Quản lý dạy thêm, học thêm: Kiên quyết xử lý vi phạm

Phát hiện, xử lý những trường hợp lách luật

Ngày 17/2, tổ công tác của phường Bình Hưng Hòa B (quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh) đã kiểm tra đột xuất và lập biên bản xử lý vi phạm Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm với Trung tâm Bồi dưỡng văn hóa Trạng nguyên trên địa bàn. Tại thời điểm kiểm tra, giáo viên của trung tâm đang dạy cho 18 học sinh tiểu học, đa số học môn Tiếng Việt. Người đứng lớp không phải giáo viên công lập, có hợp đồng lao động. Trung tâm cũng xuất trình được giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và hồ sơ phương án phòng cháy, nhưng Thông tư 29 không cho phép dạy thêm với học sinh tiểu học. Sau khi xử phạt, cơ quan chức năng đề nghị trung tâm đóng cửa, tháo các bảng hiệu quảng cáo sai quy định cho đến khi khắc phục sai phạm. Việc này sẽ do khu phố và tổ dân phố giám sát, nếu tiếp tục vi phạm thì đề nghị rút giấy phép.

Trước đó, ngay trong tháng 1/2025, một giáo viên Trường Tiểu học Trần Phú (TP Hà Tĩnh) nhận quyết định kỷ luật khiển trách về mặt đảng và viên chức do tổ chức dạy thêm ở nhà cho học sinh lớp 1. Từ phản ánh của người dân, đoàn kiểm tra của Phòng GDĐT TP Hà Tĩnh đã đến nhà cô giáo này để nắm bắt thông tin, sau đó mời giáo viên cùng hiệu trưởng lên làm việc. Cô giáo sau đó đã thừa nhận việc dạy thêm trái quy định tại nhà.

Phân tích những trường hợp trên, GS.TS Phạm Tất Dong - nguyên Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, qua kiểm tra thường xuyên và đột xuất đã phát hiện ra những cách giáo viên và trung tâm “lách luật” dạy thêm. Đó là việc dạy thêm tại trung tâm của giáo viên với lớp học nhiều học sinh, bao gồm cả học sinh đang học chính khóa với giáo viên đó trong trường sẽ rất khó để phát hiện nếu không rà soát từng học sinh. Hoặc như trường học giáo viên dạy học sinh tiểu học các nội dung theo như đăng ký công khai là rèn chữ đẹp, dạy kỹ năng sống... nhưng thực chất trẻ lại được dạy tiếng Việt, như trường hợp một trung tâm đã bị phạt ở TP Hồ Chí Minh.

“Đây là những cách hợp thức hóa việc dạy thêm của giáo viên mà nếu không có hoạt động thanh kiểm tra thường xuyên thì sẽ khó để phát hiện. Hiện đang trong thời gian Bộ GDĐT cùng các địa phương tăng cường hoạt động thanh kiểm tra sau khi Thông tư 29 có hiệu lực nhưng về lâu dài, để chấn chỉnh hoạt động dạy thêm ngoài nhà trường theo đúng quy định cần có sự giám sát chặt chẽ từ chính phụ huynh, người dân và chính quyền địa phương” – GS.TS Phạm Tất Dong nêu quan điểm.

Dạy học 2 buổi/ngày để không “lách luật”

Thông tư 29 quy định rõ 3 đối tượng học thêm trong nhà trường không được thu tiền của học sinh và chỉ dành cho các đối tượng học sinh đăng kí học thêm theo từng môn học như sau: Học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kì liền kề ở mức chưa đạt; học sinh được nhà trường lựa chọn để bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh lớp cuối cấp tự nguyện đăng kí ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch giáo dục của nhà trường. Như vậy, việc dạy thêm trong nhà trường đã rất rõ về đối tượng với thời gian dạy không quá 2 tiết/tuần mỗi môn học. Có những trường đã linh hoạt áp dụng bổ sung việc ôn tập, kiểm tra bài cũ cho học sinh vào giờ truy bài mỗi ngày để học sinh có thêm cơ hội kết nối trực tiếp với giáo viên để nắm bài tốt hơn.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương đang triển khai thí điểm dạy học 2 buổi/ngày đối với cấp THCS nhưng hoạt động này đang được thực hiện theo Công văn số 7291 của Bộ GDĐT về việc hướng dẫn dạy học 2 buổi/ngày đối với các trường trung học. Vấn đề đặt ra là Công văn 7291 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/11/2010 với nội dung yêu cầu việc dạy học 2 buổi/ngày bám sát nội dung chương trình quy định tại Quyết định số 16/2006 ngày 5/5/2006 trong khi hiện nay học sinh trung học đã học Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Các địa phương, nhà trường đề xuất Bộ GDĐT cần có công văn hướng dẫn việc tổ chức dạy và học 2 buổi/ngày để phù hợp với chương trình mới và Thông tư 29.

Theo thầy Trần Mạnh Tùng - giáo viên Toán tại Hà Nội, đối với việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, trong quá trình triển khai có thể xảy ra tình trạng trường “lách” các quy định để dạy thêm. Cụ thể, thường buổi chiều của học 2 buổi/ngày các trường tập trung dạy kỹ năng, sinh hoạt các câu lạc bộ, bồi dưỡng học sinh giỏi, bổ túc học sinh yếu... nhưng nếu ở đâu đó do áp lực thi cử lấy buổi chiều để dạy luyện thi, tức là quá trình triển khai có sự mập mờ giữa hai mục đích. Vì vậy, theo thầy Tùng, phải tăng cường kiểm tra, giám sát từ khi xây dựng kế hoạch dạy học đến quá trình thực hiện có tuân thủ quy định hay không.

Đây cũng là nội dung được PGS.TS Nguyễn Xuân Thành - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cũ (Bộ GDĐT) nhiều lần lưu ý các nhà trường khi thực hiện dạy học 2 buổi/ngày. Theo đó, trong nhà trường có rất nhiều hoạt động giáo dục khác nhau. Nếu tổ chức dạy học buổi sáng, thời lượng chương trình chỉ khoảng 28 - 29 tiết/tuần. Buổi chiều, chúng ta có thời gian để tổ chức các hoạt động giáo dục khác cho học sinh. Ví dụ, hoạt động Đoàn đội, hoạt động trải nghiệm, đọc sách tại thư viện, hoạt động tự học... Ngoài ra còn có các hoạt động tại sân chơi, bãi tập, nhà đa năng với các trang thiết bị được đầu tư xây lắp.

“Các trường phải xây dựng kế hoạch như vậy, chứ không phải bây giờ tổ chức dạy 2 buổi/ngày nhưng buổi chiều vẫn “lấp” học sinh vào lớp như thế là vi phạm quy định dạy thêm, học thêm. Nếu làm đúng thì không có khái niệm lách luật ở đây” – PGS.TS Nguyễn Xuân Thành nói.

Chia sẻ thêm về ý kiến của một số phụ huynh muốn gửi con nhờ nhà trường quản lý buổi chiều, đại diện Bộ GDĐT khẳng định, dù không có quy định cấm, nếu trường nhận hỗ trợ trông coi học sinh ngoài giờ chính khóa thì cần xem lại trách nhiệm của mình. Bởi kế hoạch giáo dục của nhà trường không phải chỉ là kế hoạch dạy các môn học trong chương trình, mà phải là một kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục một cách toàn diện hơn. Trong đó khai thác, sử dụng những thứ nhà trường được nhà nước trang bị, cung cấp.

Kinh phí dạy thêm từ đâu?

Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư 05 quy định về chế độ làm việc đối với giáo viên phổ thông, dự bị đại học, trong đó bổ sung một số trường hợp được quy đổi định mức tiết dạy. Cụ thể, giáo viên dạy học sinh ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp thì 1 tiết dạy được tính bằng 1 tiết định mức. Giáo viên dạy phụ đạo cho học sinh có học lực yếu, kém hoặc dạy thêm cho học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kỳ liền kề ở mức chưa đạt thì 1 tiết dạy được quy đổi tối đa không quá 1,5 tiết định mức. Giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi, bồi dưỡng học sinh tham gia hội khỏe Phù Đổng, hướng dẫn thi khoa học kỹ thuật, hướng dẫn học sinh tham gia cuộc thi học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp thì 1 tiết dạy được quy đổi tối đa không quá 2 tiết định mức.

Đây sẽ là căn cứ quan trọng để các nhà trường thực hiện việc hỗ trợ giáo viên dạy thêm 3 đối tượng được quy định dạy thêm trong nhà trường theo Thông tư 29. Trước đó, mức hỗ trợ dạy thêm này được các nhà trường quy định rất khác nhau phụ thuộc vào nguồn tài chính của mỗi cơ sở giáo dục đào tạo. Ông Nguyễn Trần Đức - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Anh Sơn 1 (Nghệ An) cho biết, hiện trường có 32 giáo viên đang dạy lớp 12 liên quan đến các môn thi tốt nghiệp THPT tham gia hướng dẫn cho các em. Nhà trường có 514/517 học sinh toàn trường đăng ký tham gia ôn thi tốt nghiệp THPT tại trường. Để phù hợp với các quy định mới, nhà trường đã sắp xếp lại chuyên môn để giáo viên dạy các môn thi ngoài 19 tiết theo quy định có một số tiết dư để ôn thi cho học sinh vào buổi chiều.

Tương tự với cách làm này, từ đầu tháng 3, nhiều trường đã trở lại ôn tập cho học sinh để đạt kết quả cao nhất trong các kỳ thi cuối cấp. Một số nơi giáo viên tự nguyện đăng ký dạy miễn phí cho học sinh. Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng cho rằng, quan điểm của lãnh đạo Bộ GDĐT là trong các nhà trường công lập, giáo viên đã nhận lương nhà nước, sử dụng cơ sở vật chất của nhà nước thì không có chuyện dạy thêm thu tiền của phụ huynh, học sinh. Vì vậy, nếu ở tỉnh nào, Sở GDĐT có thể tham mưu cho tỉnh hỗ trợ kinh phí cho các giáo viên tham gia tổ chức các lớp này, Bộ GDĐT hết sức khuyến khích. Ghi nhận tại nhiều địa phương như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh… đã có lộ trình để hỗ trợ kinh phí các nhà trường cho bồi dưỡng, bổ trợ kiến thức cho 3 nhóm học sinh theo quy định của Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm để thầy cô, các nhà trường yên tâm ôn tập cho học sinh.

Theo TS Hoàng Trung Học (Học viện Quản lý giáo dục), quy định mới về dạy thêm, học thêm có thể gặp những khó khăn ban đầu nhưng cũng sẽ mở ra một cánh cửa để gia đình, nhà trường và học sinh cùng nhau thay đổi một cách tích cực. Đây cũng chính là cơ hội để chúng ta xây dựng một môi trường học tập tốt hơn, nơi phụ huynh trở thành người thầy đồng hành và là người chỉ dẫn con theo những phương pháp học tập hiệu quả hơn. Tùy từng lứa tuổi, chúng ta sẽ có cách giáo dục các con khác nhau nhưng điểm quan trọng nhất là phải đồng hành cùng với con mình. Đồng hành ở đây được hiểu là luôn luôn giữ kết nối với con, đừng đẩy con ra xa. Cũng đừng quan niệm vai trò của cha mẹ là phải dạy con những bài toán, bài văn bởi càng lên cao, kiến thức càng khó, không phải cha mẹ nào cũng có đủ khả năng sư phạm để giảng giải cho con. Vai trò của cha mẹ chính là một người hỗ trợ, động viên, một người chỉ đường, cùng giám sát hỗ trợ trong quá trình con tự học. Đặc biệt, cha mẹ hãy làm gương khi muốn con tự học.