khách không thắt dây an toàn.

Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng mối lo về sự cố nhiễu động đe dọa các chuyến bay.

Tờ Independent (Anh) cho rằng, trên toàn thế giới máy bay gặp phải hiện tượng nhiễu động ít nhất 790 lần/năm, trung bình cứ 11 giờ/lần.

Tuy nhiên, tỉ lệ này đã tăng 55% vào năm 2020, so với thời điểm cách đó 41 năm tại khu vực Bắc Đại Tây Dương.

Vào thời điểm hiện tại, hàng không thế giới ghi nhận trung bình 5 trường hợp nhiễu động nghiêm trọng mỗi ngày.