Phim hoạt hình: Cần những sáng tạo đột phá

PV: Mới đây, tại lễ trao giải Cánh diều 2020, ở thể loại phim hoạt hình đã đạt được nhiều giải thưởng trong đó có giải Cánh diều Vàng. Ông đánh giá thế nào về sự thành công này?

Đạo diễn, NSND Nguyễn Hà Bắc: Đến nay, phim hoạt hình Việt Nam đã trải qua chặng đường hơn 60 năm, ngành hoạt hình đã có nhiều sự phát triển. Chất lượng, kỹ thuật được nâng cao. Tuy nhiên so với các thể loại phim khác thì hoạt hình Việt Nam vẫn bị lép vế.

Trên thực tế, thời gian gần đây, phim hoạt hình trong nước đã có nhiều tiến bộ từ kịch bản cho đến kỹ thuật. Các họa viên bắt đầu định hình được cách làm, có sự tìm tòi cho ra đời những tác phẩm chín chắn hơn. Có thể thấy, tại giải Cánh diều 2020, các tác phẩm tham dự đã có được chất lượng đồng đều hơn.

Tuy nhiên từ lâu phim hoạt hình không có sự cạnh tranh với nước ngoài. Chính vì thế mà thủ pháp không có sự mới mẻ, vẫn ăn sâu vào cái cũ, cầu toàn. Nghệ thuật mà cầu toàn sẽ không có sự bứt phá.

Có ý kiến cho rằng phim hoạt hình của Việt Nam chưa thực sự tương xứng với tiềm năng vốn có?

- Thẳng thắn nhìn nhận, chúng ta chỉ đang tự khen nhau. Quan niệm về làm phim hoạt hình cần phải có những đột phá nhiều hơn. So về công nghệ, kỹ xảo và kinh nghiệm ta đang kém xa những “người khổng lồ” về phim hoạt hình trên thế giới, đối với đầu tư thì còn nhiều hạn chế.

Bên cạnh đó, hiện nay phim hoạt hình của chúng ta vẫn chưa có được bản sắc riêng, chưa có một nhân vật chính nào đại diện. Ở nhiều nước, phim hoạt hình của họ có được những nhân vật mang bản sắc dân tộc. Chính vì thế tôi mong muốn trong tương lai, phim hoạt hình Việt Nam có được một nhân vật như vậy.

Theo ông đánh giá, chất lượng nguồn nhân lực làm phim hoạt hình hiện nay của chúng ta đang ở mức nào?

- Các họa viên hiện nay đã được đào tạo bài bản và có trình độ cao trong xử lý kỹ xảo. Làm phim hoạt hình là bộ môn nghệ thuật tổng hợp cần có sự hiểu biết rộng vì thế trình độ nghệ thuật của các họa viên vẫn cần phải trau dồi thường xuyên. Công nghệ số phát triển ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của phim hoạt hình. Công nghệ số 2D và công nghệ số 3D cùng với đó là kỹ năng vi tính ngày càng cao, đặc biệt những phần mềm, ứng dụng cho phim hoạt hình ngày càng mới chính vì thế phải nắm bắt, cập nhật liên tục. Khi phương tiện đã tốt thì vai trò của người định hướng là rất quan trọng.

Hiện nay vẫn còn nhiều sự kìm hãm khiến phim hoạt hình Việt Nam không thể vươn ra thế giới. Chính vì thế cần có sự cải tổ. Trong những năm tới cần có định hướng mới để hoạt hình có xu hướng vươn ra nước ngoài tìm được tiếng nói mới.

Như vậy phim hoạt hình Việt Nam cần có sự đổi mới để bứt phá, thưa ông?

- Bên cạnh những kết quả đã gặt hái được có thể thấy hoạt hình Việt Nam chưa phát triển như kỳ vọng. Tôi vẫn mong muốn phim hoạt hình Việt Nam phải vươn xa. Chúng ta phải nhìn nhận đúng hơn về mình bằng cách thử thách với nước ngoài. Để vươn tới vị thế cao hơn. Thủ pháp hoạt hình rất đa dạng trong cách tìm tòi và sáng tạo. Chúng ta thì vẫn mãi trong sự tròn trịa của phim hoạt hình thế giới những năm 1960. Phim hoạt hình cần phải có những bước đột phá hơn về thủ pháp.

Là một người từng cọ xát với quốc tế thì tôi thấy phim hoạt hình Việt Nam cần phải có sự đổi mới trong thủ pháp để hiện đại hơn nhưng mang đậm bản sắc dân tộc.

Vậy theo ông cần làm gì để đổi mới?

- Để phim hoạt hình Việt Nam khởi sắc thì ngoài sự đầu tư của Nhà nước cũng rất cần chung sức của các đơn vị, tư nhân. Theo tôi, ngoài những bộ phim làm theo kiểu hoàn thành sản xuất thì Nhà nước cần đầu tư một số phim có thủ pháp nghệ thuật hiện đại độc đáo hơn, mang đậm hồn dân tộc để đi thi đấu với nước ngoài. Nếu chúng ta có những bộ phim đi dự thi ở quốc tế sẽ nhận được sự đánh giá khách quan hơn. Thay vì hoàn thành kế hoạch một cách số nhiều, chỉn chu, sạch sẽ nhưng không đem lại sự độc đáo. Khi nghệ thuật vươn tới sự độc đáo mới xứng đáng là một nền nghệ thuật tiên tiến.

Bên cạnh đó, cần phải có sự đầu tư và quan tâm chú trọng về mặt đào tạo cũng như định hướng. Nếu không có Nhà nước đầu tư, không có những người lãnh đạo am hiểu “trợ đỡ” cho những tài năng thì cũng chỉ dừng lại ở những bộ phim có mức độ bình thường. Quan trọng vẫn cần phải có những định hướng, những người am hiểu hơn về nền tảng hoạt hình hiện đại. Tôi không phủ nhận mặt bằng chung của phim hoạt hình hiện nay là tốt nhưng mới chỉ là tốt đều, chưa có đỉnh cao.

Như vậy phim hoạt hình cần phải có một cái gì đó thật xuất sắc, đột biến và có những thủ pháp ấn tượng để ra trường quốc tế. Nếu ở nhà thì cũng mãi chỉ “nhất mẹ, nhì con” tự khen nhau, khi đó chính chúng ta không biết mình đang đứng ở đâu.

Trân trọng cảm ơn ông!

“Để đổi mới không bằng cách nào khác là những nhà làm phim hoạt hình phải tự vươn lên. Những thủ pháp về mỹ thuật, âm nhạc, diễn xuất, nhịp điệu… luôn có phá cách và tìm tòi. Mặc dù sự phá cách tìm tòi đó không phải lúc nào cũng dẫn đến thành công. Thế nhưng nếu phim chỉ dừng ở mức tròn trịa thì sẽ bó hẹp, hạn chế cái mới”.

NSND Nguyễn Hà Bắc