Nộm da trâu là một món ăn khá nổi tiếng của người Thái ở Sơn La, được xem là một đặc sản không thể thiếu trên mâm cơm người Thái vào mỗi dịp đặc biệt.
Điều làm nên sức hấp dẫn khó cưỡng cho món nộm da trâu là sự kết hợp của nhiều loại gia vị thơm ngon. Có các thứ phổ biến như lạc, ớt, rau mùi, gừng; cũng có các thứ riêng chỉ vùng cao Tây Bắc mới tìm thấy như rau dớn, hoa chuối, hạt mắc khén. Mỗi công đoạn chế biến đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận của người chế biến.
Xưa nay bà con miền núi thường chỉ ăn thịt trâu, còn da trâu được dùng để làm mặt trống hoặc nẹp đập lúa. Ít ai nghĩ rằng da trâu dai, cứng như vậy lại có thể làm thành một món ăn hấp dẫn, ngon lành, đưa cơm. Vì da trâu dai và cứng, lớp lông lại dày nên trước tiên phải xử lý bằng cách mang phơi nắng cho se lại rồi đào hố chôn xuống đất một tuần. Ở một vài địa phương, để tiết kiệm thời gian, người dân nướng chín da trên bếp lửa để loại bỏ phần lông.
Tiếp theo đem da rửa sạch, cạo kỹ lớp màu đen ở ngoài cùng rồi cho vào nồi luộc khoảng 1-2 tiếng. Khi vớt ra phải ngâm da với nước lạnh để giữ được độ giòn và dai, sau đó mới thái thành miếng đều đặn, vừa ăn. Tiếp đến người đầu bếp sẽ dùng dao thật sắc thái vát mỏng, nhỏ vừa ăn. Miếng da trâu sau khi thái phải đạt độ trong suốt, như vậy công đoạn sơ chế nguyên liệu mới đạt tiêu chuẩn.
Hơn nữa, thay cho các loại giấm, chanh thường thấy trong món nộm thông thường, nộm da trâu dùng nước măng chua. Măng tươi cho vị chua dịu nhẹ, thanh mát vô cùng hợp với da trâu dai giòn sần sật và vốn có mùi hơi đặm. Cộng thêm vị của lạc bùi bùi, vị mắc khén cay cay, món ăn đặc sản này khiến bất cứ du khách nào nếm thử cũng đem lòng say mê. Thứ gia vị cuối cùng mang đặc trưng của vùng núi Tây Bắc đó là hạt mắc khén khô.
Sau khi các nguyên liệu đã đầy đủ, người ta sẽ tiến hành trộn nộm. Các loại nguyên liệu được giã nhỏ và trộn đều với nhau, sau đó cho vào cùng rau thơm. Tiếp đến là nêm nếm gia vị cho vừa ăn.
Món đặc sản này đạt yêu cầu khi nó có vị thanh dịu, vị chua mềm của măng. Lại thêm chút bùi bùi của lạc rang, thêm vị cay cay của mắc khén Tây Bắc,… tất cả chúng quyện vào nhau và sẽ khiến bất kỳ ai cũng không khỏi chối từ.
Lên Sơn La ngắm đất trời Tây Bắc hùng vĩ, khí hậu mát mẻ và cùng những người bạn, người thân lai rai món nộm da trâu thì thật thú vị. Thực khách sẽ cảm nhận được vị giòn, dai, chút bùi béo, ăn rất ngậy thêm chút se cay của hạt mắc khén khô tạo nên một món ăn đầy đủ hương vị, mà chỉ lên Sơn La mới có thể thưởng thức trọn vị được.
Với độ dai giòn đặc trưng cùng hương vị thanh thanh, cay nồng đậm đà đọng lại nơi cuống họng… món ăn này được nhiều du khách đến với Sơn La khẳng định, đã chứa đựng được những nét tinh túy trong ẩm thực của miền rẻo cao.