Quyền được hát

Nhạc sĩ Văn Cao và ca khúc Tiến quân ca.

Qui rõ trách nhiệm

TS Phạm Tất Thắng- Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội nêu quan điểm: việc cơ quan quản lý thực hiện giải pháp nghiệp vụ là việc bình thường, nhưng khi Cục NTBD cho phép phổ biến 300 bài hát, trong đó có nhiều bài là của tác giả cách mạng, được hát mấy chục năm nay thì rõ ràng có vấn đề về mặt quản lý. Do đó, trước việc xảy ra sai sót gây hiểu nhầm trong dư luận, cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này cần có công bố rõ ràng, cũng như kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan. Nếu là sai phạm của cá nhân, do năng lực trình độ, trách nhiệm thì phải có xử lý phù hợp thì phải công bố rộng rãi với người dân, cử tri.

Về những bài hát đã đi vào lòng công chúng nhiều thập kỷ qua như Tiến quân ca, Trường Sơn Đông - Trường Sơn Tây, Chào em cô gái Lam Hồng…, nay bỗng dưng có thông tin được cấp phép phổ biến, cả khán giả và giới nghệ sĩ biểu diễn đều sửng sốt…Bởi người yêu nhạc đã nghe hát, đã được hát bao năm, vậy chả hóa ra lâu nay các nghệ sĩ và các chương trình biểu diễn đều hát “chui” hay sao.

Góp ý với phương thức quản lý biểu diễn hiện nay, NSND Quang Thọ đồng tình rằng, đáng lẽ Cục NTBD phải “nhặt” ra những bài hát đi ngược chủ trương, đường lối cách mạng, những bài hát không phù hợp với văn hoá Việt Nam thì nên cấm phổ biến, lưu hành thì sẽ tốt hơn. Theo NSND Quang Thọ, Bộ VHTT&DL phải chịu trách nhiệm về vấn đề này chứ không riêng gì cục NTBD. Bởi nhiều nhạc sĩ được Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước từ những tác phẩm ấy...

Còn ca sĩ Việt Hoàn thì bày tỏ ý kiến: Bao nhiêu năm nay, các ca sĩ hát nhạc cách mạng như NSND Thanh Hoa, NSƯT Đăng Dương, Trọng Tấn, Anh Thơ, … đã hát những bài hát ấy. Các ca khúc cách mạng đã ra đời rất lâu rồi và nhiều thế hệ ca sĩ, nghệ sĩ đã hát, khán giả cùng rất yêu thích. Vậy thì việc có cấp phép phổ biến lưu hành hay gì chăng nữa, chúng tôi cũng không không quan tâm lắm.

Quan điểm của ca sĩ Việt Hoàn có lẽ ít nhiều đã thể hiện quyền được hát, quyền được nghe nhạc của khán giả, của những người yêu nhạc. Những tác phẩm hay, có giá trị luôn có đời sống riêng trong lòng công chúng. Dù cơ quan quản lý có cho hát hay không thì nó vẫn hiện diện trong lòng người nghe. Hà cớ chi phải cấp phép cho những điều tốt đẹp được phép hiện diện…

Thực quyền đến đâu

Sau sự việc vừa rồi, cho dù lãnh đạo Cục NTBD đã nhận trách nhiệm và lên tiếng xin lỗi công chúng về việc cấp phép phổ biến ca khúc; đồng thời cam kết sau đây sẽ quyết liệt thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: đối với những ca khúc đã được phổ biến trong đời sống xã hội, không vi phạm thuần phong mỹ tục, không vi phạm về chuẩn mực đạo đức xã hội, không đi ngược lại với lợi ích của đất nước thì sẽ không phải cấp phép nữa. Nhưng nhiều người vẫn chưa thôi trăn trở về quyền hạn của cơ quan quản lý hiện nay.

Nhất là quản lý ở lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Liên quan đến vụ việc 5 ca khúc trước 1975 bị cấm lưu hành gây bất bình dư luận, ông Đào Đăng Hoàn- Phó Cục trưởng Cục NTBD nhấn mạnh rằng: Cục NTBD đủ thẩm quyền dừng lưu hành ca khúc.

Lần này, sau vụ việc cấp phép phổ biến ca khúc, ông Nguyễn Đăng Chương vẫn khẳng định: Theo qui định của pháp luật, Cục NTBD là đơn vị chịu trách nhiệm rà soát cấp phép ca khúc được phổ biến theo điều 29, Nghị định 79/2012/NĐ-CP Quy định về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, thi người đẹp và người mẫu, lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu.

Theo nhạc sĩ Phó Đức Phương- Giám đốc Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC): Không nên lẫn lộn khái niệm cấp phép. Chỉ có tác giả (chủ sở hữu tác phẩm) mới được quyền cho phép hay không cho phép người khác sử dụng tác phẩm của mình. Các cơ quan quản lý nhà nước chỉ có quyền kiểm duyệt tác phẩm nào vi phạm hay không.

Đồng quan điểm này, những nghệ sĩ mà chúng tôi trao đổi cũng cho rằng: khi ca khúc được ra đời, đã được đăng ký bản quyền thì ca khúc đó thuộc về tác giả. Việc đăng ký bản quyền ca khúc cũng đã bao gồm việc thẩm định nội dung ca khúc. Vì thế Cục NTBD lại thêm một động tác cấp phép công nhận phổ biến cho những ca khúc đã đi cùng năm tháng thì quả là một việc thừa.

Vì thế, hãy cứ để những ca khúc đã đi vào lòng công chúng được ngân lên!