Nỗ lực của dòng phim độc lập

Xung quanh câu chuyện “vượt khó” của dòng phim độc lập, PV Báo Đại Đoàn Kết đã có cuộc trao đổi với đạo diễn phim “Memento Mori: Đất” - Marcus Mạnh Cường Vũ vừa chính thức ra mắt khán giả cả nước.

PV: Đâu là lý do để đạo diễn đi đến quyết định sản xuất bộ phim “Memento Mori: Đất”?

Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ: Tôi mồ côi cha năm 14 tuổi. Cha tôi vốn là trụ cột của gia đình nhưng đã phát hiện bị ung thư giai đoạn 4, phải phẫu thuật cắt ¾ dạ dày. Tôi chứng kiến ông vật lộn với những cơn đau cuối cuộc đời, và chỉ 6 tháng sau cuộc đại phẫu, ông ra đi. Câu chuyện mất mát này chúng tôi gói ghém lại và không mang ra trao đổi trong gia đình. Trước đây, cha tôi thường xuyên xa nhà. Vì một biến cố sức khoẻ của mẹ tôi - người bị tai biến khi đang trên bục giảng và nằm liệt giường, cha tôi về hưu sớm. Tôi là con út và có điều kiện gần gũi với cha hơn cả, nên đã chứng kiến cha chăm sóc mẹ như thế nào. Nhưng người ra đi sớm lại là ông, còn mẹ tôi, may mắn tới bây giờ vẫn còn sống.

Tôi đến với cuốn sách “Điểm đến của cuộc đời” của tác giả Đặng Hoàng Giang vào đầu năm 2018, khi về Hà Nội ăn Tết với mẹ và gia đình. Đó là cơ hội để tôi mở ra một nỗi đau của chính mình chưa được giải quyết. Và Memento Mori ra đời. Trong phim “Memento Mori: Đất”, ngoài việc dựa trên những tình tiết có thật được kể trong cuốn sách, tôi đã lấy những chất liệu khác ngoài đời thật, bao gồm chính trải nghiệm cá nhân của mình để đưa vào trong câu chuyện được kể của Vân và Hoàng. Đặc biệt là những cảnh Hoàng chăm sóc cho Vân, theo một cách nào đó, chính là hình ảnh cha tôi từng chăm sóc cho mẹ tôi.

“Memento Mori: Đất” đã phải mất 5 năm “thai nghén”, từ việc xây dựng ý tưởng đến lúc ra mắt công chúng, chắc hẳn với ông, đó một hành trình trải nghiệm đáng nhớ?

- Chúng tôi hay nói với nhau trong ekip sản xuất rằng hành trình trải nghiệm cùng Memento Mori trong quá trình thực hiện mới là điều có ý nghĩa, còn khi ra đời, tác phẩm có đời sống của riêng nó. Vì thế, tôi đã quyết định dành 5 năm cuộc đời vừa qua để tập trung vào Memento Mori, và tới thời điểm này, tôi hiểu rằng đó là quãng thời gian vô cùng ý nghĩa với cá nhân tôi. Việc được tiếp xúc, lắng nghe và chứng kiến những câu chuyện thật của những người bệnh ung thư và người nhà, đã làm giàu thêm thế giới tinh thần trong tôi. Trước đây, tôi vốn là người duy vật, không tin vào những thứ khó giải thích bằng lý lẽ khoa học. Bây giờ, tôi tin vào thế giới của giao cảm, và nhìn nhận được xác đáng hơn vai trò nhỏ bé của cá nhân mình và sự kết nối vô tận trong vũ trụ. Trên hết, tôi tin vào duyên lành và sự sắp đặt của Trời Đất.

Anh có gặp khó khăn trong việc tìm diễn viên cho phim?

- Rất khó, đặc biệt cho vai Vân. Cho đến khoảng hai tuần trước khi quay (tháng 9/2020), tôi mới chọn được vai diễn cho nhân vật này, dù trước đó đã có rất nhiều người thử sức. Đó là Nguyễn Hải Yến (Red), một nghệ sĩ đa phương tiện tài năng. Ngoài đời, cô có vẻ trái ngược với Vân. Suốt hơn một năm trời đi tìm diễn viên cho nhân vật Vân, có những lúc tưởng tìm được, hóa ra lại không phải; có đôi khi chắc là Vân rồi, lại tuột mất. Cho đến khi Yến xuất hiện… Khi xem Yến diễn thử, theo trực giác, tôi hiểu đã tìm thấy vai diễn cho nhân vật Vân - một cô gái mỏng manh nhưng nội lực phi thường. Tôi rất tin vào hình hài và tinh thần của Vân do Yến hóa thân. Yến đã phải cắt đi bộ tóc của mình, từ cắt tóc ngắn, tới cạo đầu trọc hoàn toàn. Mỗi lần như vậy, sự hóa thân vào nhân vật sẽ gần gũi, đồng cảm hơn.

Khi làm phim, vừa tốn kém, vừa bị kéo dài thời gian do dịch bệnh. Đợt quyên góp đầu tiên đủ để chúng tôi đi quay thử trong ba ngày. Tôi không thể tiết lộ kinh phí làm phim, vì còn có quá nhiều sự hỗ trợ vô giá không tính toán được bằng tiền. Cộng đồng đóng góp tiền cho phim không nhiều nhưng ngược lại, có sự ủng hộ rất đa dạng bằng nguồn lực, thiết bị, con người hoặc truyền thông… Những điều đó không thể quy ra tiền bởi chúng là vô giá.

Trước khi ra mắt tại Việt Nam, bộ phim được chọn vào mục New Currents của Liên hoan phim quốc tế Busan 2022?

- Tôi cảm thấy rất vinh dự vì một tác phẩm điện ảnh nhỏ và độc lập như “Memento Mori: Đất” được quốc tế chú ý đến. Chúng tôi đã làm nên bộ phim hoàn toàn từ nguồn lực nội địa, nên lại càng thấy việc được lựa chọn vào những Liên hoan phim uy tín trên thế giới là điều thật đáng tự hào cho điện ảnh độc lập Việt Nam. Tôi nghĩ mỗi Liên hoan phim có những tiêu chí lựa chọn khác nhau. Bản thân tôi cũng làm công tác giám tuyển, nên có lẽ tôi hiểu tâm lý của một người giám tuyển khi xem hàng trăm hay hàng nghìn bộ phim để tuyển chọn như thế nào. Điều tôi tự tin vào bộ phim của mình là khả năng vượt những đường biên văn hoá, ngôn ngữ và địa lý của nó. Tôi nghĩ, khán giả toàn cầu có thể đồng cảm được với câu chuyện được thể hiện trong phim. Bộ phim cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng của đời người trước ranh giới của sống và chết, thông qua cách một gia đình bình dân ở vùng quê Việt Nam đối diện với nó. Thật tuyệt vời khi bộ phim có khả năng vượt biên giới của văn hoá và địa lý đến được với khán giả toàn cầu, có lẽ đó là phần thưởng quý giá nhất.

Trân trọng cảm ơn đạo diễn!