Vừa qua, các cán bộ Bảo tàng Hà Tĩnh phát hiện 4 chiếc giếng cổ ở vùng ven biển xã Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh. 4 giếng cổ đều nằm ở vị trí thuộc khu vực phía bắc dưới chân núi Bàn Độ, cách bờ biển Kỳ Khang khoảng 500m về phía đông.
Nước ở giếng cổ này không bao giờ cạn
Các giếng cổ được phát hiện đều nguyên vẹn và có chung đặc điểm kiến trúc giống nhau, miệng giếng hình vuông, có cùng kích thước mỗi chiều rộng 2m, độ sâu từ thành giếng xuống đáy giếng có mực nước đo được là 2,40m, 4 mặt thành giếng và đáy giếng được kè lát bằng các phiến gỗ dày chắc chắn, được trỗ 5 lỗ ở 4 gốc và ở tâm đáy giếng, có tác dụng lấy mạch nước ngầm từ lòng đất phun lên.
Trong đó, chiếc giếng ở thôn Trung Tiến nằm sát bờ biển, có kiến trúc đẹp, được tu sữa vào năm 1942 thời Nguyễn, mặt trên thành giếng được xây 4 cột trụ bằng chất liệu cổ bằng vôi vữa tam hợp, các mặt cột trụ đều khắc chữ hán cổ và ghi niên đại tu sữa giếng.
Theo các nhà nghiên cứu khảo cổ, đây là một trong số các giếng cổ
mang đậm kỹ thuật xây cất giếng cổ của người Chăm Pa
Theo một số bậc cao niên ở đây cho biết, từ khi sinh ra lớn lên đã thấy những chiếc giếng cổ này và điều đặc biệt là nguồn nước dưới đáy giếng giữ mức bình thường, không cao quá và cũng không xuống thấp, tuy mực nước đáy giếng không sâu, lượng người dùng nhiều và chưa bao giờ thấy nguồn nước giếng cạn, dù có nhiều năm hạn hán, nước giếng cung cấp không chỉ cho dân làng mà cả một vùng rộng lớn cư dân xung quanh.
Theo các nhà nghiên cứu khảo cổ, đây là một trong số các giếng cổ mang đậm kỹ thuật xây cất giếng cổ của người Chăm Pa, mà phía Nam Hà Tĩnh từ thời Lý, Trần (thế kỷ X-XIV) là địa bàn giao thoa của nền văn hóa Chăm Pa và Đại Việt.