Nỗ lực xây dựng môi trường không khói thuốc
Theo Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá để giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra. Để thực hiện được mục tiêu này cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để thực hiện thành công chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá, góp phần xây dựng một xã hội khỏe mạnh, không khói thuốc.
Giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng
Đây là mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe, giảm tỷ lệ tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra, nhằm thực hiện các cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá và cam kết về phát triển bền vững đến năm 2030.
Theo Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá để giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra.
Trong đó, phấn đấu đến năm 2030 giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 36%; nhóm nữ từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1%. Đặc biệt, giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc xuống dưới 25%; tại nhà hàng xuống dưới 65%; tại quán bar, cà phê xuống dưới 70%, tại khách sạn xuống dưới 50%.
Cùng với đó, tiếp tục ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng.
Thực tế cho thấy, trong những năm qua các quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá đã từng bước được hoàn thiện, từ luật đến nghị quyết của Quốc hội, nghị định của Chính phủ, thông tư, hướng dẫn của các bộ, ngành liên quan nhằm giảm thấp nhất tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ người dân. Gần đây nhất trước sự gia tăng tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá thế hệ mới, tháng 11/2024, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó quy định “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025”. Như vậy, từ 1/1, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được coi là mặt hàng cấm tại Việt Nam. Đây là một quyết định nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu những hệ lụy nghiêm trọng mà thuốc lá gây ra, nhất là với thế hệ trẻ.
Tại kỳ họp tháng 6/2025 vừa qua, Quốc hội cũng đã thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, bao gồm việc áp dụng hệ thống thuế tiêu thụ đặc biệt hỗn hợp áp dụng từ năm 2027, với lộ trình tăng thuế thuốc lá liên tục đến năm 2031 với mục tiêu giúp giảm tỷ lệ sử dụng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Hướng tới mở rộng các khu vực cấm hút thuốc lá
Đây là một trong những giải pháp được đề ra tại Chiến lược nhằm tiến tới giảm số người hút thuốc lá cũng như giảm tác hại do thuốc lá gây ra. Trong đó, Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đã đưa ra một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện như : Hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Trong đó, xây dựng lộ trình tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá đảm bảo đến năm 2030, mức thuế đạt tỷ trọng trên giá bán lẻ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Đồng thời, quy định mức giá bán tối thiểu các sản phẩm thuốc lá; nghiên cứu, đánh giá hiệu quả của phương án tính thuế các sản phẩm thuốc lá trên giá bán lẻ để đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá. Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất mở rộng các khu vực cấm hút thuốc lá hoàn toàn; nghiên cứu biện pháp xử phạt phù hợp đối với hành vi vi phạm các quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là hành vi hút thuốc lá tại các địa điểm có quy định cấm. Đồng thời tăng cường cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tăng cường lực lượng, xây dựng cơ chế, kế hoạch phối hợp liên ngành; giữa Trung ương và địa phương trong công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Bộ Y tế cho biết, để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong giai đoạn tới, Bộ Y tế và Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ cùng các bộ, ngành và đơn vị liên quan tiếp tục rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật và đánh giá việc xây dựng, thực hiện các văn bản liên quan đến hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Cùng đó là việc đẩy mạnh thực hiện các giải pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng. Đây là một trong những mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe, giảm tỷ lệ tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra, thực hiện các cam kết của Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá mà Việt Nam là thành viên. Trong đó thực hiện cả 2 nhóm giải pháp giảm nhu cầu sử dụng cũng như giảm cung cấp và bổ sung các sản phẩm thuốc lá mới, giảm tiếp cận, giảm tính hấp dẫn của các sản phẩm thuốc lá để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá một cách hiệu quả. Tăng cường các quy định, giải pháp để bảo đảm quyền của mọi người, đặc biệt là người không hút thuốc được sống, làm việc và học tập trong môi trường không khói thuốc…
