Phòng ngừa tranh chấp thương mại quốc tế

Chưa chú trọng các biện pháp chống lừa đảo

Tháng 4/2022, cộng đồng DN xuất khẩu hoang mang trước sự việc 76 container hạt điều của Việt Nam bị mắc tại Italy. Sự việc đến nay đã được giải quyết, hàng đã được trả về cho chủ, nhưng từ vụ việc này có thể thấy xuất hiện nhiều dấu hiệu lừa đảo và nguyên nhân chính là do DN quá tin tưởng vào công ty môi giới, không kiểm tra kỹ lưỡng thông tin đối tác.

Ông Nguyễn Đức Thanh - Tham tán công sứ Việt Nam tại Italy, người trực tiếp hỗ trợ các DN Việt đòi lại 76 container điều, cho rằng, các DN đã bỏ qua khâu kiểm tra, xác tín đối tác tại Italy.

Giới chuyên gia cho rằng khi Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn, các DN Việt Nam làm ăn với nhiều đối tác hơn, sang nhiều sân chơi với luật chơi khác nhau thì nguy cơ tranh chấp, lừa đảo cũng lớn hơn, phức tạp hơn. Các vụ lừa đảo và tranh chấp mà DN thường phải đối mặt là do không có điều kiện kiểm tra kỹ lưỡng về đối tác, lựa chọn phương thức thanh toán chưa phù hợp.

Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) dẫn một số liệu theo Hiệp hội Chuyên gia chống lừa đảo toàn cầu, mỗi năm, DN trên toàn cầu bị lừa đảo và bị thiệt hại khoảng 5% doanh thu; trung bình một vụ lừa đảo có giá trị khoảng 1,7 triệu USD. Riêng trong năm 2022, có tới 46% DN toàn cầu cho hay họ là nạn nhân của lừa đảo và tội phạm kinh tế.

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, Việt Nam đang có thế mạnh về hoạt động xuất nhập khẩu với việc tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do. Khi vào sân chơi quốc tế đồng nghĩa với rủi ro sẽ nhiều hơn. Về phía cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Công thương, VCCI đã nhiều lần thông tin về những trường hợp, khả năng rủi ro trong hoạt động xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, vẫn có những sự việc đã xảy ra, vụ việc container hạt điều xuất khẩu sang thị trường Italy là một ví dụ.

"Với một đất nước có nhiều ngành hàng xuất khẩu hàng đầu thế giới như Việt Nam nhưng đa phần là các DN vừa và nhỏ, thiếu kinh nghiệm về tranh chấp thương mại quốc tế. Do đó, việc cùng nhau trao đổi, chia sẻ các biện pháp nhận diện và phòng tránh rủi ro, kinh nghiệm tìm kiếm đối tác tin cậy cũng như đàm phán hợp đồng và trong trường hợp nếu xảy ra tranh chấp thì chúng ta cần tìm đến các cơ quan nào… là hết sức cần thiết” - ông Hải nêu quan điểm.

Sử dụng phương thức thanh toán an toàn hơn

Giới chuyên gia cho rằng trong kinh doanh quốc tế, vai trò của môi giới là rất quan trọng, nhưng DN cần có sự kiểm tra đối tác một cách độc lập. Ở đây, vai trò của các thương vụ tại nước sở tại là rất quan trọng. Do vậy DN khi kinh doanh, làm ăn cần cảnh giác với các dấu hiệu bất thường từ đối tác; nên dùng các phương thức thanh toán an toàn hơn; nên trao đổi thông tin với đồng nghiệp để phát hiện các dấu hiệu lừa đảo; cần nhanh chóng báo cáo, nhờ sự trợ giúp của các hiệp hội ngành hàng khi xảy ra vụ việc; đồng thời DN cần chủ động và nỗ lực trong giải quyết vụ việc của chính mình.

Ông Ngô Khắc Lễ - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam kiêm Phó Tổng thư ký Hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam nêu lên một đề xuất đơn giản, khả thi để hạn chế thiệt hại, phòng tránh rủi ro. Theo đó, có thể sử dụng giải pháp chỉ định ngân hàng nhờ thu hoặc bắt buộc phải đặt cọc; nên thận trọng hơn với DN đối tác mới giao dịch lần đầu; nên gọi điện thoại để biết cụ thể tên người, số điện thoại bàn, số di động; sử dụng địa chỉ email của công ty để dễ dàng hơn khi xác định người, công ty sau này vì họ phải đăng ký dịch vụ điện thoại để bàn, thư điện tử riêng (không phải công cộng) ở nước sở tại; nên thuê tư vấn soạn thảo hợp đồng; cố gắng kiểm soát "lòng tham" trong kinh doanh vì đó là mục tiêu đối tác xấu nhắm đến ngay từ ban đầu; sử dụng trọng tài giải quyết tranh chấp thay cho toà án để linh hoạt và nhanh chóng khi sự việc xảy ra...