Nông sản Việt Nam xuất khẩu: Cơ hội nhìn từ trái sầu riêng

Tin vui cho trái sầu riêng

Mới đây, tại huyện Krông Păk, tỉnh Đắk Lắk đã diễn ra một sự kiện hết sức đáng mừng đối với người nông dân, đặc biệt là người trồng sầu riêng, đó là lễ công bố xuất khẩu chuyến hàng sầu riêng đầu tiên theo Nghị định thư ký kết giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) và Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Chuyến hàng có sản lượng hơn 300 tấn sầu riêng được sản xuất tại tỉnh Đắk Lắk. Đây là địa phương có diện tích trồng sầu riêng lớn thứ hai cả nước (sau Tiền Giang) với khoảng 15.000 héc ta, sản lượng năm 2022 ước đạt khoảng 170.000 tấn.

Theo ông Y Giang Gry Niê Knơng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, để có những lô sầu riêng đầu tiên được chính thức xuất khẩu theo đường chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, các vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng đã có sự nỗ lực lớn trong việc chuẩn bị cho kế hoạch và trải qua rất nhiều khâu kiểm tra của cơ quan chuyên môn của hai nước, đáp ứng được yêu cầu về kiểm soát sinh vật gây hại, an toàn vệ sinh thực phẩm, thực hiện đúng quy cách về đóng gói và đảm bảo truy xuất nguồn gốc.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, kể từ đầu năm 2021, khi Trung Quốc có xu hướng mở rộng áp dụng hàng rào kỹ thuật về tiêu chuẩn, kiểm dịch, vệ sinh an toàn thực phẩm, nhất là trong bối cảnh đại dịch bùng phát nhiều tháng qua, nước này tăng cường kiểm soát chặt chẽ, nghiêm ngặt khu vực cửa khẩu biên giới đất liền để phòng, chống Covid-19, khiến tiến độ thông quan hàng hóa của nước ta sang thị trường này bị gián đoạn, đình trệ. Trong khi, hàng hóa của chúng ta xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu là hàng nông sản, cho nên khi thị trường này có động thái siết chặt hơn, gia tăng các quy chuẩn, tiêu chuẩn về kiểm dịch, an toàn vệ sinh thực phẩm... thì các sản phẩm nông sản xuất khẩu của Việt Nam thực sự gặp nhiều khó khăn.

Trước thực tế đó, nhiều giải pháp đã được nhà quản lý, giới chuyên gia, nhà khoa học cùng bàn bạc để đưa ra nhằm hóa giải thách thức, khó khăn trong các chính sách, quy định mới của Trung Quốc. Từ đây, vấn đề được đặt ra đó là, chúng ta cần nâng cao năng lực thực thi các cam kết về các biện pháp an toàn thực phẩm và kiểm dịch, động thực vật (SPS). Bởi lẽ chỉ khi hàng hóa đáp ứng được các tiêu chí về chất lượng, an toàn thì doanh nghiệp mới tránh được rủi ro và xuất khẩu bền vững, không chỉ tại thị trường Trung Quốc mà còn cả các thị trường mà nước ta đang thực thi Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Theo đó, các địa phương, hợp tác xã, doanh nghiệp nên sớm triển khai tổ chức lại sản xuất, đảm bảo nguồn hàng xuất khẩu có chất lượng và có giá trị gia tăng cao; chú ý coi trọng công tác truy xuất nguồn gốc, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch... Và một trong những yêu cầu quan trọng được đặt ra đó là việc đẩy mạnh chuyển đổi xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là nông sản từ con đường tiểu ngạch sang chính ngạch.

Bởi chỉ có chuyển đổi sang chính ngạch, chúng ta mới đạt được các giá trị xuất khẩu cao, và quan trọng hơn là hàng hóa xuất khẩu của chúng ta không bị rủi ro đối tác hủy hợp đồng...

Và thời gian qua, với những nỗ lực đẩy mạnh việc xuất khẩu hàng hóa sang chính ngạch, nông sản xuất khẩu của nước nhà đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Hiện, tỉnh Đắk Lắk đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt 4 mã cơ sở đóng gói sầu riêng và 23 mã số vùng trồng (chiếm gần một nửa mã số vùng trồng cả nước được phê duyệt).

Cơ hội cho nông sản vươn xa

Sự kiện 20 container sầu riêng vừa được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc bằng con đường chính ngạch mở ra cơ hội lớn cho ngành hàng sầu riêng của Việt Nam xuất khẩu chính ngạch tới thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Từ đây cũng mở ra những cơ hội mới cho các mặt hàng nông sản Việt Nam.

Bình luận về sự kiện này, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan đã khẳng định, sự kiện xuất khẩu chính ngạch trái sầu riêng là một sự kiện có ý nghĩa rất quan trọng bởi Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới. Cùng với cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn, giúp doanh nghiệp và nông dân thu được lợi nhuận cao hơn từ loại quả đặc sản này, xuất khẩu chính ngạch cũng đặt ra thách thức không nhỏ vì các nội dung của Nghị định thư thực chất là các yêu cầu kỹ thuật buộc bên sản xuất, đóng gói và xuất khẩu phải tuân thủ.”Trong bối cảnh toàn cầu hoá và nông nghiệp xanh, kinh tế kết nối hiện nay, tư duy “đi cùng nhau” là bắt buộc. Trái sầu riêng hay bất kỳ một loại nông sản nào khác muốn đi xa, tạo thị trường bền vững, thì mọi cá nhân trong chuỗi giá trị nông sản cần phải chung sức chung lòng, hợp tác để cùng đi lên” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ NNPTNT, lô sầu riêng đầu tiên xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc không phải là đích đến cuối cùng mà chỉ là những bước khởi đầu cho hành trình phát triển ngành hàng sầu riêng chuyên nghiệp, minh bạch, trách nhiệm với tất cả các khâu và các quy trình đều được chuẩn hóa.

Đây là cơ hội quý giá đối với trái sầu riêng tươi và tiếp tục hứa hẹn kết quả đàm phán tích cực để mở cửa thị trường cho các mặt hàng nông sản khác của Việt Nam trong thời gian tới.

Ngoài trái sầu riêng, Bộ NNPTNT cho biết, còn 7 loại trái cây khác cũng đang được nhà quản lý phối hợp với Tổng cục Hải quan Trung Quốc đàm phán trao đổi kỹ thuật, tiến hành xây dựng các Nghị định thư đối với 8 loại trái cây xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Đây thực sự là những nỗ lực, cố gắng lớn của ngành nông nghiệp nước nhà, qua đó nâng tầm, nâng giá trị cho ngành hàng nông sản Việt.

Giới chuyên gia ngành nông sản cũng nhận định, trái sầu riêng hay bất kỳ loại nông sản nào, khi đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe, quy định bắt buộc về an toàn vệ sinh thực phẩm cũng như các tiêu chuẩn về xuất khẩu khác... thì không chỉ có thể chinh phục được thị trường Trung Quốc, mà còn có nhiều cơ hội đến với nhiều thị trường khó tính khác trên thế giới.

Tuy nhiên, cơ hội chỉ thật sự mở ra khi chúng ta tuân thủ đầy đủ, nghiêm ngặt các quy định, chuẩn mực từ thị trường đối tác. Trong đó, tổ chức lại sản xuất, gắn với chuẩn hóa quy trình sản xuất; xây dựng mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, truy xuất nguồn gốc, để đảm bảo quản lý chất lượng sản phẩm từ gốc… là những vấn đề cần đặc biệt chú trọng.

Mã số vùng trồng là một trong những tiêu chí đầu tiên để nông sản đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Theo ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT), đến nay, Việt Nam đã có gần 4.000 mã số vùng trồng được cấp, tương đương với 300.000 ha cây trồng cho 14 loại quả tươi và gần 1.894 mã cơ sở đóng gói xuất khẩu đi các thị trường. Công tác thiết lập và cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao uy tín của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế và tăng kim ngạch xuất khẩu.