'Ông trùm chèo' Trần Bảng qua đời ở tuổi 97

NSƯT Trần Lực xác nhận tin nghệ sĩ Trần Bảng đã qua đời. Trước đó, dù tuổi cao, sức yếu nhưng nghệ sĩ Trần Bảng vẫn rất mẫn tiệp, phong độ.

Vài năm trở lại đây, sức khỏe của nghệ sĩ Trần Bảng yếu hơn trước, thường xuyên phải vào bệnh viện để điều trị. Cách đây ít ngày, NSND Trần Bảng bị ngã phải nhập viện cấp cứu và phẫu thuật thay khớp. Ông cũng phải nằm viện vì điều trị viêm phổi và sốt nhiều ngày liền.

Ông Trần Bảng sinh năm 1926 (Canh Dần) trong một gia đình khoa bảng, có nhiều người thành danh ở lĩnh vực văn chương nghệ thuật ở xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, TP Hải Phòng. Trần Bảng là tác gia, đạo diễn, nhà nghiên cứu chèo.

Ông được mệnh danh là "trùm chèo", bởi ông thuộc thế hệ đầu tiên khôi phục nghệ thuật chèo dần mai một trước phong trào Âu hóa những năm 1950. Ông tham gia giảng dạy từ khóa diễn viên chèo đầu tiên của Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội; nghiên cứu, đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ, cử nhân nghệ thuật cho chèo…

Ngay từ nhỏ ông đã say mê văn chương, kịch nghệ nước ngoài. Hai mươi tuổi, ông đã đọc được sách Hán Nôm, thông thạo nhiều thứ tiếng. Sau Cách mạng Tháng 8, ông tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1951, ông tham gia vào Đoàn Văn công Trung ương, cùng tổ kịch với Thế Lữ, Song Kim, Nguyễn Hoài... Cũng thời gian này, ông bắt đầu đến với nghệ thuật chèo.

Vở "Quan âm thị Kính" là vở chèo đầu tiên ông dựng sau khi miền Bắc được giải phóng, là vở chèo ghi dấu ấn mạnh mẽ cho tên tuổi Trần Bảng và cũng là một phần công việc mà Trần Bảng thực hiện theo lời căn dặn của Bác Hồ. Sau “Quan âm thị Kính”, Trần Bảng tiếp tục cho ra đời hàng chục vở chèo gây tiếng vang lớn như: “Súy Vân”, “Lưu Bình Dương Lễ”, “Trinh Nguyên”, “Từ Thức”, “Nàng Thiệt Thê” (chèo cổ), “Lọ nước thần”, “Đôi ngọc truyền kỳ”, “Tống trân cúc hoa” (chèo dân gian), “Tô Hiến Thành” (chèo lịch sử), “Cô giải phóng”, “Cô gái và anh đô vật”, “Tình rừng” (chèo hiện đại)… Từ một loại hình nghệ thuật tưởng như sắp chìm vào quên lãng, chèo trở lại và phát triển mạnh mẽ.

Sinh thời, Trần Bảng từng giữ chức Giám đốc Nhà hát Chèo Trung ương, Vụ trưởng Vụ Nghệ thuật Sân khấu Bộ Văn hóa - Thông tin, Phó Tổng thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khóa 1 (1957). Ông được nhận học hàm Giáo sư và danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 1993. Ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2007.

Về đời tư, NSND Trần Bảng kết hôn với NSƯT Trần Thị Xuân, cũng là một diễn viên chèo. Hai người con của ông là diễn viên, đạo diễn Trần Lực và họa sĩ, kiến trúc sư Trần Thị Mây.