Phát huy thế mạnh vùng đất Tây Nguyên

Thu hoạch cà phê ở Gia Lai.

Liên kết vùng còn yếu

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết: Tây Nguyên là vùng đất có vị trí đặc biệt về kinh tế - xã hội của Việt Nam, là giao điểm của hai khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam và ven biển miền Trung, có lợi thế rất lớn về tài nguyên thiên nhiên, khí hậu ôn hòa, có nhiều hệ thống sông ngòi cung cấp nguồn nước cho việc trồng cây công nghiệp có giá trị cao…

Khu vực này đang có nhu cầu mở rộng hợp tác quốc tế trên mọi lĩnh vực để tiếp cận kinh nghiệm phát triển của các nước, tranh thủ nguồn lực đầu tư từ nước ngoài. Vì thế, hội nghị là diễn đàn bổ ích để lãnh đạo, doanh nghiệp Tây Nguyên trao đổi kinh nghiệm, hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Nhiều tham luận tại hội nghị cho rằng, Tây Nguyên là vùng đất có thế mạnh, lợi thế cạnh tranh để phát triển nông nghiệp và du lịch. Trong đó, các sản phẩm như: mật ong, tiêu, cà phê, chè, rau, hoa… đã được xuất khẩu đến nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, còn nhiều loại nông sản chưa được chế biến sâu để tăng giá trị xuất khẩu và thương hiệu còn mờ nhạt trên thương trường quốc tế.

Ông Ngô Đông Hải - Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, cho rằng việc liên kết vùng ở Tây Nguyên còn mơ hồ, chưa có cơ chế, thể chế ràng buộc và hành lang pháp lý rõ ràng. Vì thế, cần phải dựa trên những tương đồng, lợi thế so sánh (khoáng sản, rừng, văn hóa, đất đai, khí hậu…) để tạo ra sự liên kết vùng và tạo môi trường cho doanh nghiệp phát triển, xây dựng thương hiệu, xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm…

Còn theo ông Trần Xuân Hải - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông, hạn chế đầu tiên phải nhắc đến là giao thông. Hiện nay dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 14A đã tạo điều kiện để kết nối, lưu thông hàng hóa giữa 4 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông với TP Hồ Chí Minh và khu vực Đông Nam bộ. Song, nói chung kết cấu hạ tầng giao thông tại Tây Nguyên chưa đảm bảo lưu thông hàng hóa và hành khách với tốc độ cao cũng như việc thông suốt giữa các địa phương trong vùng và liên vùng.

Tây Nguyên cũng chưa có hệ thống đường sắt và giao thông đường không chưa nối tuyến quốc tế (mới chỉ hàng không nội địa). Cạnh đó, việc huy động vốn đầu tư phát triển hạ tầng ở hầu hết 5 tỉnh Tây Nguyên vẫn chưa đáp ứng nhu cầu; chưa có cơ chế tăng cường sự điều phối nhằm kết nối nội vùng và ngoại vùng. Hệ thống kết cấu hạ tầng nói chung manh mún, lạc hậu, chưa hình thành các cực tăng trưởng, kém tính kết nối, làm giảm khả năng thu hút đầu tư. Đây thực sự là những “điểm nghẽn” của quá trình phát triển kinh tế- xã hội ở Tây Nguyên.

Cùng với đó, các đại biểu cũng thống nhất phải phát triển du lịch, cần xây dựng chiến lược phát triển về du lịch chung của cả vùng Tây Nguyên trên cơ sở liên kết giữa các địa phương, doanh nghiệp. Thông qua đó để phát triển hạ tầng du lịch thống nhất nhằm phát huy lợi thế so sánh của các địa phương về đặc thù sinh thái, văn hóa, lợi thế điều kiện tự nhiên để phát triển các sản phẩm du lịch, hình thành các trung tâm, điểm đến, chương trình, tuyến thu hút khách du lịch, thúc đẩy lan tỏa tới các vùng khác.

Ngoài ra, nhiều đại biểu cũng đề nghị Tây Nguyên cũng nên liên kết phát triển chuỗi giá trị các sản phẩm nông lâm nghiệp chủ lực. Trước hết, các tỉnh lấy cà phê, hồ tiêu làm sản phẩm chủ lực liên kết trên cơ sở liên kết giữa các doanh nghiệp, các cơ sở, các hộ sản xuất kinh doanh từ cung cấp các yếu tố đầu vào đến sản xuất và chế biến, tạo ra sản phẩm tiêu dùng cuối cùng có giá trị gia tăng và chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu thị trường và mang đặc sắc riêng của Tây Nguyên.

Vườn hồ tiêu ở Đắc Nông.

Nâng sức cạnh tranh

Theo ông Nguyễn Đức Phong - Ủy viên chuyên trách Ban Chỉ đạo Tây Nguyên thì việc khai thác tiềm năng, thế mạnh của Tây Nguyên trong giai đoạn trước mắt ngoài những vẫn đề đã đặt ra ở trên còn phải tập trung vào việc phát triển nông lâm nghiệp, công nghiệp chế biến nông lâm sản và du lịch.

Ông Phong cũng khẳng định: Nông nghiệp Tây Nguyên hiện bước đầu đang phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hình thành các vùng sản xuất tập trung cao về một số loại nông sản có thế mạnh trên thị trường trong nước và thế giới như cà phê (sản lượng 1,3 triệu tấn, chiếm 94% sản lượng của cả nước, riêng cà phê robusta gấp 3 lần năng suất bình quân của thế giới); hồ tiêu (93 ngàn tấn, chiếm 56% sản lượng của cả nước); sắn (2,6 triệu tấn, chiếm 26% sản lượng cả nước; ngô (1,3 triệu tấn, chiếm 25% sản lượng cả nước); chè (228 ngàn tấn, chiếm 24% sản lượng cả nước); hạt điều (56 ngàn tấn, chiếm 22% sản lượng cả nước); cao su (chiếm 27% diện tích và 18% sản lượng cả nước).

“Đây là điều kiện thuận lợi để Tây Nguyên phát triển sản xuất nông lâm nghiệp theo chiều sâu gắn với phát triển công nghiệp chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tạo nên chuỗi giá trị sản phẩm nông lâm sản chủ lực của vùng, có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và quốc tế”- ông Nguyễn Đức Phong khẳng định.

Cùng chung nhận định cho rằng Tây Nguyên có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển, ông Ngô Đông Hải, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho rằng, du lịch cũng là một điểm sáng để Tây Nguyên khai thác, phát triển. Theo ông Hải, Tây Nguyên có 2,25 triệu ha rừng tự nhiên, trong đó có 13 vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên; hệ thống sông, suối có nhiều thác nước hùng vĩ, cảnh quan đẹp, thế mạnh về phát triển nông nghiệp và 54 dân tộc anh em cùng sinh sống với nhiều nét văn hóa độc đáo… là tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái- văn hóa; khai thác tiềm năng cảnh quan rừng và sản xuất nông lâm nghiệp gắn với khai thác giá trị lịch sử, văn hóa của các dân tộc để hình thành và phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo của vùng.

Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Đắk Lắk, ông Y Phu Êban mong muốn, bên cạnh những ưu đãi về tài nguyên, sự đa dạng phong phú của sản vật và những di sản văn hóa đặc sắc; những khó khăn về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực là nguyên nhân khiến khu vực Tây Nguyên chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Hy vọng hội nghị sẽ là kênh kết nối hiệu quả giữa các nhà đầu tư nước ngoài với doanh nghiệp địa phương, qua đó giúp đưa ra giải pháp phát triển kinh tế song song với phát huy và bảo tồn giá trị văn hóa độc đáo của khu vực Tây Nguyên, giúp Tây Nguyên trở thành điểm đến năng động trong mắt các nhà đầu tư.