Phát triển chuỗi giá trị OCOP từ sản phẩm bản địa đến thương hiệu văn hóa

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Đa, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM, khẳng định Chương trình OCOP là giải pháp quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế nông thôn. Chương trình không chỉ khai thác tiềm năng bản địa mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao thu nhập người dân. Thời gian qua, OCOP TPHCM đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận với hệ thống chủ thể ngày càng mở rộng và nhiều sản phẩm chất lượng cao được thị trường đón nhận.

Thay đổi tư duy từ "bán hàng" đến "bán giá trị văn hóa"

Ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã chia sẻ những định hướng chiến lược để sản phẩm OCOP phát triển bền vững cần kết tinh ba yếu tố cốt lõi: thương hiệu, bản sắc và lợi thế đặc trưng.

Ông Tiến nhấn mạnh thị trường trong nước và quốc tế đang chuyển dịch rõ rệt từ xu hướng mua hàng theo tiêu chí "rẻ - nhiều - tiện lợi" sang "xanh - sạch - bản địa - có trách nhiệm". Trong bối cảnh ấy, khẳng định bản sắc và giá trị vùng miền trở thành nền tảng quan trọng. Thương hiệu OCOP cần phản ánh tinh hoa nghề truyền thống, truyền tải các yếu tố văn hóa - lịch sử qua câu chuyện gắn với sản phẩm.

Câu chuyện sản phẩm OCOP vì vậy không chỉ là thông tin, mà là cách truyền tải giá trị văn hóa, giúp người tiêu dùng cảm nhận sản phẩm không đơn thuần là hàng hóa mà còn là biểu trưng của truyền thống và tri thức bản địa. Sự kết nối cảm xúc ấy tạo nền tảng cho thương hiệu phát triển bền vững. Khi được lan tỏa rộng rãi, sản phẩm OCOP có thể trở thành đại sứ văn hóa của địa phương.

Giải pháp chiến lược là thay đổi tư duy, chuyển từ "bán sản phẩm" sang "bán giải pháp và giá trị văn hóa", gắn liền câu chuyện, cảm xúc, bản sắc và trải nghiệm. Cách làm này tạo khác biệt, cạnh tranh bằng sự độc đáo và bền vững, không chỉ bằng giá. Sản phẩm mang tính tinh hoa bản sắc như gốm sứ và sơn mài của Bình Dương, hải sản Vũng Tàu, hay cây kiểng và cá cảnh vùng ngoại thành TPHCM đều có tiềm năng vươn xa.

Ông Tiến đề xuất đẩy mạnh tham gia các hội chợ, triển lãm lớn và sự kiện xúc tiến thương mại trong nước, quốc tế. Kết hợp văn hóa và du lịch để người tiêu dùng trực tiếp trải nghiệm sản phẩm OCOP ngay tại nơi xuất xứ. Bên cạnh đó, kết nối sản phẩm với các hệ thống cung ứng thực phẩm an toàn như siêu thị, trung tâm thương mại…

Chuyển đổi số cần đẩy mạnh marketing số, ứng dụng công nghệ như AI, blockchain, big data, IoT, quảng bá qua mạng xã hội…. Nội dung nên được cá nhân hóa theo từng nhóm khách hàng, lan tỏa mạnh tới thế hệ trẻ, biến câu chuyện sản phẩm thành xu hướng có sức hút rộng.

"Xây dựng thương hiệu cho sản phẩm OCOP không chỉ là câu chuyện của tiếp thị, đó là hành trình đưa những giá trị bản địa vươn xa, biến sản phẩm thành niềm tự hào và đại sứ kết nối cộng đồng, vượt khỏi vai trò của một hàng hóa đơn thuần, trở thành động lực tăng trưởng toàn diện", ông Tiến nhấn mạnh.

Bài học từ thực tiễn

Ông Nguyễn Cao Thắng, đại diện Công ty Nhàu Phong Thảo TPHCM, chia sẻ thương hiệu không khởi nguồn từ chiến dịch truyền thông lớn, mà từ khát vọng gìn giữ giá trị của trái nhàu, một dược liệu Việt Nam quen thuộc và nâng tầm thành sản phẩm đạt chuẩn, có khả năng cạnh tranh.

Để làm được điều đó, Phong Thảo chọn con đường căn bản nhưng bền vững: xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn hóa hơn 100 ha, đảm bảo mỗi cây, mỗi quả đều được canh tác theo quy trình bài bản, truy xuất nguồn gốc đầy đủ. Công ty đầu tư nhà máy 10.000 m² đạt chuẩn, ứng dụng quy trình lên men ba năm, công nghệ chiết tách và đóng chai hiện đại, đảm bảo kiểm soát chất lượng liên tục.

Doanh nghiệp kiên định triết lý "làm thật - giá trị thật": không đánh đổi chất lượng để chạy theo sản lượng, không làm nhanh mà làm bền vững. Đồng thời, xây dựng câu chuyện sản phẩm mang bản sắc Việt, giúp mỗi chai nước cốt nhàu trở thành hình ảnh của quê hương. Nhờ sự kiên trì này, thương hiệu Phong Thảo dần nhận được sự tin tưởng của người tiêu dùng và đối tác.

Phong Thảo xác định xúc tiến thị trường là chiến lược trọng tâm. Doanh nghiệp tích cực tham gia hội chợ OCOP các cấp, hội nghị kết nối cung - cầu, triển lãm về dược liệu, nông nghiệp công nghệ cao và các hội thảo xúc tiến thương mại. Song song đó, công ty chú trọng tạo trải nghiệm thực tế và xây dựng niềm tin bằng sự minh bạch không chỉ là hoạt động marketing mà còn là cầu nối niềm tin, khẳng định cam kết về chất lượng.

Hội thảo đã khép lại với nhiều bài học quý giá và định hướng rõ ràng. Từ góc độ chiến lược đến thực tiễn triển khai, các diễn giả đều nhất trí rằng phát triển sản phẩm OCOP không chỉ là làm hàng hóa mà là kiến tạo giá trị văn hóa, xây dựng thương hiệu bền vững. Con đường ấy đòi hỏi sự kiên trì, minh bạch và tâm huyết, nhưng khi thành công sẽ mang lại giá trị lâu dài cho cộng đồng, cho địa phương và cho nền nông nghiệp Việt Nam.