Phòng bệnh sau mưa lũ

Dễ bùng phát bệnh truyền nhiễm

Về nguy cơ nhiễm bệnh của người dân trong mùa mưa lũ, TS.BS Vũ Viết Sáng, Phó Viện trưởng Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, Chủ nhiệm khoa Bệnh lây đường hô hấp (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết, sau lũ lụt, các bệnh có nguy cơ gặp cao nhất là tiêu chảy, sốt xuất huyết, đau mắt đỏ, viêm đường hô hấp, cảm cúm... Ở các vùng miền sau mưa, lũ, lụt, bệnh về đường tiêu hóa thường tăng lên một cách đáng kể. Các bệnh đường tiêu hóa hay gặp như tả, lỵ, thương hàn, nhiễm khuẩn, nhiễm độc thức ăn do các loại vi khuẩn khác (E.coli, Campylobacter...) hoặc amíp, giardia. Nhóm các bệnh này thường dễ gây dịch với các triệu chứng cơ bản như đau bụng, tiêu chảy cấp. Thêm nữa, trẻ em còn có nguy cơ mắc bệnh tay - chân - miệng.

Tình trạng mưa nhiều, thời tiết ẩm thấp làm tăng khả năng mắc các bệnh về đường hô hấp trong đó phổ biến nhất là cúm, cảm lạnh. Khi bị cảm, cơ thể xuất hiện triệu chứng đau đầu, hắt hơi, sổ mũi, ho,... Các triệu chứng nặng hơn là sốt cao, sốt kéo dài, người rét run và vã mồ hôi, mệt mỏi trầm trọng. Một số trường hợp, cảm lạnh và cúm có thể dẫn đến viêm phổi, viêm xoang, viêm tai hoặc viêm họng. Các bệnh hô hấp thường có khả năng lây nhiễm cao, tạo thành dịch, gây khó khăn cho việc điều trị.

Theo PGS.TS Trần Thị Tuyết Hạnh - Giảng viên cao cấp sức khỏe môi trường (Trường Đại học Y tế công cộng), môi trường ẩm ướt, ô nhiễm là điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, do đó bệnh sốt xuất huyết rất dễ xảy ra. Mặt khác, sau mưa lũ các bệnh phát sinh do các vector truyền bệnh phát sinh mạnh sau bão lũ. Đây là các bệnh rất dễ lây và bùng phát dịch trên diện rộng. Điển hình trong số này là bệnh sốt xuất huyết, sốt do virus thường và sốt rét. Để phòng bệnh cần loại bỏ nơi sản sinh của muỗi, diệt bọ gậy/loăng quăng. Nên giữ vệ sinh nhà cửa và quanh nơi ở thật sạch sẽ để không có nước đọng trong nhà tạo nơi sinh sản cho muỗi.

Sau mưa lũ, do điều kiện vệ sinh kém, môi trường, nguồn nước bị ô nhiễm và chứa đựng nhiều vi khuẩn gây bệnh. Trong đó, bệnh sốt vàng da chảy máu (xuất huyết) do vi khuẩn Leptospira gây ra có liên quan trực tiếp đến nước tiểu của các loài chuột mang mầm bệnh Leptospira. Chuột đào thải vi khuẩn này theo nước tiểu ra môi trường bên ngoài trôi vào dòng nước. Trong và sau mưa, lũ, nếu con người ngâm mình, chân tay với thời gian lâu trong nước thì vi khuẩn Leptospira rất dễ dàng chui qua da và niêm mạc để vào trong cơ thể và gây bệnh.

Cùng với đó, bệnh viêm gan E là bệnh lây qua thức ăn, nước uống. Trong mùa mưa lũ, rác thải, nước thải tràn về có chứa các vi sinh vật gây bệnh, trong đó có virus viêm gan E, nhiễm vào nguồn nước sinh hoạt. Đồng thời, một số bệnh ngoài da thường gặp mùa mưa như nấm kẽ chân, nấm móng, ghẻ, viêm da, viêm nang lông, nước ăn chân (do nấm kí sinh gây ra), mẩn ngứa do lội nước ngập.

Theo BS Huỳnh Thị Bích Liễu, Phó Trưởng khoa Mắt, Bệnh viện Lê Văn Thịnh (TPHCM), khi nhà cửa bị ngập úng, rác thải ứ đọng tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh về mắt. Đau mắt đỏ là bệnh dễ mắc và dễ bùng phát thành dịch tại những nơi mà điều kiện vệ sinh, nước sạch không bảo đảm. Bên cạnh đó, do ăn uống không đầy đủ, nhiễm lạnh, thiếu ngủ kéo dài nên nhiều người thiếu sức đề kháng. Vì thế, người dân vùng lũ cần nhanh chóng dọn dẹp nhà cửa, xử lý rác thải quanh nhà, vệ sinh mắt hàng ngày bằng cách sử dụng nước muối (loại nhỏ mắt, mũi).

Ngoài ra, các bệnh lý viêm đường hô hấp (viêm phổi, viêm phế quản, viêm họng) rất dễ xảy ra do thời tiết lạnh với triệu chứng ho, đau họng, sốt, khó thở, đau ngực. Nguy cơ này càng lớn hơn với trẻ em và người lớn tuổi do đề kháng kém. Đáng lo ngại nhất, tình trạng thiếu nước sạch để ăn uống và sinh hoạt đang ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Nước rút đến đâu làm vệ sinh môi trường đến đó

Ông Dương Đức Thiện, Chánh văn phòng Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, Bộ Y tế, cho biết, trước những thiệt hại và tàn phá nghiêm trọng mà bão Yagi gây ra, Bộ Y tế đã chính thức yêu cầu viện trợ quốc tế. Theo TS Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, WHO đã chuyển khẩn cấp và bàn giao 1 triệu viên khử trùng nước và 500 thùng chứa nước tới Bộ Y tế để vận chuyển đến các khu vực chịu thiệt hại nặng nề nhất. Đóng góp này sẽ giúp cung cấp khoảng 15 triệu lít nước sạch - đảm bảo nguồn nước uống an toàn trong nhiều tuần tới cho các hộ gia đình và sử dụng trong các cơ sở y tế tại 8 tỉnh thành bị ảnh hưởng nặng nề nhất là: Bắc Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Phú Thọ, Thái Nguyên và Yên Bái.

Tiếp sau thảm họa của cơn bão số 3, Bão số 4 đang đổ bộ vào miền Trung, ít nhiều cũng sẽ gây thiệt hại cho người dân và ô nhiễm môi trường, Theo Cục Quản lý môi trường Y tế, Bộ Y tế, mưa lũ lớn đã gây ngập lụt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và gây ô nhiễm môi trường, tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Để phòng nguy cơ mắc phải các bệnh truyền nhiễm dễ lây lan thành dịch, Cục Y tế dự phòng hướng dẫn, sau mưa lũ, ngập lụt cần phải thực hiện các hoạt động vệ sinh môi trường, đảm bảo nước rút đến đâu làm vệ sinh môi trường đến đó. Với xác động vật chết trong mưa lũ cần thu gom và sử dụng vôi bột hoặc các hóa chất để xử lý khi chôn, tránh phát sinh dịch bệnh truyền nhiễm; phối hợp với nhân viên ngành y tế phun hóa chất diệt côn trùng truyền bệnh tại các vùng có nguy cơ.

Cục Y tế dự phòng khuyến cáo, trong tình trạng ngập lụt, ô nhiễm môi trường, bất kỳ ai cũng có nguy cơ đối với bệnh nhiễm trùng lây qua đường ăn uống. Vì thế, để phòng ngừa những bệnh này, mỗi người cần giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống thật tốt. Tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn.

Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, cần thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã, không ăn các thức ăn có dấu hiệu ôi thiu, thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn. Những ngày trong mùa mưa bão, chúng ta có thể dùng thực phẩm (nước tương, muối lạc…) để thay thế thức ăn từ động vật. Có thể tận dụng bộ phận của cây chuối, mít non luộc chín ăn để thay thế rau xanh.

Theo BS Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh, thiếu nước sạch là khó khăn chung của người dân vùng lũ, trong khi đây là nhu cầu thiết yếu hàng ngày. BS Tiến khuyến cáo người dân tuyệt đối không sử dụng nước trong vùng lũ để ăn uống, đánh răng, rửa chén bát... để tránh vi khuẩn xâm nhập, gây bệnh. Sử dụng nước sạch từ nơi khác vận chuyển đến hoặc lọc nước theo hướng dẫn của y tế địa phương, đun sôi trước khi uống. Sau mưa lũ, các địa phương cần nhanh chóng dọn vệ sinh môi trường, chôn lấp xác động vật, lau chùi nhà cửa bằng hóa chất tẩy rửa.

Ngoài Chloramin B, người dân có thể dùng phèn chua, vôi để xử lý nguồn nước bị nhiễm bẩn. Sau 30 phút, cặn lắng xuống đáy có thể gạn lấy nước trong dùng nhưng vẫn phải đun sôi mới uống được.

Ngoài ra, theo PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), để hạn chế dịch bệnh lây lan trong tình hình mưa bão, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa như đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi; rửa tay với xà phòng; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý.