Nỗ lực làm sạch những vùng đất ô nhiễm bom mìn, vật nổ

Theo Bộ LĐTBXH, ước tính số bom đạn sau chiến tranh để lại ở Việt Nam khoảng 800.000 tấn. Số bom mìn, vật liệu chưa nổ hiện còn nằm rải rác tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó tập trung nhiều tại các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ.

Hiện cả nước có trên 7 triệu người khuyết tật, trong đó có hàng vạn người là nạn nhân bom mìn và bị phơi nhiễm chất độc hoá học da cam/dioxine. Từ năm 1975 đến nay, bom mìn tồn sót đã làm hơn 40 nghìn người bị chết, 60 nghìn người bị thương, trong đó phần lớn là lao động chính trong gia đình và trẻ em. Tại một số tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Bình Định, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và Quảng Ngãi có trên 22.800 người là nạn nhân do vướng bom mìn trong quá trình sinh hoạt, sản xuất, trong đó có 10.540 người chết và 12.260 người bị thương.

Trước thực trạng trên, ngày 21/4/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định ban hành Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh (gọi tắt là Chương trình 504). Để triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Chương trình 504, ngày 4/3/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 319 thành lập Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC).

Theo thống kê của VNMAC sau 10 thành lập, đã điều phối một số dự án lớn góp phần cùng với các lực lượng cả nước triển khai khảo sát và rà phá bom mìn vật nổ được hơn 500.000 ha.Trong đó, các dự án thuộc Chương trình 504 đạt 74.000ha, các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội đạt khoảng 300.000ha và các dự án rà phá bom mìn nhân đạo đạt 111.240ha. Tổng giá trị khảo sát, rà phá 12.614 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trong nước 10.417 tỷ đồng, ngân sách viện trợ không hoàn lại trực tiếp của nước ngoài 2.197 tỷ đồng (tương đương 95,5 triệu USD).

Bên cạnh đó, một số dự án tiêu biểu về ODA viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước như: Nhật Bản tài trợ 2 dự án rà phá bom mìn tại Quảng Trị và Hà Tĩnh đã khảo sát, rà phá được được 3.240 ha, với ngân sách hơn 5,5 triệu USD; Hàn Quốc tài trợ dự án “Việt Nam - Hàn Quốc hợp tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh” với tổng kinh phí 33 triệu USD. Trong đó, vốn viện trợ không hoàn lại là 20 triệu USD, triển khai tại hai tỉnh Quảng Bình và Bình Định. Chương trình dành cho các hoạt động nâng cao năng lực cho VNMAC xây dựng cơ sở dữ liệu, triển khai các hoạt động giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn với 4 chương trình và 292 sự kiện. Hơn 6.000 người khuyết tật/nạn nhân bom mìn nhận được các hình thức hỗ trợ khác nhau như kiểm tra sức khỏe, phục hồi chức năng, đào tạo nghề, hỗ trợ sinh kế và đặc biệt là đã tổ chức khảo sát kỹ thuật, rà phá bom mìn được hơn 16.800ha.

Về nhiệm vụ trong thời gian tới VNMAC cho biết, tiếp tục tham mưu Bộ Quốc phòng trình Chính phủ, Quốc hội việc xây dựng Pháp lệnh Khắc phục hậu quả bom mìn; Tổ chức tổng kết Chương trình 504 và đề xuất Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn giai đoạn mới; Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu phát triển, nhất là xây dựng các quy trình, quy chuẩn, hợp tác quốc tế trong khảo sát và rà phá bom mìn, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia từ đó góp phần đẩy nhanh tiến độ khắc phục hậu quả bom mìn. Triển khai thành công dự án: “Hành động mìn vì Làng Hòa Bình Việt Nam - Hàn Quốc” tại 3 tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi, Bình Định do Chính phủ Hàn Quốc viện trợ và các dự án khác do chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ tài trợ.

Hiện nay các bộ, ngành và các địa phương đang tích cực triển khai khắc phục hậu quả bom mìn bao gồm rà phá bom mìn, trợ giúp xã hội cho nạn nhân bom mìn tái hoà nhập cộng đồng và tuyên truyền, giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn cho nhân dân.