Phát hành trái phiếu doanh nghiệp còn nhiều khó khăn

Hoạt động phát hành trái phiếu trong quý vừa qua chủ yếu tới từ nhóm ngân hàng, trong khi các ngành nghề khác kém sôi động.

Dữ liệu từ Chứng khoán VNDIRECT cho thấy quý III/2024 có 157 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt khoảng 160.140 tỷ đồng, tăng 29,8% so với quý liền kề và cao hơn 33,9% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên phần lớn trong số đó nằm ở sự gia tăng của nhóm ngân hàng khi chiếm tới 81% tổng giá trị phát hành, tương ứng 119.307 tỉ đồng. Động thái này được cho là nhằm tăng tỷ lệ vốn huy động trung và dài hạn, đảm bảo tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn theo quy định của NHNN.

Trong khi đó, hoạt động phát hành của các ngành nghề khác vẫn ảm đạm. Đặc biệt, nhóm bất động sản trong quý III/2024 phát hành 20.895 tỷ đồng, tăng 41,8% so với quý liền trước nhưng thấp hơn 40,2% so với cùng kỳ.

Những lĩnh vực còn lại chiếm tỉ lệ rất nhỏ, chỉ khoảng 4,8% tổng cơ cấu trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát hành trong quý III. Điều này cho thấy sự ấm lên của kênh huy động vốn quan trọng này chưa đồng đều, nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn.

Có thể kể ra như Công ty CP Artemis Investment hoạt động trong lĩnh vực lắp đặt hệ thống điện mặt trời từ năm 2020. Theo đó, thông tin từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cho biết ngày 20/9/2024, Artemis Investment phát hành 4.200 trái phiếu mã ATICH2429001 với mệnh giá 100 triệu đồng/trái phiếu; dự kiến giá trị phát hành là 430 tỷ đồng.

Lô trái phiếu sẽ có kỳ hạn 5 năm kể từ ngày phát hành, lãi suất dự kiến 10%/năm. Ngày bắt đầu phát hành là ngày 20/9/2025. Tuy nhiên, đến ngày 17/10/2024, doanh nghiệp này hoàn tất đợt phát hành nhưng không phát hành thành công trái phiếu nào.

Lĩnh vực này từ trước đến nay vốn gặp nhiều điểm nghẽn do chính sách và phần nào được giải tỏa nhờ Nghị định 135/2024/NĐ-CP vừa được thông qua. Nghị định đã tạo điều kiện cho đầu tư, phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, phục vụ nhu cầu chuyển đổi xanh, đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp xuất khẩu và mục tiêu phát triển bền vững của các nhà đầu tư nước ngoài.

Thời gian tới, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ sôi nổi hơn khi bước sang quý IV, theo chuyên gia từ MBS Research dự báo. Khi đó, nhu cầu vốn của doanh nghiệp sẽ phục hồi trong bối cảnh thị trường bất động sản bắt đầu ấm dần cũng như nhu cầu mở rộng sản xuất kinh đang tích cực theo đà phục hồi của nền kinh tế.

Tỷ trọng phát hành lớn có thể sẽ vẫn nằm chủ yếu ở nhóm ngân hàng. Quý IV, VNDIRECT ước tính sẽ có khoảng hơn 40.000 tỷ đồng trái phiếu đang lưu hành của nhóm này sẽ chuyển từ thời gian đáo hạn còn lại từ trên 1 năm xuống dưới 1 năm. Do đó nhiều khả năng trong quý cuối năm 2024, nhóm ngân hàng sẽ tiếp tục gia tăng phát hành trái phiếu có kỳ hạn dài hơn để thay thế và mua lại những trái phiếu sắp đến hạn này.

Bên cạnh đó, huy động vốn qua kênh trái phiếu được kỳ vọng sẽ hấp dẫn hơn khi môi trường pháp lý thêm chắc chắn. Quốc hội đang thảo luận về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán với một trong những mục tiêu chính là hoàn chỉnh hơn việc quản lý trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.