Phát triển vùng nguyên liệu gắn với cây chủ lực
Sau 4 năm triển khai, 5 vùng nguyên liệu đạt chuẩn đã hình thành rõ nét, phát triển cả về diện tích và chất lượng, khẳng định xu hướng tổ chức lại sản xuất hướng tới nông nghiệp hàng hóa, cạnh tranh và bền vững.
Ngày 19/12, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT) tổ chức hội nghị tổng kết Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022 - 2025, theo Quyết định 1088/QĐ-BNN-KTHT.
Trước đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ NNMT) đã phê duyệt đề án Thí điểm vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025 tại Quyết định 1088/QĐ-BNN-KTHT. Mục tiêu của đề án là sẽ hình thành được 5 vùng nguyên liệu đạt chuẩn, ở 13 tỉnh, thành phố trọng điểm. Theo mục tiêu đề án đặt ra, trong giai đoạn 2022-2023 sẽ hình thành được 5 vùng nguyên liệu đạt chuẩn, quy mô tập trung với tổng diện tích 166.800ha, gồm: Vùng cây ăn quả vùng miền núi phía Bắc 14.000ha; gỗ rừng trồng chứng chỉ bền vững (FSC, FEFC, VFCS) vùng duyên hải miền Trung 22.900ha; cây cà phê Tây Nguyên 19.700ha; lúa gạo vùng tứ giác Long Xuyên 50.000ha; cây ăn quả vùng Đồng Tháp Mười 60.200ha.
Đồng thời, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm giữa các doanh nghiệp, HTX, nông dân liên kết trong vùng nguyên liệu. Thí điểm hình thành 136 tổ khuyến nông cộng đồng, tổ chức 770 lớp tập huấn tư vấn phát triển hợp tác xã, kết nối thị trường...
Sau 4 năm triển khai Đề án, Bộ NNMT cho biết, 5 vùng nguyên liệu đạt chuẩn đã hình thành rõ nét, phát triển cả về diện tích và chất lượng, khẳng định xu hướng tổ chức lại sản xuất hướng tới nông nghiệp hàng hóa, cạnh tranh và bền vững. Tổng diện tích vùng nguyên liệu hiện đạt gần 170.000 ha, tăng 20% so với trước khi triển khai, trong đó, diện tích liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp lên tới gần 121.000 ha, tăng mạnh so với mức 17.000 ha ban đầu. Hệ thống hạ tầng được nâng cấp đồng bộ với hơn 141 km đường giao thông, 9 cầu, 6 km kênh thủy lợi, 5 trạm bơm, 11 cống điều tiết cùng nhiều kho, sân bãi phục vụ bảo quản nông sản.
Về tổ chức sản xuất, 393 hợp tác xã tham gia vùng nguyên liệu, hơn 5.500 cán bộ và thành viên được tập huấn, ứng dụng phần mềm quản lý và truy xuất nguồn gốc. Các địa phương đã cấp và duy trì hàng trăm mã số vùng trồng, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang EU, Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, New Zealand. Chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ mở rộng lên hơn 90 chuỗi, với 27 doanh nghiệp tham gia, bao tiêu sản phẩm và hỗ trợ nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn.
Đánh giá việc triển khai Đề án, Thứ trưởng Bộ NNMT Trần Thanh Nam khẳng định: Đề án thí điểm 2022 - 2025 đã tạo tiền đề cho các chương trình lớn hơn của Bộ như Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long nhằm phát triển cây lúa chủ lực, đảm bảo an ninh lương thực. Từ kết quả này, nhiều địa phương như Đồng Tháp đã triển khai vùng trồng chủ lực, nâng cao kỹ thuật và liên kết với doanh nghiệp để tăng hiệu quả sản xuất. Theo Thứ trưởng, giai đoạn tới, các địa phương cần tiếp tục quan tâm và mở rộng đề án, tập trung vào cây trồng chủ lực. Cùng với đó, tăng cường ứng dụng công nghệ, thực hành nông nghiệp tốt (GAP) và truy xuất nguồn gốc, coi đây là điều kiện bắt buộc để tham gia chuỗi giá trị và thị trường xuất khẩu.
Về định hướng dài hạn, Bộ NNMT sẽ xây dựng đề án vùng nguyên liệu ở quy mô toàn quốc. Những tỉnh đã có danh sách cây chủ lực sẽ tiếp tục mở rộng và hình thành vùng nguyên liệu tập trung. Trên nền tảng quy hoạch cây trồng chủ lực cấp quốc gia, việc cụ thể hóa xuống cấp tỉnh sẽ giúp giám sát chặt hơn, đồng thời tạo cam kết dài hạn với doanh nghiệp về tính ổn định của vùng nguyên liệu.
