Phát triển bền vững ngành khai thác khoáng sản
Sáng 15/10, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Hội Khoa học và Công nghệ Mỏ Việt Nam tổ chức Hội thảo Chính sách tài chính cho ngành công nghiệp khoáng sản.
Tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI đánh giá: Việt Nam sở hữu nhiều loại khoáng sản có giá trị chiến lược, trong đó có đất hiếm, vonfram, bôxit. Đây là những nguyên tố đóng vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu về công nghệ cao, năng lượng tái tạo, sản xuất pin, chip bán dẫn và quốc phòng.
Theo ông Tuấn, nghĩa vụ tài chính hiện nay của các doanh nghiệp (DN) khoáng sản tại Việt Nam cao hơn nhiều lần so với mức trung bình của nhiều quốc gia khác, tạo ra rủi ro lớn cho năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư. Vì vậy, cần có đánh giá toàn diện chính sách hiện hành trong ngành khoáng sản, đồng thời đối thoại cởi mở, thẳng thắn giữa các bên liên quan để xác định đúng mức độ gánh nặng thuế - tài chính, từ đó xây dựng chính sách hài hòa, thúc đẩy phát triển bền vững cho ngành.
Ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Tư vấn Thuế Deloitte Việt Nam nhận định, bất cập lớn nằm ở việc áp dụng đồng thời thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tạo ra tình trạng "thuế chồng thuế". “Ngành khai khoáng Việt Nam đang gánh tổng nghĩa vụ thuế và phí lên tới khoảng 25% doanh thu, cao hơn nhiều so với mức trung bình 5 - 10% ở Úc, Mỹ hay Malaysia. Đặc biệt, thuế thu nhập DN lên tới 50% đối với khai thác vonfram và đất hiếm...” - ông Tuấn nói và cho rằng, cần sớm rà soát và hoàn thiện chính sách tài chính nhằm tháo gỡ rào cản cho DN và thúc đẩy chế biến sâu.
Đặc biệt, theo phản ánh từ cộng đồng DN, tổng mức nghĩa vụ tài chính hiện nay đang cao vượt trội so với thông lệ quốc tế, có thể chiếm tới 30 - 40% doanh thu. Chính sự chồng lấn về bản chất giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của DN Việt, đồng thời tạo ra những rủi ro pháp lý và làm giảm động lực đầu tư vào khai thác hiệu quả và chế biến sâu trong lĩnh vực khoáng sản.
Tại hội thảo nhiều ý kiến đánh giá, việc khai thác và chế biến khoáng sản không phải cứ múc lên bán, mà cần trải qua một quá trình đầu tư công nghệ. Tuy nhiên, thủ tục cấp phép khai thác khoáng sản DN đối mặt với nhiều khó khăn, có khi phải mất hàng năm trời, khiến DN mất đi cơ hội đầu tư. Bên cạnh đó, mức phí thuế mà DN khoáng sản đang phải nộp quá cao...
Để hiện thực hoá Nghị quyết 10-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhiều ý kiến cho rằng, cần đơn giản hoá thủ tục hành chính, thuận lợi hơn trong khâu cấp phép. Ngoài ra, chính sách tài chính thuế đối với DN khoáng sản cần ổn định, để DN yên tâm hoạt động và đầu tư công nghệ cho sản xuất, kinh doanh. Theo đó, chính sách thuế phí phải hợp lý, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, đồng thời đảm bảo, khuyến khích các nhà đầu tư khai thác tài nguyên khoáng sản có hiệu quả, nhằm “nuôi dưỡng” nguồn thu và đảm bảo lợi ích của cư dân vùng có khoáng sản, phát triển bền vững ngành khai thác khoáng sản.
