Những đốm lửa phía đỉnh trời

Mới gần 50 tuổi mà ông Tặng Văn Sịnh Luông, trú ở bản Con Dao, xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát (Thanh Hoá) trông già nua và ốm yếu quá! Chỉ leo hết con dốc dài chừng mươi mét từ đường lên được đến sân nhà, mồ hôi ông đã rịn ra, ướt đầm cả khuôn mặt bủng màu chì.

Ông Luông làm nghề thầy cúng, là người có trọng trách mang lời cầu khẩn đến Giàng mỗi khi bản có việc trọng đại. Nhưng bao năm rồi, hình như những lời nguyện cầu ấy không đến được tai các thần linh vì ông Luông cứ ốm hoài và bản làng của ông vẫn mãi luẩn quẩn trong đói nghèo. Cái “lộc” duy nhất mà Giàng ban cho một thầy mo như ông có lẽ là sự đông con. Về ở với nhau xong là vợ cứ “sòn sòn năm một”. Nhà ông Luông có đến tận 7 miệng ăn nhưng làm gì để nuôi nổi bấy nhiêu con người thì ông nghĩ không ra. Quanh năm, vợ chồng và mấy đứa con lớn của ông cắm mặt vào ít đất ruộng bậc thang nghèo bạc, vào rừng lấy củi, lấy măng nhưng vẫn không đủ ăn. Vài tấm áo mới cho lũ con diện vào dịp Tết Nguyên đán, cúng năm mới cũng đã là một mơ ước quá xa xỉ.

Vào những mùa đông, trong căn nhà tre nứa tạm bợ, trống hoác, những con người ríu vào nhau đến trắng đêm bên bếp lửa bập bùng nhưng cũng không ngăn được cái lạnh lùa qua khe liếp, cắt vào da thịt. Chỉ có rượu, thứ “thần dược” duy nhất giúp ông Luông và những người đàn ông trong bản quên đi những mùa đông dài dặc nơi đỉnh trời này. Và cứ thế, mỗi mùa đông đi qua, rượu lại làm da ông Luông vàng vọt hơn, bụng cứ phình ra thêm, sức vóc trôi tuột đi như gió ngàn.

“Nhà nước và dân bản không hỗ trợ thì chắc không bao giờ mình có được căn nhà kiên cố và ấm cúng như thế này. Giờ cả gia đình không còn sợ mùa Đông, lũ trẻ không còn phải thâu đêm gà gật bên bếp lửa. Mấy đứa con lớn có thể yên tâm xuống Tam Chung, Pù Nhi kiếm việc rồi! Đói nghèo sẽ qua đi nhanh thôi” – ông Luông vừa đưa tay vuốt ve cái khung cửa nhôm của căn nhà mới vừa nói.

Mặt trời tắt nắng sau các rặng núi, đêm ở đây buông nhanh hơn thường lệ. Đứng dưới chân dốc nhìn lên, ánh sáng từ những bếp lửa hắt ra bập bùng, leo lét càng khiến bản Con Dao như bị nuốt vào đêm đen sâu thẳm. Ông Tặng Văn Út ngồi bên bếp lửa đang cháy rần rật, bên trên là nồi cám lợn to ùng ục sôi, bốc hơi nghi ngút, phía sau lưng là căn nhà mới còn thơm mùi keo nhựa. “Mùa Đông này nhà mình không còn phải lo kiếm thật nhiều củi để sưởi ấm nhỉ?” - tôi hỏi ông thay cho câu chào.

Ông Út nghiêng nghiêng chừng cố lắng nghe nhưng hình như cũng chả nghe được gì. Hai tai đã bị ù điếc từ nhiều năm nay, thêm căn bệnh thấp khớp kinh niên khiến ông trông già hơn tuổi 48 của mình. Nhà ông Út nghèo quá, cái nghèo truyền từ hết đời ông cha sang đến con cháu. Làm quần quật quanh năm cũng chẳng đủ ăn chứ mơ gì đến việc dựng được căn nhà kiên cố để trốn mưa, tránh gió.

Vậy mà đầu năm nay bỗng nhiên ông Út có nhà mới. Một căn nhà không quá rộng nhưng cũng đủ để 5 thành viên trong gia đình cảm thấy mãn nguyện. Họ đã không còn phải lo gồng mình chống chọi, đi qua những mùa Đông rét buốt. “Vui lắm chứ! Nếu Nhà nước không quan tâm, lo lắng cho những hoàn cảnh khó khăn thì biết bao giờ người như mình mới tự làm được một căn nhà” - ông Út nhìn bếp lửa, cười ngập ngừng.

Là người chăm chỉ, hiểu dân bản như quen với từng viên cuội trên thềm nhà, Tặng Văn Cấu - Trưởng bản Con Dao không giấu được niềm trăn trở của mình khi nói về đời sống của bà con người Dao quê anh. Hiện toàn bản có 55 hộ dân với gần 250 nhân khẩu sinh sống nhưng có tới 50 gia đình thuộc diện hộ nghèo và 5 hộ còn lại là… cận nghèo.

Ông Cấu bảo: “Bao đời nay rồi, đói nghèo không chịu buông tha dân bản mình, cho dù ai cũng chăm chỉ làm ăn cả đấy. Không nói đâu xa, chỉ một năm về trước, tìm cả bản cũng không ra một căn nhà khang trang, không một hộ khá giả nhưng nay thì khác rồi. Có nhiều nhà mới, bà con vui lắm. “An cư mới lạc nghiệp” mà, các cụ nhà ta chả bảo thế là gì!”.

Trong đợt hỗ trợ làm nhà cho đồng bào vừa qua, bản có 15 hộ nằm trong diện đặc biệt khó khăn được thụ hưởng chính sách. Khỏi phải nói, niềm vui kể sao cho siết. Ngày dựng nhà, cả bản cùng chung tay. Người có điều kiện thì góp chút tiền thuốc nước, người góp công san nền, gùi cát đá từ suối lên trộn vữa, xi măng; gạch, sắt thép được bà con dân bản chuyền tay nhau, cõng từ đường lớn lên bản. Cùng với sự sát sao của chính quyền và lực lượng công an, bộ đội biên phòng, chỉ sau hơn 2 tháng, 15 căn nhà đã được hoàn tất và bàn giao đến tay từng hộ dân.

Trong đợt tặng nhà cho người nghèo tại Mường Lát, chỉ tính riêng xã Quang Chiểu đã có 59 căn được làm mới. Ngày bàn giao nhà, khắp xã vui như mở hội. Từ những bản trên đỉnh núi quanh năm mây phủ đến bản trong thung sâu, đâu đâu cũng rộn một điệu nhạc như mừng được mùa lúa mới, như thời khắc chuyển giao năm cũ sang năm mới, như lúc những cây đào cổ thụ ẩn mình trên các lèn đá bắt đầu bung nụ.

Ông Ngân Trọng Hiệp - Chủ tịch xã Quang Chiểu mừng ra mặt: Nhà nước hỗ trợ bà con cất được gần 60 căn nhà mới là giúp xã, giúp đồng bào “cất” được nhiều nỗi lo. Có nhà kiên cố, bà con sẽ chú tâm làm ăn, phát triển kinh tế. An ninh, chủ quyền suốt một dải cương thổ của Tổ quốc thêm phần vững vàng. Dẫu cái nghèo, cái khó khăn còn hiện hữu nhưng đẩy lùi nó sẽ chỉ còn là thời gian.

Đem câu chuyện tặng nhà về UBND huyện Mường Lát, tôi được ông Nguyễn Văn Bình - Chủ tịch huyện cho hay: Nơi cực Tây này là địa bàn trọng yếu về quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, cuộc sống nhiều gia đình đang rất khó khăn, một bộ phận đồng bào chưa có nhà ở hoặc nhà ở tạm bợ lại nằm trong khu vực có nguy cơ sạt lở đất, không bảo đảm an toàn nên rất cần sự quan tâm của Nhà nước, hỗ trợ khẩn cấp của cộng đồng xã hội. Do vậy, Đề án “Xây dựng 600 căn nhà ở cho hộ dân nghèo trên địa bàn huyện Mường Lát” của Bộ Công an, phối hợp với tỉnh Thanh Hóa là một chủ trương rất kịp thời và hợp lòng người. Ông Bình chia sẻ, kể từ khi Đề án bắt đầu được triển khai, chỉ sau 3 tháng, 600 căn nhà cho các hộ nghèo đảm bảo tiêu chuẩn đã được hoàn tất…

Mặt trời đã lên quá đỉnh Cổng Trời, phủ những tia nắng ấm áp đầu Xuân lên các mỏm núi, làn sương trùng trình tan trong tĩnh lặng. “Nào uống với đồng bào người Dao một chén đi nhà báo! Uống mừng ngày mới đang lên!”- ông Cấu cười để lộ hàm răng trắng lấp lóa. Tôi theo anh nâng ly rượu. Vâng, uống mừng bình minh ở Con Dao.