Nhìn lại công tác tổ chức lễ hội năm 2019: Chuyển biến nhưng chưa hết băn khoăn

Tranh cướp phết tại Hội Phết Hiền Quan.

Sau 1 năm thực hiện Nghị định số 110/2018/NĐ-CP ngày 29/8/2018 của Chính phủ quy định về quản lý và tổ chức lễ hội, công tác quản lý, tổ chức lễ hội năm 2019 đã có nhiều thay đổi tích cực, hoạt động quản lý đã đi vào quy củ và nề nếp hơn, song vẫn còn đó những bất cập và những hạn chế. Đây là nhận định chính được nêu ra trong báo cáo của Bộ VHTTDL.

Tuy nhiên, báo cáo cũng nêu ra thực tế, công tác tổ chức lễ hội năm 2019 còn một số hạn chế như: Vẫn còn xảy ra những hiện tượng tranh cướp, chen lấn, xô đẩy, giành lộc tại một số lễ hội: Hội Phết Hiền Quan, xã Hiền Quan, huyện Tam Nông (Phú Thọ), Lễ hội Đúc Bụt tại xã Đồng Tĩnh, huyện Tam Dương (Vĩnh Phúc)… Công tác quy hoạch khu vực dịch vụ bán hàng hóa ở một số lễ hội chưa được sắp xếp khoa học, còn lấn chiếm cảnh quan, khuôn viên di tích gây ảnh hưởng đến cảnh quan và sự tôn nghiêm của di tích; việc quản lý hàng hóa, dịch vụ, niêm yết giá, đổi tiền lẻ hưởng chênh lệch giá, tăng giá trông giữ xe, bán hàng rong, ăn xin, xóc thẻ, cờ bạc trá hình, cúng thuê ở một số lễ hội vẫn còn xảy ra. Công tác vệ sinh môi trường, ùn tắc giao thông, đặt tiền giọt dầu, thu gom tiền công đức tại một số di tích, lễ hội chưa được xử lý kịp thời…

Cũng trong báo cáo, Bộ VHTTDL có đưa ví dụ cụ thể về Hội Phết Hiền Quan. Đây là lễ hội thu hút sự chú ý của truyền thông và dư luận khi cam kết của BTC về phương án bảo vệ an ninh trật tự, không để xảy ra các hiện tượng phản cảm, chen lấn, xô đẩy... đã không thành hiện thực. Lãnh đạo huyện Tam Nông cho hay, đến thời điểm hiện tại, địa phương vẫn đang bàn thảo với cộng đồng để tìm giải pháp cho mùa lễ hội 2020. Nhưng phải thú thực là rất khó. Theo ông Phan Văn Ngọc, UBND huyện đã chỉ đạo UBND xã Hiền Quan xây dựng kế hoạch, đề án đổi mới phần đánh phết. Nhưng từ năm 2016-2019, nội dung này vẫn liên tục bị “vỡ trận” mặc dù đã có nhiều phương án được đưa ra. Cảnh tượng hỗn loạn, chen lấn, xô đẩy, giẫm đạp lên nhau gây phản cảm, mất an ninh trật tự, vi phạm quy định tại Nghị định 110 vẫn diễn ra. Mặc dù trong các phương án xây dựng cũng đã có nhiều nội dung được thay đổi, công tác tuyên truyền cũng được đẩy mạnh nhưng do phần đánh phết là một nội dung đã ăn sâu vào tiềm thức của cộng đồng nên khi quả phết được đưa ra, chỉ sau khoảng 20-30 phút là nhân dân và du khách lại ùa vào tranh cướp, dẫn đến cảnh hỗn loạn, phản cảm.

Ông Phan Văn Ngọc cho biết thêm, để tiếp tục thực hiện tốt công tác quản lý, tổ chức lễ hội theo đúng Nghị định 110, huyện Tam Nông sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, quán triệt sâu sắc nội dung Nghị định để các địa phương hiểu và nghiêm túc chấp hành. Việc UBND xã Quan không có phương án mới có thể sẽ tiếp tục dẫn đến việc dừng nội dung đánh Phết năm 2020 để xem xét chuyển đổi hình thức, phù hợp với nét văn hóa đương đại.

Bộ VHTTDL trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra một số giải pháp trong thời gian tới nhằm khắc phục, hạn chế những bất cập và nâng cao hiệu quả công tác quản lý lễ hội, trong đó có nêu rõ việc tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm, hiệu quả các quy định về quản lý và tổ chức lễ hội. Phân công trách nhiệm, cơ chế phối hợp quản lý nhà nước đối với sở, ban, ngành trong công tác tổ chức lễ hội trên địa bàn, đảm bảo lễ hội được tiến hành trang trọng, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả; Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật cho chủ thể văn hóa và công chúng tham gia về việc bảo vệ và phát huy các giá trị tốt đẹp của lễ hội truyền thống và việc thực hiện nếp sống văn minh khi thực hành và tham gia lễ hội; Đẩy mạnh vai trò truyền thông của các cơ quan báo chí trong việc giới thiệu nguồn gốc, nhận diện giá trị của lễ hội, di tích; giới thiệu, định hướng những hành vi ứng xử văn hóa khi tham gia lễ hội,…

Những giải pháp nói trên tuy đã bao quát được vấn đề song những giải pháp này vẫn chưa được cụ thể hoá, chưa giải quyết được những bài toán phức tạp nhất đặt ra đối với công tác quản lý, tổ chức lễ hội cho mùa 2020 tại một số địa phương. Lựa chọn “có” hoặc “không” tổ chức, nếu tổ chức thì theo phương án nào… vẫn là câu hỏi đang được đặt ra cho các nhà quản lý trong năm mới.