Nước Mỹ ám ảnh với 'cái chết đen'

Một trong những triệu chứng đáng sợ của dịch hạch. (Nguồn: CDC).

Bệnh dịch hạch – hay còn được gọi là “cái chết đen” – đã từng khiến khoảng 50 triệu người chết trên khắp các lục địa châu Phi, châu Á và châu Âu trong thế kỷ 14. Theo ước tính, nó quét sạch đến gần một nửa dân số của toàn châu Âu.

Và lần gần đây nhất mà dịch hạch tái bùng phát trở lại ở châu Âu, mà cụ thể là ở nước Anh, chính là thời kỳ Đại dịch năm 1665. Đợt bùng phát khiến 1/5 cư dân sống ở thủ đô London của nước này tử vong. Và đến thế kỷ 19, một đợt bùng phát dịch hạch khác cũng xảy ra ở Trung Quốc và Ấn Độ, khiến hơn 12 triệu người chết.

Vậy mà thứ bệnh dịch nguy hiểm này đến nay vẫn chưa bị xóa sổ khỏi lịch sử thời hiện đại. Nó vẫn hoành hành ở một số khu vực trên thế giới như Madagascar, Cộng hòa Dân chủ Congo và Peru. Và điều khiến người ta bất ngờ nhất chính là ở một nước hiện đại bậc nhất như Mỹ, bệnh dịch hạch vẫn đang tiếp tục gieo giắc “Cái chết đen” cho nhiều người.

Chỉ tính riêng từ đầu năm cho đến nay đã có 15 trường hợp bị nhiễm dịch hạch trên đất Mỹ - cao hơn gấp đôi mức trung bình là 7 ca/năm, theo Báo cáo của Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh (CDC) – và con số người chết vì căn bệnh này đặc biệt cao hơn bất kỳ năm nào khác trong thế kỷ này.

Loại vi khuẩn gây nên bệnh dịch hạch – Yersinia Pestis – lần đầu tiên lây lan sang nước Mỹ do các cá thể chuột bị nhiễm dịch hạch lênh đênh trên các con tàu hơi nước sang nước này hồi năm 1900 - ông Daniel Epstein thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho hay.

“Lúc bấy giờ, dịch hạch lan tràn và trở thành căn bệnh phổ biến ở các thành phố cảng phía Tây nước Mỹ. Nhưng lần cuối cùng nó xuất hiện ở khu vực thành thị là ở thành phố Los Angeles hồi năm 1925. Bệnh dịch này còn lây nhiễm sang các cá thể chuột ở khu vực nông thôn, và đó là lý do mà nó vẫn xuất hiện trên nhiều phần của nước Mỹ” – ông Epstein nói.

Dịch hạch thường bị lây lan từ chuột sang con người thông qua một loài trung gian là bọ chét, và có từ 30-60% gây tử vong cho người nhiễm nếu không điều trị kịp thời. Tuy nhiên, các loại kháng sinh ngày nay tỏ ra rất hữu hiệu trong việc điều trị dịch hạch nếu được chẩn đoán sớm.
Và hầu hết các trường hợp nhiễm dịch hạch đều xuất hiện vào thời điểm mùa hè, khi người dân thường dành nhiều thời gian ở ngoài đường hơn.
“Lời khuyên được đưa ra là, hãy hết sức thận trọng với những vết cắn của bọ chét và tránh đụng vào thân thể các loài động vật trong vùng đang có dịch” – ông Epstein nói.

Theo CDC, hiện nay ở Mỹ vẫn còn nhiều bang đang được họ quan sát kỹ lưỡng vì có khả năng bùng phát dịch cao như New Mexico, Arizona, California và Colorado. Tất cả các trường hợp nhiễm dịch hạch tính từ đầu năm đến nay đều bắt nguồn từ các bang kể trên, hoặc ở một số bang phía Tây.

Những con chó hoang được cho là nguyên nhân chính khiến bên dịch hạch lan tràn, và loài này thường tập trung ở khu vực miền Tây nước Mỹ do bọ chét sống tốt trong môi trường khí hậu ở vùng này. Ngoài ra, loài thỏ chân đen và loài mèo rừng Canada cũng là những loài đặc biệt giúp lây lan dịch hạch. Chính vì sự tồn tại của các loài kể trên đã khiến cho dịch hạch trở thành loại dịch rất khó bị xóa sổ hoàn toàn, nếu không nói là không thể.

“Trừ khi chúng ta tiêu diệt hoàn toàn các loài gặm nhấm, còn không thì dịch hạch vẫn sẽ không bao giờ bị xóa sổ hoàn toàn” – Epstein nói.
Hiện nay, để kiềm chế dịch hạch, các nhà khoa học tại Trung tâm Y tế Động vật Hoang dã Quốc gia Mỹ đang tích cực phát triển một loại vaccine uống nhằm bảo vệ loài thỏ chân đen và chó hoang khỏi căn bệnh này. Mục đích của nghiên cứu là tránh lây nhiễm bệnh cho con người bằng cách tránh cho các loài trung gian này bị nhiễm bệnh.

Hiện nay, quá trình nghiên cứu bệnh dịch hạch ở Mỹ vẫn đang diễn ra hết sức sôi động, khi các nhà khoa học tìm cách cải thiện quá trình xét nghiệm, chẩn đoán, và để phát triển một loại vaccine hiệu quả trên người.

Tại sao bệnh dịch hạch lại nguy hiểm đến nỗi khiến cả nước Mỹ phải dè chừng? Bởi nó được xếp loại về mức độ nguy hiểm ngang với “một vũ khí sinh học” - ông Epstein nói. 15 ca nhiễm dịch hạch ở Mỹ tính từ đầu năm đến nay có thể là điều ít đáng quan tâm, nhưng hậu quả sẽ ra sao nếu dịch hạch được sử dụng như một loại vũ khí sinh học?