Những vẻ đẹp khác thường

Mái tóc của một cô gái Himba.

1. Ít người biết rằng, ngay từ năm 1907, đã có một nhà nhiếp ảnh tên là Edwanrd S.Curtis đã lặn lội tới nơi sinh sống của thổ dân da đỏ Nam Mỹ, ghi lại được những bức ảnh vô cùng quý giá. Edwanrd đã ở với người da đỏ trong vòng 23 năm, cho đến năm 1930 ông đã công bố những bức ảnh “có một không hai” của mình.

Thật đáng ngạc nhiên khi những bức ảnh ấy lại không mang vẻ “ăn lông ở lỗ”, mà lại bày ra cho bàn dân thiên hạ thấy rằng, người da đỏ tuy cuộc sống vật chất kham khổ nhưng lại có đời sống tinh thần phong phú. Đặc biệt, trang phục của họ rất mốt, mang tính tiên phong. Cùng đó là những phụ kiện đi kèm, như vòng tay chẳng hạn, cũng đạt đến độ tinh xảo trong chi tiết và và rất mốt trong tạo hình.

Với chừng 4000 bản in ảnh, thời bấy giờ Edwanrd S.Curtis phải đạt đến độ tỉ phú. Tác phẩm của ông được đón nhận với sự kinh ngạc, người ta đã đề nghị ông chọn lựa để in một cuốn sách ảnh- điều gần như không tưởng lúc ấy. Cuối cùng, ông đã chọn ra 100 tấm để in sách, với tên gọi: “Edwanrd S.Curtis: Một trăm kiệt tác”.

Cậu bé người Omo.

Nhưng rồi, thời gian cũng “chôn vùi” tác phẩm độc đáo ấy. Mãi cho đến gần 50 trước đây, một nhà chuyên khảo tên là C. Cardozo mới phát hiện ra tác phẩm này. Từ đó, nó lại “vang danh thiên hạ”, cho dù cha đẻ của nó cũng như những nhân vật trong ảnh đều đã qua đời.

Tác phẩm của Edward S. Curtis thuần túy nghệ thuật, nhưng khách quan phía sau những bức ảnh lại là lịch sử, là văn hóa và những phát hiện không ngờ về thổ dân châu Mỹ. Gần một thế kỉ trôi qua, nhưng đối diện với những tấm ảnh con người ngày nay mới thấy mình đã hiểu sai về một nền văn hóa, trong khi nền văn hóa ấy rất đáng được trân trọng, rất đáng được học tập.

Cardozao cho biết, ông đã gửi triển lãm ở 40 nước, từ Papua New Guinea tới Nam Phi, tới Paris, Phần Lan… những bức ảnh kì lạ của Curtis. “Qua những cuộc triển lãm đó, tôi nhận thấy con người cảm xúc với những hình ảnh ấy bất kể tình trạng kinh tế xã hội thế nào, bất kể họ ở nền văn hóa nào, và họ được giáo dục ra sao. Những tấm ảnh của Curtis đã thay đổi cách nhìn của nhiều người và cảm nhận của họ về thổ dân châu Mỹ, vì cốt lõi của mỗi tấm ảnh hiện diện vẻ đẹp, trái tim và tâm hồn”- Cardozo nói.

Riêng bản thân ông, Cardozo thì nói rằng, “nhìn thấy tác phẩm của Curtis lần đầu tiên, đó là một trong những trải nghiệm có ảnh hưởng nhất, thay đổi cuộc đời tôi. Nó mang một thông điệp gì đó chữa lành vết thương trong tâm hồn. Đó quả là một niềm vui đáng kinh ngạc”.

2. Hai nhiếp ảnh gia khác- Carol Beckwith và Angela Fisher lại là những người có công “khám phá” những vẻ đẹp đến “bất thường” của thổ dân châu Phi, trong đó có những bộ tộc ở Nam Sudan. “Họ đơn giản chỉ là những người chăn bò nay đây mai đó, trong số họ nhiều người không biết chức, nhưng họ lại có cách ăn mặc cũng như trang điểm rất đặc biệt, không lẫn vào đâu được, khiến họ nổi bật trước thiên nhiên”- Carol nói.

Trang điểm mái tóc phụ nữ Mumuhuila.

Còn Angela Fisher lại “đuổi theo” những người Dinka. “Đó là một bộ tộc sống theo mùa. Vào mùa mưa, họ sống trong các khu định cư trên thảo nguyên và trồng trọt ngũ cốc. Nhưng khi mùa khô đến, họ lại lang thang đi chăn gia súc ven sông. Dòng sông và cỏ xanh dẫn họ đi”- Angela nói, đồng thời kể lại rằng, người Dinka có thói quen khi đứa trẻ trong gia đình tròn 1 tuổi, cha mẹ nó sẽ cho nó một con bò. Con bò cũng được đặt tên theo tên của đứa trẻ. “Nó sẽ cùng đứa trẻ lớn lên, thành đôi bạn thân, Con bò đó sẽ không bao giờ bị giết thịt”.

Về trang phục, cho tới nay nhiều người trong bộ lạc Dinka vẫn giữ thói quen cởi trần, còn đa số mặc áo da dê và nịt ngực. Những hạt cườm được trang trí phổ biến cho trang phục. Một số người còn giữ cách bôi bùn lên cơ thể, một hình thức ngăn ngừa muỗi và côn trùng. “Nhưng nhìn họ rất đẹp. Đẹp như những pho tượng đồng vậy”- Angela nhận xét.

Cuối cùng, cũng có thể kể thêm tên của một nhiếp ảnh giá nữa- người đã góp phần đem vẻ đẹp thổ dân đến với thế giới văn minh. Đó là Eric Lafforgue, người luôn lặn lội tới những vùng đất ít người biết tới để ghi lại những hình ảnh khác biệt, cho thế giới một cái nhìn sâu sắc hơn về cách người ta trang điểm.

“Đã hơn 50 tuổi, mắt không còn sáng và tay đã run, nhưng tôi vẫn muốn tiếp tục cuộc hành trình của đời mình. Tôi thật sự không sao hiểu nổi những gì được coi là sành điệu trên những sàn diễn thời trang, trong khi trang phục của những tộc người trong rừng rậm, nơi hoang mạc lại có sự cuốn hút hết sức chân thành”- Eric nói.

Ông đã đi Ấn Độ để chụp ảnh một người đàn ông hóa trang trong lễ hội Theyyam,với những họa tiết truyền thống của vùng Thalassery; hay là một em gái trong trang phục kì bí hóa thân thành Thần hủy diệt Shiva trong lễ Maha Kumbh Me la ở vùng Allahabad. Ông cũng đến Papua New Guinea chụp ảnh những người dùng chiếc đĩa CD để làm đẹp cho môi của mình.

Trang phục da đỏ cách điệu.

Còn đó là những bé trai được trang điểm theo kiểu truyền thống, cùng với phục trang và các phụ kiện cổ truyền trong lễ hội Borobudur trên đảo Java, Indonesia; Họa tiết độc đáo trên mặt kết hợp với những chùm hoa trang trí trên đầu của một cậu bé ở Korcho, thung lũng Omo, Ethiopia và thanh niên bộ tộc Suri hóa trang khuôn mặt và cơ thể để tránh nắng trong thung lũng Omo…

Eric cũng đã công bố những bức ảnh về phụ nữ châu Phi làm đẹp, đặc biết là với mái tóc: Họ cho rằng tóc là phần thiêng liêng của cơ thể, nên cần phải được chăm sóc cẩn thận, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật thật sự. “Trên đầu mỗi người phụ nữ thổ dân châu Phi là một tác phẩm nghệ thuật”- Eric nói. Tương tự, nhiếp ảnh gia Mario Gerth thì cho rằng, những kiểu tóc của thổ dân châu Phi luôn luôn thay đổi, ngay trong một bộ tộc, người ta cũng có những kiểu tóc khác nhau, kiểu cho nam giới, cho phụ nữ, cho trẻ nhỏ, cho người ở góa… Nói chung tất cả đều rất đẹp”.