Quản lý nguồn nước trong sản xuất: Lời giải bài toán phát triển xanh, bền vững

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định, ngày càng nhiều doanh nghiệp (DN) lựa chọn con đường phát triển xanh - mạnh dạn đầu tư vào các giải pháp xử lý nước thải tiên tiến, tiệm cận với công nghệ của những quốc gia phát triển hàng đầu. Theo đó, đó, tỷ lệ khu công nghiệp (KCN) xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn môi trường không ngừng tăng lên trong thời gian qua.

Tuy nhiên, theo ông Kiên vẫn còn tỷ lệ nhất định nước thải công nghiệp chưa được xử lý hoặc xử lý chưa đạt quy chuẩn trước khi thải ra môi trường. Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, cả nước hiện có 94,1% KCN đang hoạt động đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn. Tuy vậy ở cụm công nghiệp, con số này mới chỉ dừng lại ở mức 31,5%.

Cùng đó, công nghệ xử lý nước thải còn chưa đồng bộ, chi phí đầu tư và vận hành vẫn là rào cản lớn. Việc lựa chọn công nghệ phù hợp với từng ngành nghề, quy mô sản xuất và năng lực tài chính vẫn là một bài toán chưa có lời giải tối ưu, đặc biệt đối với các DN vừa và nhỏ. Ngoài ra, vẫn thiếu hụt đội ngũ chuyên gia, kỹ sư và kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, có năng lực vận hành và bảo trì các hệ thống xử lý nước thải hiện đại... Đáng chú ý, việc thiếu dữ liệu, công cụ giám sát hiệu quả khiến một số hành vi vi phạm pháp luật về môi trường chưa được phát hiện và xử lý kịp thời.

Nhận định về vấn đề này, ông Daniel Stork - Tổng lãnh sự Hà Lan tại TPHCM cho biết, dựa trên phản hồi từ cộng đồng DN Hà Lan tại Việt Nam cũng như các đối tác kinh doanh Việt Nam của họ, và nhìn vào lịch sử các hoạt động và dự án trong khuôn khổ hợp tác phát triển Hà Lan - Việt Nam, có thể thấy khung pháp lý vẫn là một rào cản đối với sự phát triển của ngành nước tại Việt Nam.

Dệt may là một trong những ngành tiêu thụ lượng nước lớn. Tại diễn đàn, ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) nhận định: Thách thức lớn nhất của ngành là quản lý nguồn nước, xử lý nguồn nước và xả thải.

Theo ông Giang, các DN trong ngành không chờ áp lực từ Chính phủ. Khách hàng toàn cầu chính là áp lực lớn nhất. Nếu không đạt tiêu chuẩn, DN sẽ bị loại khỏi sân chơi. Đó là lý do nhiều DN trong ngành đã chủ động thay đổi. Điển hình như Tổng Công ty May Việt Tiến - từ chỗ sử dụng than, củi để vận hành nồi hơi, đã chuyển sang sử dụng nồi hơi điện trong suốt 5 năm qua. Dù chi phí tăng khoảng 15%, đổi lại DN được gắn "thẻ xanh" từ Nike, đạt chứng nhận môi trường và đảm bảo không gian làm việc trong lành cho người lao động.

Tuy nhiên, việc đầu tư vào hạ tầng xử lý nước và năng lượng sạch vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt với các DN vừa và nhỏ. Ông Giang cho rằng cần có cơ chế hỗ trợ từ phía Nhà nước và cộng đồng quốc tế, trong đó Nghị quyết 68 được ban hành để tạo điều kiện cụ thể hơn cho khối DN này, nếu không sẽ rất khó để các DN vươn lên quy mô lớn.

Còn theo ông Trần Thiên Long - Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản Việt Nam (VIREA), Việt Nam đang nỗ lực phát triển các KCN sinh thái nhằm hướng đến phát triển bền vững và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, quá trình này vẫn gặp nhiều thách thức như: Ô nhiễm môi trường; xử lý nước thải, khí thải chưa đạt chuẩn; hạ tầng kỹ thuật yếu, thiếu lao động chất lượng cao... Để thúc đẩy sự phát triển bền vững của mạng lưới KCN tại Việt Nam, vị này cho rằng, cần có sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước và sự chung tay của cộng đồng DN để triển khai một cách nhất quán và hiệu quả các giải pháp. Theo đó, đầu tư mạnh vào công nghệ xử lý hiện đại; thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo; áp dụng chuẩn mực các tiêu chuẩn về môi trường; sử dụng nước tiết kiệm và tái sử dụng; nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, giao thông kết nối...