Phạm nhân được quyền lưu trữ trứng, tinh trùng

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, dự thảo Luật gồm 15 chương với 172 điều, cơ bản được giữ nguyên phạm vi điều chỉnh so với Luật Thi hành án hình sự năm 2019. Trong đó, sửa đổi 125/207 điều của Luật Thi hành án hình sự hiện hành, bổ sung 10 điều, bỏ 23 điều.

Dự thảo Luật bổ sung quy định: Công an cấp xã là cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự; thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, AND, giọng nói đối với những trường hợp chưa có thông tin khi tiếp nhận người chấp hành án phạt tù; phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng theo quy định pháp luật...

Chính phủ đề nghị dự thảo luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về thi hành quyết định thi hành án phạt tù (Điều 10), Thường trực Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành nội dung sửa đổi về thi hành quyết định thi hành án phạt tù như trong dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đề xuất phương án sửa đổi theo hướng cải cách căn bản hơn về thủ tục, tạo điều kiện đưa người bị kết án phạt tù đi chấp hành án trong thời gian ngắn nhất, bảo đảm quyền lợi cho người bị kết án và phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu áp lực cho trại tạm giam.

Về việc bổ sung quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể; được lưu trữ trứng, tinh trùng (điểm b khoản 1 Điều 16, khoản 7 Điều 41, Điều 46), đa số ý kiến Thường trực Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp tán thành bổ sung quy định về quyền của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng. Bên cạnh đó, đề nghị nghiên cứu chỉ nên cho phép phạm nhân hiến mô, bộ phận cơ thể kèm theo điều kiện chặt chẽ, hạn chế thấp nhất ảnh hưởng đến việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ khác của phạm nhân. Một số ý kiến đề nghị trước mắt chỉ nên quy định cho phép phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng mà chưa nên bổ sung quy định quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể.

Về bổ sung quy định về thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân (Điều 17), đa số ý kiến Thường trực Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp tán thành bổ sung quy định về thu thập thông tin sinh trắc học của những trường hợp phạm nhân chưa có thông tin. Tuy nhiên, yêu cầu này sẽ làm phát sinh khoản kinh phí rất lớn, đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ mục đích của việc thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân, đồng thời cần tăng cường ứng dụng chuyển đổi số, công nghệ thông tin để chia sẻ, cập nhật dữ liệu, tránh lãng phí trong quá trình triển khai thực hiện.

Về chế độ lao động và tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân (các điều 21, 22 và 23), theo ông Tùng, đa số ý kiến Thường trực Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung về chế độ lao động của phạm nhân, tổ chức lao động và sử dụng kết quả lao động của phạm nhân; tán thành với đề xuất của Chính phủ về luật hóa quy định của Nghị quyết số 54/2022/QH15 về tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam. Có ý kiến đề nghị để bảo đảm thận trọng, cần có thêm thời gian để đánh giá kỹ lưỡng mô hình tổ chức lao động nói trên. Trước mắt, nên tiếp tục thực hiện thí điểm đến năm 2027 theo đúng thời hạn quy định tại Nghị quyết số 54/2022/QH15. Trên cơ sở tổng kết, Chính phủ sẽ đề nghị bổ sung quy định phù hợp trong Luật.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Uỷ ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Lê Thị Nga bày tỏ quan điểm đồng tình với việc bổ sung quy định về quyền của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ tinh trùng, trứng theo quy định của pháp luật, được hưởng chế độ chính sách theo quy định về hiến mô, bộ phận cơ thể người.

Theo bà Nga, việc quy định bổ sung quyền này cho phạm nhân thể hiện tính nhân đạo và tính nhân văn sâu sắc, tạo cơ hội cho phạm nhân tự nguyện, có nguyện vọng cống hiến cho gia đình, cộng đồng, tạo động lực phấn đấu cải tạo lao động tốt, sớm được tái hoà nhập cộng đồng.

Tuy nhiên bà Nga đề nghị, cần bổ sung đánh giá tác động kỹ lưỡng, dự trù được hết các phát sinh trong thực tiễn về điều kiện đáp ứng về y tế, tài chính, trên cơ sở đó đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn.