Những sắc màu dân tộc

Nhằm đảm bảo công tác phòng, chống dịch Covid-19 quyết liệt, đồng bộ, vừa sẵn sàng tổ chức các hoạt động phù hợp với đối tượng và chủ đề tháng 4 góp phần hưởng ứng tôn vinh Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4); Kỷ niệm 46 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2021), Ban Quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tổ chức các hoạt động với chủ đề “Việt Nam với những sắc màu dân tộc” từ ngày 1/4- 3/5/2021.

Ngay từ tuần đầu tiên của tháng 4, đồng bào dân tộc Dao (xã Ba Vì, huyện Ba Vì, Hà Nội) đang hoạt động hàng ngày tại làng đã tổ chức Lễ cúng Thanh minh (xình mình) theo truyền thống của đồng bào mình. Thanh minh là nghi lễ bắt buộc và là truyền thống được duy trì bao đời nay của đồng bào dân tộc Dao nói chung và đồng bào dân tộc Dao quần chẹt ở Ba Vì nói riêng.

Theo quan niệm của đồng bào Dao, ở thế giới bên kia cũng có cuộc sống như ở trần gian. Người đã chết cũng phải cần tiền bạc, thực phẩm để làm chi phí sửa chữa tu bổ lại nơi cư ngụ. Chính vì thế khi đến nơi định cư, hàng năm vào dịp Thanh minh (xình mình) đồng bào dân tộc Dao đều tổ chức lễ cúng nhằm cầu mong cho tổ tiên và người đã khuất được an cư ở cõi âm, phù hộ cho con cháu được an lành. Bên cạnh phần nghi lễ của Tết Thanh minh, buổi tái hiện diễn ra khá sôi nổi với phần hội, có sự tham gia của đồng bào dân tộc Dao và các làng dân tộc phía Bắc cùng mừng vui Tết thanh minh.

Điểm nhấn trong những ngày tới của chuỗi sự kiện là hoạt động Chợ vùng cao “Điểm hẹn Hoàng Su Phì, Hà Giang” (diễn ra từ ngày 29/4-3/5) tái hiện không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc miền Tây Bắc, Đông Bắc. Không gian chợ là sự kết hợp giữa không gian hội xuống chợ, không gian vui chơi gắn với các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian, không gian ẩm thực, sản vật với sắc màu của các dân tộc Mông, La Chí, Thái... Trung tâm của chợ vùng cao là các gian hàng của UBND huyện Hoàng Su Phì, các sản phẩm nông - lâm nghiệp, hàng thủ công mỹ nghệ, đồ lưu niệm, các món ăn ẩm thực đặc trưng của huyện Hoàng Su Phì giới thiệu văn hóa - du lịch của huyện Hoàng Su Phì trưng bày triển lãm ảnh, sách, tờ rơi quảng bá du lịch huyện Hoàng Su Phì với chủ đề “Hoàng Su Phì - Thiên đường kỳ vĩ”; giới thiệu và bán thổ cẩm của dân tộc Mông, Thái, Dao...

Tại chợ mở ra không gian trao đổi mua bán, chế biến các món ăn truyền thống, uống rượu ngô, ăn thắng cố, mèn mén chúc tụng chia vui; không gian những cặp trai gái người Mông say sưa với những điệu khèn; không gian đồng bào La Chí, Dao, Mông hát giao duyên khi chơi chợ; không gian đồng bào Mông nấu rượu…

Không gian ấy còn có tục “kéo vợ” là nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Mông. Phong tục này đã có từ lâu đời trong đời sống sinh hoạt của người Mông, chứa đựng nét văn hóa rất riêng của người Mông, vừa chất phác, vừa táo bạo nhưng cũng không kém phần ý nhị. “Kéo vợ” thể hiện tình yêu mãnh liệt, khát vọng có một gia đình hạnh phúc của chàng trai, cô gái Mông mà không có sự ép buộc. Giới thiệu tục “Kéo vợ” tại chợ phiên tại Hà Nội giúp cho du khách hiểu và cảm nhận rõ hơn về phong tục độc đáo này và cùng với địa phương chung tay bảo tồn phát huy những nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, huyện Hoàng Su Phì (tỉnh Hà Giang).

Ngoài ra còn có sự kiện tái hiện Lễ hội Bàn Vương của dân tộc Dao huyện Hoàng Su Phì. Đây là Lễ hội để đồng bào Dao tưởng nhớ Tổ tiên của mình. Lễ hội được phục dựng và tổ chức hàng năm tại các địa phương có người Dao sinh sống tập trung nhằm lưu giữ nguồn gốc lịch sử, văn hóa của dân tộc, bày tỏ lòng biết ơn với Sư tổ Bàn Vương, người đã sinh ra 12 tộc họ người Dao ngày nay đồng thời cầu nguyện Sư tổ phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, hoa màu tươi tốt cho con cháu đời đời ấm no, hạnh phúc. Qua hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trên địa bàn mà còn là dịp quảng bá, giới thiệu các sản phẩm tiềm năng về văn hóa, du lịch của huyện tới du khách trong, ngoài nước đến với Hoàng Su Phì nhiều hơn trong tương lai.

Cũng đến từ huyện Hoàng Su Phì, đồng bào dân tộc La Chí sẽ tái hiện Lễ mở kho xin giống (Lễ “Cô ừm đò”). Lễ hội thường được tổ chức vào cuối tháng 12 hoặc đầu năm, ngày lấy thóc mang tính ước lệ, họ có thể lấy cum thóc nếp để trên kho cúng tổ tiên, xin tổ tiên bảo vệ hồn lúa “ngui ừm”. Chủ nghi lễ đặt mâm cúng tương tự như những nghi lễ trước đó gồm cơm, cá, rượu... Chủ khấn mấy câu báo tổ tiên rồi lấy số cơm mới đó cho chó, mèo ăn trước (nhằm trả công ơn đầu tiên về một loài vật đã tìm ra giống cây nuôi sống người dân), tiếp đến là vợ, chồng, con cái…

Hòa chung cùng không khí rộn ràng phấn khởi hướng đến Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4, đồng bào các dân tộc anh em tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tham dự chuỗi sự kiện tháng 4 đều cảm thấy vô cùng tự hào, cùng nhau ca hát “khoe” những nét văn hóa của đồng bào dân tộc mình giới thiệu về quê hương, cộng đồng với tình cảm thiết tha nhất. Đặc biệt, trong sự kiện còn có chương trình dân ca dân vũ “Tự hào con cháu Rồng Tiên” thể hiện lòng tự hào dân tộc, hướng về nguồn cội qua lời ca, tiếng hát, hoạt động diễn xướng dân gian của cộng đồng các dân tộc; tăng cường niềm tin, đoàn kết các cộng đồng cùng nhau bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng trong vườn hoa đa sắc màu văn hóa.

Trong ngày Giỗ tổ Hùng Vương (Mùng 10/3 âm lịch) sẽ tăng cường các hoạt động hướng tới ngày Giỗ tổ. Tái hiện cuộc sống hàng ngày tăng cường các hoạt động giới thiệu về văn hóa, ẩm thực, các hoạt động trải nghiệm đáp ứng nhu cầu của các nhóm đoàn, phục vụ du khách tham quan tuyến điểm. Bên cạnh đó là các hoạt động hàng ngày, cuối tuần, hội Xuân, chương trình du lịch Homestay, trải nghiệm ẩm thực, trò chơi dân gian... nhằm giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào, cùng các hoạt động trải nghiệm tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam, góp phần tăng cường giao lưu giữa các dân tộc, thu hút khách du lịch đến với Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.