Nhiều triển vọng cho ngành cà phê

Giá cà phê khởi sắc

Theo Hiệp hội cà phê - ca cao Việt Nam (VICOFA), kết thúc niên vụ 2022-2023 (từ tháng 10/2022 đến tháng 9/2023), xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,66 triệu tấn (khoảng hơn 27,7 triệu bao, 60kg/bao), giảm 4,5% so với niên vụ 2021-2022. Tuy nhiên, kim ngạch thu về vẫn tăng 3,4% lên mức 4,08 tỷ USD nhờ giá tăng cao. Đây là mức kim ngạch cao nhất trong các niên vụ từ trước đến nay.

Khảo sát giá cà phê thu mua tại tỉnh Gia Lai, tỉnh Kon Tum ngày 20/11/2023 ở mức giá khá với 58.500 đồng/kg; Tại tỉnh Đắk Nông, cà phê được thu mua tương ứng với giá 58.500 đồng/kg. Tại tỉnh Đắk Lắk, giá cà phê được mua cao nhất ở huyện Cư M'gar với mức thu mua 58.700 đồng/kg, còn tại huyện Ea H'leo, thị xã Buôn Hồ được thu mua cùng mức 58.800 đồng/kg.

Hồi năm 2001, giá cà phê đã “lao dốc không phanh” khi xuống mức 3.000 đồng/kg. Trước tình hình đó, nhiều nông hộ đã phải chặt bỏ cây cà phê.

“Giá cà phê sẽ tiếp tục ở mức cao do nhu cầu thị trường vẫn lớn, đặc biệt là tại thị trường EU, nhu cầu sẽ tăng trong giai đoạn từ nay đến tháng 4 năm sau. Cùng với đó, tại Trung Quốc, giới trẻ cũng ngày càng ưa thích cà phê hơn trà. Ngoài ra, ngành cà phê cũng kỳ vọng sẽ biến thách thức thành cơ hội bằng việc đáp ứng các quy định mới của thị trường EU như quy định về chống phá rừng và suy thoái rừng của EU (EUDR); Luật Thẩm định chuỗi cung ứng; quy định giảm phát thải khí nhà kính; cơ chế điều chỉnh biên giới các bon (CBAM) và chứng chỉ các bon…” - đại diện VICOFA nói.

Cũng theo VICOFA dù giá cà phê dự báo sẽ tăng trong thời gian tới nhưng dự kiến niên vụ cà phê 2023-2024 sản lượng giảm 10% do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, diện tích trồng xen tăng, người nông dân sẽ đầu tư vào các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao như sầu riêng, cây ăn trái. “Hiện nay cây cà phê đang bị cạnh tranh bởi ba loại cây là tiêu, bơ và sầu riêng, nhưng đối tượng cạnh tranh chính là cây sầu riêng, do lợi nhuận bà con thu về từ cây sầu riêng khoảng 500 triệu đến 1 tỷ đồng/ha, trong khi lợi nhuận từ cây cà phê chỉ khoảng 200 triệu đồng/ha, nên rất khó kêu gọi nông dân giữ vườn cà phê” - VICOFA cho biết.

Đẩy mạnh xuất khẩu cà phê chế biến

Theo báo cáo thị trường F&B (thực phẩm và đồ uống tại Việt Nam do iPOS thực hiện), đến hết năm 2022 Việt Nam có 338.600 nhà hàng/quán cà phê, giai đoạn 2016 - 2022 với tốc độ tăng hàng năm (CAGR) khoảng 2%, so với 2019 (thời điểm trước dịch Covid-19) thị trường đã có thêm 18.000 nhà hàng/quán cà phê mới. Như vậy, ngành cà phê xuất khẩu có thêm những điều kiện để giữ vững vị thế và chủ động cung cầu để mang về giá trị cao nhất. Tuy nhiên theo các chuyên gia để phát triển cà phê bền vững gắn với tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường, cần có chương trình hành động cụ thể. Trong đó cần đẩy mạnh xuất khẩu cà phê chế biến tăng giá trị xuất khẩu.

Ông Đỗ Hà Nam - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Intimex nhận định, trong thời gian tới, hoạt động chế biến được kỳ vọng sẽ mang lại động lực mới cho ngành cà phê, giúp nâng cao chất lượng và giá trị của cà phê.

Theo ông Nam, Indonesia luôn bán cà phê nguyên liệu với giá cao nhất bởi họ có trụ đỡ là ngành chế biến cà phê (chiếm đến 50% sản lượng sản xuất). Tuy nhiên, để đầu tư vào chế biến đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn, công nghệ… Tín hiệu tích cực là từ khi có Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA), không chỉ doanh nghiệp đã đẩy mạnh đầu tư vào chế biến cà phê, góp phần nâng dần tỷ lệ cà phê chế biến xuất khẩu.

Đồng quan điểm, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh Phan Minh Thông chia sẻ, hướng tới xuất khẩu bền vững là phải đẩy mạnh chế biến, đó là bài toán tăng giá trị cũng như chất lượng. Mới đây, Công ty Phúc Sinh đã ký kết hợp tác với Công ty LNS International Corporation để thúc đẩy phân phối sản phẩm cà phê mang thương hiệu K COFFEE tại thị trường Mỹ, châu Âu, Australia, New Zealand và Nhật Bản.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 thế giới nhưng kim ngạch khoảng 3,5-4 tỷ USD là con số khiêm tốn.

Đáng chú ý, sản xuất cà phê trong nước đối diện nhiều khó khăn khi diện tích ngày một giảm, sự chuyển dịch trồng cà phê chất lượng chưa đạt yêu cầu. Lượng cà phê xuất khẩu dù có sự chuyển dịch sang sản phẩm chế biến song tỷ lệ còn nhỏ - chiếm chưa đến 10% tổng sản lượng, chủ yếu tiêu thụ trong nước. Hơn nữa, các vùng trồng cà phê Việt Nam cần tuân thủ các quy định mới xuất khẩu tại nhiều thị trường.

Trước thực tế này Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang cùng các địa phương có diện tích trồng cà phê lớn tiến hành khảo sát, quy hoạch vùng gắn với định danh vùng trồng, bảo đảm tiêu chuẩn xuất khẩu từ quá trình gieo trồng.

“

“Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ cùng các bộ, ngành, địa phương kiến nghị Chính phủ hỗ trợ về sản xuất, đặc biệt là xây dựng nhà máy chế biến cà phê tại các vùng trồng. Mục tiêu đề ra từ nay đến năm 2025, cả nước sẽ tái canh 75.000ha, ghép cải tạo 32.000ha cà phê, trong đó cà phê Arabica chiếm khoảng 20% tổng diện tích” - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết.