Norah Jones: Hành trình của một giọng ca tinh tế

Khi album đầu tay của cô ra mắt, nhiều người không ngờ rằng một giọng ca nhẹ nhàng, tinh tế lại có thể càn quét toàn bộ giải Grammy và thay đổi dòng chảy nhạc pop đương đại.

Norah Jones sinh ngày 30/3/1979 tại Brooklyn, New York, Mỹ, tên khai sinh là Geetali Norah Jones Shankar. Cô là con gái của huyền thoại đàn sitar Ấn Độ Ravi Shankar và Sue Jones, nhà sản xuất hòa nhạc người Mỹ. Cha cô, Ravi Shankar, không chỉ là một bậc thầy sitar mà còn có ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhạc phương Tây khi từng hợp tác với The Beatles, đặc biệt là George Harrison. Tuy nhiên, Norah lớn lên chủ yếu cùng mẹ tại Grapevine, Texas và ít có mối liên hệ với cha trong những năm đầu đời.

Cha mẹ ly thân vào năm 1986, Jones sống với mẹ và lớn lên ở Grapevine, Texas. Khi còn nhỏ, cô bắt đầu hát trong nhà thờ và theo học các lớp piano và thanh nhạc. Khi lên 11 tuổi, cô và mẹ chuyển đến sống ở Anchorage, Alaska.

Jones theo học tại trường trung học cơ sở Grapevine và trung học phổ thông Grapevine trước khi chuyển đến trường trung học Booker T. Washington dành cho Nghệ thuật Biểu diễn và Thị giác ở Dal-las. Âm nhạc của cô bắt đầu hình thành từ sớm tại nhà thờ Methodist địa phương, nơi cô thường xuyên hát solo. Khi học trung học, cô tham gia dàn hợp xướng của trường, tham gia ban nhạc và chơi saxophone. Ở tuổi 16, với sự đồng ý của cả cha lẫn mẹ, cô đổi tên thành Norah Jones.

Jones luôn yêu thích âm nhạc của Bill Evans và Billie Holiday, cùng nhiều nghệ sĩ "đời trước" khác. Cô từng nói: "Mẹ tôi có một bộ đĩa gồm 8 album của Billie Holiday, tôi chọn một đĩa mà mình thích và cứ nghe đi nghe lại".

Thời học sinh, Norah Jone theo học tại Trung tâm Nghệ thuật Interlochen. Khi còn học trung học, cô giành được Giải thưởng Âm nhạc Học sinh Down Beat cho hạng mục Ca sĩ jazz xuất sắc nhất (hai lần vào năm 1996 và 1997) và Sáng tác gốc xuất sắc nhất (1996).

Sau này Jones theo học tại Đại học Bắc Texas (UNT), chuyên ngành piano jazz và hát cùng nhóm UNT Jazz Singers. Trong thời gian này, cô tình cờ gặp gỡ nhạc sĩ Jesse Harris, người sau này trở thành cộng tác viên của cô. Cô đã cho một ban nhạc đang biểu diễn tại trường đại học đi nhờ xe, và các thành viên của nhóm này lại là bạn của Harris. Khi đó, Harris đang trong chuyến du lịch xuyên quốc gia và đã ghé qua để xem ban nhạc biểu diễn. Sau khi gặp Jones, Harris bắt đầu gửi cho cô các bản nhạc của mình.

Năm 1999, Jones rời Texas đến New York. Chưa đầy một năm sau, cô thành lập ban nhạc cùng Har-ris và các bản thu âm của họ đã trở thành những sản phẩm bán chạy.

Trước khi trở thành một nghệ sĩ thu âm, Jones thường xuyên biểu diễn tại các lounge (quán bar hoặc câu lạc bộ có không gian thư giãn, sang trọng, thường có nhạc nhẹ như jazz, blues hoặc nhạc acous-tic). Và trước khi phát hành album phòng thu đầu tiên, cô đã biểu diễn cùng Wax Poetic, Peter Malick và nghệ sĩ guitar jazz Charlie Hunter.

Peter Malick kể: "Tôi bắt đầu tìm kiếm một ca sĩ có thể sẵn sàng thu âm những bài hát mới nhất của tôi. Vào một tối thứ Ba, tôi bước vào câu lạc bộ Living Room đúng lúc ca sĩ đang giới thiệu bài hát cuối cùng của set diễn. Khi giai điệu kinh điển của Dinah Washington, Since I fell for you, vang lên, tôi như bị nín thở. Trước mắt tôi, trong truyền thống của Billie Holiday, là một giọng hát đẹp đến ngỡ ngàng, tràn đầy sắc thái blues. Đó là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với Norah Jones”.

Malick mời cô thu âm vào tháng 8 và 9/2000. Họ thu các ca khúc của Malick như New York city, Strange transmissions, Deceptively yours và Things you don't have to do, cùng với các bản cover All your love của Sam Maghett và Heart of mine của Bob Dylan. Những bài hát này sau đó xuất hiện trong album New York city (2003) của Peter Malick Group hợp tác với Norah Jones.

Sau khi chuyển đến New York, Jones ký hợp đồng với Blue Note, một hãng đĩa thuộc tập đoàn EMI. Việc ký hợp đồng này xảy ra gián tiếp nhờ cô làm ca sĩ chính cho JC Hopkins Biggish Band. Shell White, vợ của J.C. Hopkins, làm việc tại EMI Publishing và đã gửi bản demo ba bài hát của Jones cho Bruce Lundvall (chủ tịch hãng đĩa) và Brian Bacchus (giám đốc A&R, chịu trách nhiệm tìm kiếm, ký hợp đồng và phát triển nghệ sĩ mới cho hãng thu âm).

Bản demo bao gồm hai bản jazz tiêu chuẩn và một bài hát của Jesse Harris. Hai vị chủ tịch và giám đốc nhận thấy tiềm năng của Jones và ký hợp đồng, dù ban đầu họ chưa chắc chắn về hướng đi âm nhạc của cô. Bacchus chia sẻ với HitQuarters: "Chúng tôi để cô ấy tự tìm hướng đi của mình... Chúng tôi biết rằng nếu cô ấy phát triển khả năng sáng tác và chúng tôi tìm được những bài hát hay, mọi thứ sẽ thành công”.

Bacchus tin rằng nhà sản xuất kiêm kỹ sư âm thanh Jay Newland, với kinh nghiệm trong jazz, blues, rock, country và folk, sẽ giúp định hình âm thanh của Jones. Jones và Newland thu âm 9 bản demo, 4 bài xuất hiện trong album First sessions (2001), còn lại được dành cho album đầu tay của cô.

Album đầu tay Come away with me (2002) của Norah Jones tạo nên một cơn sốt trong làng nhạc. Đây là một sự pha trộn hoàn hảo giữa jazz, folk, country và soul, mang đến một không gian âm nhạc êm dịu nhưng đầy chiều sâu.

Với những ca khúc như Don't know why, Come away with me và Feelin' the same way, Norah Jones đã định hình phong cách riêng biệt. Album này bán được hơn 27 triệu bản trên toàn cầu và giúp cô giành 5 giải Grammy vào năm 2003, bao gồm Album của năm, Nghệ sĩ mới xuất sắc nhất, Bài hát của năm và Giọng ca pop nữ xuất sắc nhất. Từ một cô gái vô danh, Norah Jones trở thành hiện tượng âm nhạc toàn cầu chỉ sau một đêm.

Come away with me nhận được nhiều lời khen ngợi nhờ sự kết hợp giữa pop acoustic, soul và jazz. Ra mắt ở vị trí 139, album nhanh chóng vươn lên số 1 trên bảng xếp hạng Billboard 200. Đĩa đơn Don't know why đạt vị trí số 1 trên bảng xếp hạng Top 40 Adult Recurrents năm 2003 và vị trí 30 trên Billboard Hot 100.

Tại lễ trao giải Grammy lần thứ 45 năm 2003, Jones được đề cử 8 giải và giành chiến thắng 5 giải: Nghệ sĩ mới xuất sắc nhất, Album của năm, Album pop xuất sắc nhất, Thu âm của năm và Trình diễn pop nữ xuất sắc nhất cho Don't know why. Thành tích này giúp cô ngang bằng với Lauryn Hill và Ali-cia Keys về số giải Grammy giành được trong một đêm. Jesse Harris cũng giành giải Bài hát của năm cho Don't know why, còn Arif Mardin được vinh danh Nhà sản xuất của năm. Album cũng thắng giải Album có kỹ thuật thu âm xuất sắc nhất không thuộc thể loại cổ điển.

Come away with me được Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Mỹ (RIAA) chứng nhận bạch kim sau khi bán được một triệu bản. Đến tháng 2/2005, album được chứng nhận kim cương với doanh số 10 triệu bản.

Sau thành công vang dội của Come away with me, Norah Jones tiếp tục khẳng định mình với nhiều album khác. Album thứ hai Feels like home (2004) mang hơi hướng country hơn album đầu, tiếp tục thành công khi bán được hơn 12 triệu bản và.

Năm 2007, Jones cho ra mắt Not too late - album đầu tiên cô sáng tác hoàn toàn, mang màu sắc u tối hơn so với hai album trước. Năm 2009 là một bước ngoặt lớn khi Norah thử nghiệm với dòng nhạc indie pop và rock alternative trong album The fall.

Little broken hearts (2012) là sản phẩm hợp tác với Danger Mouse, album này có phong cách hiện đại hơn, tạo ra âm thanh mới lạ so với những tác phẩm trước đó. Trong Day breaks (2016), Norah trở lại với jazz và blues truyền thống, thể hiện rõ sự trưởng thành trong âm nhạc của mình. Năm 2020, cô trình làng album Pick me up off the floor đầy chất thơ và giàu cảm xúc, mang hơi hướng jazz đương đại.

Norah Jones không chỉ là ca sĩ mà còn là một nghệ sĩ đa tài: Cô chơi piano, guitar, bass và sáng tác hầu hết các ca khúc của mình. Cô hợp tác với nhiều nghệ sĩ lớn như Ray Charles, Willie Nelson, Herbie Hancock, Foo Fighters và Billie Joe Armstrong.

Norah cũng tham gia điện ảnh với vai diễn trong phim My Blueberry nights (2007), một bộ phim của đạo diễn Vương Gia Vệ.

Ít ồn ào trên showbiz, Norah Jones cũng kín tiếng về đời tư. Cô có hai con với chồng, nhưng ít khi chia sẻ thông tin cá nhân trước truyền thông. Cô vẫn duy trì cuộc sống đơn giản và dành nhiều thời gian cho sáng tác.

Dù không chạy theo xu hướng thương mại, Norah Jones vẫn có một lượng fan trung thành nhờ vào âm nhạc chất lượng và phong cách biểu diễn tinh tế. Cô không ngừng thử nghiệm, mở rộng biên giới âm nhạc của mình và tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ nghệ sĩ trẻ.

Norah Jones không chạy theo những hào nhoáng của ngành công nghiệp âm nhạc mà chọn cách đi con đường riêng, lặng lẽ nhưng đầy ảnh hưởng. Với giọng hát mềm mại, âm nhạc sâu lắng và sự sáng tạo không ngừng, cô đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trong làng nhạc thế giới và tiếp tục là nguồn cảm hứng lớn cho những ai yêu nhạc chất lượng cao.