Những nỗ lực vượt thoát Covid-19

Triệu chứng “sương mù não”

Số người từng nhiễm SARS-CoV-2, rồi khỏi, ngày một nhiều. Nhưng trong một diễn biến mới của đại dịch, bỗng lại xuất hiện một số người hồi phục sau khi mắc đã gặp phải triệu chứng “sương mù não” (brain fog). Một trong những triệu chứng được gọi là “sương mù não” là có thể gây nên tình trạng rối loạn, gặp khó khăn trong suy nghĩ và tập trung, mất trí nhớ ngắn hạn và nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến rối loạn tâm thần.

Tuy nhiên, các nhà khoa học không biết chính xác điều gì đã gây nên tình trạng “sương mù não”, cho dù đã đưa ra nhiều giả thiết, trong đó nhiều người tin rằng “sương mù não” xảy ra trong quá trình các tế bào phản ứng với sự viêm nhiễm.

Một trong những người “nhiệt tình bảo vệ” lí thuyết này là Giáo sư David Nauen (Trường Đại học Y Johns Hopkins). Ông Nauen cho rằng “tôi đã tìm thấy những bất thường trong các mao quản não, nó cho thấy các mao mạch này đã dẫn đường cho virus đi vào não, gây ra hiện tượng sương mù, bất chấp việc người đó đã khỏi bệnh Covid-19”.

Điều đáng lo ngại là nếu lượng virus đủ lớn, nó sẽ ngăn máu lưu thông tới não, khiến não không đủ oxy và khó có thể hoạt động hết khả năng.

Còn theo Adrienne A.Boire - Trung tâm Nghiên cứu ung thư Memorial Sloan Kettering, việc nghiên cứu những người hồi phục sau khi mắc Covid-19 mà không trải qua bất kỳ di chứng nào có thể là chìa khóa để giải mã bí ẩn tại sao một số người có triệu chứng “sương mù não”. Nói như vị chuyên gia này thì những bệnh nhân không bị ảnh hưởng là chìa khóa để hiểu tại sao một số người tránh được “sương mù não” và một số người khác thì không.

Quan chức y tế EU lo ngại

Khi mà chiến dịch phân phối vaccine ngừa Covid-19 ngày càng rầm rộ, thì sự lo ngại cũng lớn dần. Điều đó đến từ các quốc gia nghèo, và kể cả Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Với WHO, người ta bày tỏ sự “thiếu tin tưởng” trước các thỏa thuận song phương về vaccine. Thứ nhất, nó chưa được thử nghiệm đầy đủ để có thể tin tưởng vào chất lượng. Và thứ hai, việc đó sẽ gây tổn hại tới COVAX - chương trình do WHO khởi xướng mang nhiều tính nhân đạo.

Chính vì thế, Giám đốc WHO tại châu Âu Hans Kluge đã lên tiếng kêu gọi các nước trong EU không nên ký kết các thỏa thuận song phương (riêng rẽ) về vaccine, vì nó sẽ làm tổn hại tới cơ chế cung cấp vaccine toàn cầu (COVAX) do WHO đứng đầu. Ông Kluge nói rằng, cho dù có vội vã đến đâu thì cũng không nên “làm hỏng” một thỏa thuận cực kỳ quan trọng đã được các nước trong khối cam kết. Phát biểu với báo giới, ông Kluge cho biết COVAX là cơ chế toàn cầu duy nhất giúp tiếp cận vaccine ngừa Covid-19 một cách công bằng.

“Những gì chúng tôi muốn là tránh bất kỳ thỏa thuận song phương nào đang làm tổn hại hoặc gây bất lợi cho COVAX, trong bối cảnh chúng tôi đang bắt đầu phân phối vaccine cho tất cả các nước trên thế giới theo cơ chế này” - ông Kluge kêu gọi. Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng cho rằng sự đoàn kết quốc tế không đối lập với trách nhiệm quốc gia, và các nước cần nhanh chóng tiêm chủng cho các nhân viên y tế tuyến đầu chống dịch.

Lời kêu gọi của ông Kluge đưa ra trong bối cảnh một số nước châu Âu đang tìm cách mua vaccine ngừa Covid-19 “bên ngoài châu Âu”, trong khi chưa được Cơ quan quản lý Dược phẩm EU cấp phép sử dụng và không nằm trong chiến lược mua vaccine chung của khối này.

Diễn biến dịch bệnh phức tạp tại các quốc gia Đông Nam Á

Trong khi tại nhiều khu vực trên thế giới độ nóng của dịch Covid-19 đã giảm bớt, thì với các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tình hình lại khá phức tạp. Gần đây nhất tại Indonesia, Thái Lan, Campuchia, nhà chức trách đã phải áp dụng tăng cường nhiều biện pháp cứng rắn nhằm chặn sự lây lan trong cộng đồng. Tại Thái Lan, thời điểm này đã phát hiện tới gần 24.000 ca lây nhiễm trong nước. Còn tại Philippines, tổng số ca dương tính với SARS-CoV-2 tại nước này “sắp chạm mốc” 600.000 ca, trong khi số ca tử vong đã vượt con số 12.000.

Trong đại dịch Covid-19, với ASEAN, Indonesia gặp nhiều khó khăn nhất. Tới ngày 6/3, nước này đã có tới gần 1,4 triệu ca dương tính với SARS-CoV-2 và hơn 36.000 người tử vong do Covid-19.

Trong tình thế đó, các quốc gia Đông Nam Á đều phải cố gắng tìm ra cách vượt thoát khỏi dịch bệnh. Nếu không chặt đứt được nguồn lây ra cộng đồng của dịch bệnh thì kinh tế sẽ đình đốn, cũng như phát sinh nhiều vấn đề xã hội phức tạp.

Mới đây, Thái Lan cho biết sẽ cấp sổ tiêm chủng ngừa Covid-19 cho người dân. Tới thời điểm này, Chính phủ Thái Lan đã đặt mua 63 triệu liều vaccine ngừa Covid-19, trong đó có 61 triệu liều từ AstraZeneca và 2 triệu liều từ Sinovac, để xây dựng miễn dịch quốc gia.

Bộ trưởng Y tế Thái Lan Anutin Charnvirakul cho biết, những người đã được tiêm vaccine ngừa Covid-19 ở nước này sẽ được cấp một cuốn sổ để sử dụng cho việc đi lại và nâng cao niềm tin của công chúng.

Thái Lan chính thức khởi động chiến dịch tiêm chủng ngừa Covid-19 hôm 28/2, với mũi tiêm đầu tiên được thực hiện đối với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Anutin Charnvirakul tại Viện các bệnh truyền nhiễm Bamrasnaradura ở tỉnh Nonthaburi. Theo ông Anutin, những mũi tiêm này sẽ giúp Thái Lan trở lại cuộc sống bình thường, khôi phục các doanh nghiệp và vực dậy nền kinh tế.

Ngày 8/3 tới, Ủy ban quốc gia về các bệnh truyền nhiễm do ông Anutin làm Chủ tịch sẽ thảo luận về “hộ chiếu vaccine” cũng như phương án tạo “bong bóng du lịch” với các quốc gia có số lượng lớn người đã được tiêm chủng. Trước đó, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha đã ra lệnh cho Bộ Ngoại giao tiến hành nghiên cứu về việc áp dụng hộ chiếu vaccine Covid-19. Hộ chiếu bao gồm chứng nhận chủ sở hữu được tiêm phòng ngừa Covid-19 bằng vaccine đã được đăng ký và công nhận.

Trong khi đó, tham vọng còn lớn hơn khi các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đã đề xuất cấp chứng nhận chung của cả khối dưới dạng kĩ thuật số về tiêm chủng ngừa Covid-19. Với mục đích thúc đẩy việc mở cửa trở lại các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất do đại dịch, trong đó có du lịch.

Hãng thông tấn Bernama dẫn lời Bộ trưởng Công nghiệp và Thương mại quốc tế Malaysia, ông Mohamed Azmin Ali, phát biểu với báo giới sau khi tham dự Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN hẹp lần thứ 27 (AEM 27 Retreat) theo hình thức trực tuyến, cho biết đây là một đề xuất mới mà Brunei với tư cách Chủ tịch ASEAN năm nay đưa ra. Tuy nhiên, hiện chưa có mốc thời gian cụ thể về việc áp dụng chứng nhận này bởi vấn đề này sẽ cần được đưa ra bàn thảo tại cuộc họp Bộ trưởng Y tế của ASEAN.

Dẫu thế thì ông Mohamed cũng bày tỏ tin tưởng rằng, “chứng nhận này sẽ được thực hiện trong tương lai gần” và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển giữa các nước thành viên ASEAN.

Trước đó, Bộ trưởng Y tế Malaysia Adham Baba cho biết nước này sẽ cấp chứng nhận cho người đã tiêm chủng ngừa Covid-19 với kỳ vọng chứng nhận này sẽ đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Còn tại Indonesia, quốc gia đông dân nhất ASEAN và cũng bị ảnh hưởng nặng nề nhất của Covid-19 trong khu vực, để thúc đẩy quá trình tiêm chủng vaccine, người ta đã cho tư nhân nhập cuộc. Đó là cho phép các công ty tư nhân mua vaccine Covid-19 cho nhân viên của họ một cách độc lập, song song với chương trình tiêm chủng quốc gia, khi mà chính quyền đặt mục tiêu mỗi ngày tiêm chủng cho 1 triệu người.

Theo trang Al Jazeera, Indonesia đang đặt mục tiêu tiêm chủng cho 181,5 triệu người trong tổng số 270 triệu dân trong năm 2021. Tuy nhiên, kể từ khi triển khai chương trình tiêm chủng cộng đồng bắt đầu vào ngày 13/1, chỉ có 1 triệu người được tiêm chủng đủ hai mũi và xấp xỉ 2,7 triệu người đã được tiêm mũi đầu tiên.

Theo Tiến sĩ Nadia Wikeko, người phát ngôn Bộ Y tế Indonesia, thì nếu để tư nhân tham gia (khoảng 7.000 công ty) thì người nghèo sẽ không bị bỏ rơi. Vaccine của khu vực tư nhân được cung cấp bởi ngân hàng vaccine Gotong Royong, chịu sự quản lý của nhà sản xuất vaccine duy nhất của Indonesia, Bio Farma.

Nhưng, không ít chuyên gia y tế lo ngại, các chủ doanh nghiệp sẽ không thể tìm được nhà cung cấp tốt nhất, cũng như bảo quản vaccine đúng cách và tệ hơn nó lại là vaccine giá rẻ “không chắc đã chặn được virus”.

Ông Ahmad Utomo - nhà tư vấn sinh học phân tử ở Jakarta, chuyên chẩn đoán nhiễm trùng phổi, nói: “Nếu các công ty tư nhân muốn hỗ trợ chương trình tiêm chủng, họ nên nhập khẩu vaccine và tiêm cho nhân viên y tế, người cao tuổi, những người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bất kỳ ai khác. Hoặc, họ có thể phân phối vaccine cho cha mẹ của những nhân viên này, vì hầu hết người lao động trẻ ở Indonesia đều sống cùng cha mẹ của họ. Thay vì chỉ lo cho nhân viên của mình”.