Những chặng đường Cứu Quốc - Giải Phóng - Đại đoàn kết

Ngày 25/1/1942, báo Cứu Quốc số 1 – Cơ quan cổ động của Việt Nam Độc lập Đồng minh ra đời.

Báo Cứu Quốc số 1 gồm 4 trang, khổ 30x40cm, in litô. Trang 1, phía trên, suốt 4 cột bề ngang là chữ Cứu Quốc to đậm. Dưới chữ Cứu Quốc là dòng chữ: “Cơ quan cổ động của Việt Nam Độc lập Đồng Minh. Số 1. Giá: 3 xu”.

Tòa soạn báo Cứu Quốc khi ra số đầu tiên được đặt tại làng Xuân Kỳ nay thuộc xã Đông Xuân, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Tổng Bí thư Trường Chinh làm Chủ nhiệm kiêm Chủ bút.

Kể từ Cứu Quốc số 1 cho đến tháng 8/1945, báo Cứu Quốc ra được 30 số, không đều kỳ. Cả 2 năm 1942, 1943 ra được 9 số. Năm 1944 ra được 9 số, năm 1945 ra được 12 số.

Tới năm 1944, Tổng Bí thư Trường Chinh thôi không trực tiếp phụ trách báo Cứu Quốc nữa, Trung ương phân công các Ủy viên Xứ ủy Bắc Kỳ Nguyễn Khang, Lê Quang Đạo phụ trách. Cho đến giữa năm 1944, khi nhà cách mạng Xuân Thủy ra khỏi nhà tù Sơn La, ông được giao làm Chủ nhiệm kiêm Chủ bút báo Cứu Quốc.

Sau Cách mạng Tháng Tám, báo Cứu Quốc chuyển về Hà Nội, tòa soạn được đặt tại 114 Hàng Trống (tức 44 Lê Thái Tổ) – trụ sở báo Hà Nội Mới ngày nay. Đây cũng chính là trụ sở liên lạc của Tổng bộ Việt Minh.

Ngày 24/8/1945, lần đầu tiên báo Cứu Quốc ra công khai tại Hà Nội. Lúc đầu 3 ngày ra một kỳ. Nhưng chỉ hơn một tuần sau, Cứu Quốc trở thành tờ nhật báo lớn nhất nước thời ấy dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh, là tờ báo hàng ngày của Đảng, Chính quyền, Mặt trận…

Sau năm 1954, Cứu Quốc từ tờ báo hàng ngày trở thành báo tuần, báo Nhân Dân từ báo tuần trở thành báo hàng ngày. Các chi nhánh báo Cứu Quốc cũng đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, chỉ còn duy nhất một tờ Cứu Quốc, đóng trụ sở tại 66 Bà Triệu, Hà Nội.

Cuối năm 1960, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam ra đời, trước đòi hỏi của tình hình mới, Tổng biên tập Trần Phong và 2 cán bộ của báo Cứu Quốc đã vào Nam cùng lực lượng tại chỗ thành lập báo Giải Phóng – cơ quan trung ương của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam.

Sau ngày miền Nam giải phóng, những số báo Sài Gòn Giải Phóng đầu tiên (5/5/1975 đến 20/5/1975) ra đời tại thành phố Sài Gòn vừa giải phóng, là do những người làm báo Giải Phóng thực hiện, sau 12 số mới bàn giao cho Khu ủy Sài Gòn tiếp tục. Nhiều nhà báo từ báo Giải Phóng sang làm báo Sài Gòn Giải Phóng, trong đó có nhà báo Tô Hòa (Năm Phượng) vốn là người của báo Cứu Quốc sang đảm nhiệm chức trách Tổng Biên tập báo Sài Gòn Giải Phóng.

Cuối tháng 1/1977, sau ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước được 2 năm, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, MTDTGPMNVN, Liên minh các lực lượng dân tộc dân chủ và hòa bình Việt Nam thống nhất thành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Báo Cứu Quốc cũng sáp nhập với báo Giải Phóng, lấy tên là báo Đại Đoàn Kết, cơ quan Trung ương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trụ sở tại 66 Bà Triệu cho tới ngày nay.