Quốc hội thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo

Trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý, giải trình dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, tiếp thu ý kiến UBTVQH, Dự thảo Luật đã quán triệt đầy đủ nguyên tắc nền tảng lấy con người làm trung tâm, bảo đảm quyền riêng tư, trật tự - an toàn xã hội, an toàn - an ninh mạng, hài hòa với điều ước quốc tế được quy định tại Điều 4. Các nội dung kỹ thuật, danh mục, tiêu chí, quy trình do Chính phủ hướng dẫn. 

Cách thiết kế này bảo đảm cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và thúc đẩy phát triển, duy trì tính ổn định của luật, đồng thời mở rộng dư địa điều chỉnh theo tốc độ tiến bộ công nghệ. Đây là mô hình phù hợp với thông lệ quốc tế và giai đoạn đầu hình thành hệ sinh thái AI tại Việt Nam.

Về Quỹ Phát triển trí tuệ nhân tạo quốc gia, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát, chỉnh lý Điều 22 của dự thảo Luật.

Tại khoản 3 Điều 22 đã quy định nội hàm của cơ chế đặc thù mà các quỹ thông thường chưa có hoặc khó áp dụng, cụ thể, Quỹ được phép đầu tư cho hạ tầng AI, công nghệ AI; Cơ chế phân bổ vốn linh hoạt theo tiến độ và yêu cầu thực hiện, không phụ thuộc năm ngân sách; Được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với nhiệm vụ có tính chiến lược hoặc yêu cầu triển khai nhanh. Cùng với đó, đã bổ sung thẩm quyền giao Chính phủ quy định chi tiết về cơ chế đặc thù tại khoản 5 Điều 22.

Đối với trách nhiệm bồi thường thiệt hại, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát toàn bộ Điều 29 và chỉnh lý để bảo đảm thống nhất đầy đủ với nguyên tắc bồi thường thiệt hại.

Dự thảo Luật đã bổ sung cụm từ “dân sự” tại khoản 1 Điều 29 để khẳng định mọi tổ chức, cá nhân có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường “theo quy định của pháp luật dân sự”.

Về làm rõ trách nhiệm của bên triển khai trong trường hợp không có lỗi nhưng vẫn phát sinh thiệt hại (Khoản 2 Điều 29). Dự thảo quy định bên triển khai phải bồi thường cho người bị thiệt hại trong trường hợp hệ thống AI rủi ro cao được vận hành đúng quy định nhưng vẫn xảy ra sự cố. Sau đó, bên triển khai có quyền yêu cầu nhà cung cấp hoặc nhà phát triển hoàn trả nếu có thỏa thuận.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng thông tin, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, dự thảo Luật đã bổ sung một điều quy định về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực (Điều 6). Cụ thể tại khoản 1 và khoản 5 của Điều 6 xác lập cơ chế pháp lý cho phép Chính phủ ban hành Nghị định và các bộ, ngành ban hành Thông tư quy định chi tiết về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong từng ngành, lĩnh vực. Quy định này bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với đặc thù chuyên môn và tốc độ phát triển nhanh của công nghệ.

Trong khoản 2 và khoản 3 Điều 6 quy định các yêu cầu đặc thù đối với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế và giáo dục. Đây là hai lĩnh vực có mức độ nhạy cảm cao, tác động trực tiếp đến sức khỏe, an toàn và sự phát triển của con người, đặc biệt là trẻ em.

Ngoài ra, khoản 4 Điều 6 quy định về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu khoa học. Đây là lĩnh vực có nguy cơ cao bị lợi dụng để gian lận khoa học, đạo văn, làm sai lệch kết quả nghiên cứu hoặc xâm phạm quyền tác giả nếu không có cơ chế kiểm soát phù hợp. Quy định này nhằm bảo đảm liêm chính khoa học, đạo đức nghiên cứu và bảo vệ hệ sinh thái nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.