Phát triển du lịch carbon thấp thích ứng biến đổi khí hậu

Nguy cơ đi sau vì ô nhiễm

Việt Nam có hơn 1 triệu km2 diện tích mặt nước biển, hơn 2.770 đảo ven bờ cùng hàng loạt bãi tắm đẹp từ Bắc vào Nam với những đặc trưng khác nhau. Đây  là lợi thế thiên nhiên của nước ta để phát triển du lịch. Tuy nhiên, một trong những yếu tố cản trở sự phát triển ngành công nghiệp không khói hiện nay là tình trạng biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm biển là do phát triển công nghiệp, du lịch tràn lan, cùng với nuôi trồng thủy sản bất hợp lý... Ngoài 70 - 80% lượng rác thải trên biển có nguồn gốc từ nội địa khi các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp, khu dân cư xả nước thải, chất thải rắn không qua xử lý ra các con sông ở vùng đồng bằng ven biển hoặc xả thẳng ra biển, các hoạt động du lịch có ảnh hưởng tới 20 - 30% đến môi trường sinh thái, cảnh quan tự nhiên của biển. Có thể kể đến tình trạng ô nhiễm dầu nước biển ven bờ do các phương tiện tàu thuyền vận tải khách du lịch, phương tiện vui chơi, thể thao nước, khai thác san hô... đã và đang làm suy thoái hệ sinh thái nhiệt đới.

Không chỉ những vùng biển đảo, các vườn quốc gia cũng đối mặt với nạn ô nhiễm, phá vỡ, bị hủy hoại tính nguyên vẹn của các khu bảo tồn thiên nhiên. Hiện, nước ta có 31 vườn quốc gia, 68 khu bảo tồn thiên nhiên, 45 khu bảo vệ cảnh quan, 20 khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học cùng với các tài nguyên tự nhiên như địa hình, khí hậu, sông ngòi… Tiềm năng phát triển du lịch sinh thái tại Việt Nam là rất lớn. Tuy nhiên, một số nơi du lịch sinh thái phát triển quá “nóng”, lại mang tính mùa vụ, gây ra những tác động tiêu cực về môi trường, cảnh quan.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình, du lịch là ngành gắn bó mật thiết với môi trường. Do vậy mà những hình ảnh rác thải tràn ngập bãi biển, dòng người du lịch vô tình để lại “dấu chân carbon” đã đặt ra yêu cầu phải thay đổi tư duy phát triển. Ông Bình nêu quan điểm, Việt Nam đi sau nhiều quốc gia trên thế giới về phát triển du lịch xanh, vì vậy cần đẩy nhanh việc chuyển hóa các hoạt động du lịch theo hướng bền vững.

Xây dựng mô hình quản lý điểm đến theo tiêu chí xanh

Ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng đến nền phát thải carbon thấp, ông Vũ Thế Bình cho rằng, trong một điểm đến chứa đựng toàn bộ dịch vụ, sản phẩm, môi trường và trải nghiệm của du khách, do vậy việc xây dựng mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả, có sự tham gia của các bên liên quan, sẽ tạo cơ sở để hình thành mạng lưới các điểm đến xanh, góp phần đưa du lịch Việt Nam tiến gần hơn tới các mục tiêu phát triển bền vững. Quản lý điểm đến sẽ nâng cao nhận thức về du lịch xanh cho khu vực tư nhân và cộng đồng; xây dựng mô hình quản lý điểm đến theo các tiêu chí xanh; và áp dụng bộ tiêu chí du lịch không rác thải nhựa, hướng tới giảm phát thải carbon.

TS Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM thông tin, TPHCM đang khởi động các chương trình chuyển đổi xanh tại đặc khu Côn Đảo với mục tiêu chiến lược xây dựng Côn Đảo trở thành “hòn đảo di sản carbon thấp đẳng cấp quốc tế”. Để đạt mục tiêu, thành phố cần triển khai kế hoạch chuyển đổi xanh trên các trụ cột chính, bao gồm: giao thông xanh, năng lượng bền vững, kinh tế biển xanh và du lịch chất lượng cao. Đối với giao thông xanh, triển khai giải pháp100% phương tiện chuyển sang xe điện trước năm 2030, hỗ trợ tài chính, xây dựng vùng phát thải thấp và các trạm sạc. Trong lĩnh vực năng lượng bền vững, các giải pháp chú trọng phát triển điện gió, điện mặt trời, rác phát điện…

Còn Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy bày tỏ quan điểm, quản lý điểm đến phải gắn liền với các giải pháp du lịch xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng và hạn chế tối đa rác thải nhựa thông qua việc thay thế bằng vật liệu thân thiện môi trường. Ông Thủy khuyến nghị đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong công tác quản lý điểm đến, xây dựng các mô hình du lịch thông minh để giám sát hiệu quả các chỉ số về môi trường và phát thải. “Khi mỗi điểm đến trở thành không gian du lịch xanh, không rác thải nhựa, phát thải carbon thấp, du lịch Việt Nam sẽ không chỉ là ngành kinh tế mũi nhọn, mà còn là biểu tượng cho lối sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên” – ông Thủy nhấn mạnh.