Ra Giêng, buộc chỉ cổ tay để cầu may…

Một ngày đầu xuân, chúng tôi có mặt tại nhà ông Hồ Xay, trưởng một dòng họ ở bản Rôông (xã Trọng Hoá, Minh Hoá, Quảng Bình) để chứng kiến lễ buộc chỉ cổ tay.

Ông Hồ Xay cho biết: “Lễ buộc chỉ cổ tay của người Khùa có từ lâu lắm rồi. Lễ này phải được tổ chức ở nhà tộc trưởng mỗi năm một lần, mà năm nào cũng phải làm chứ không thể bỏ qua được. Lễ buộc chỉ cổ tay nhằm cầu cho người thân và gia đình năm mới luôn khoẻ mạnh, làm ăn phát đạt, nuôi con lợn con gà, lúa má trên nương được tốt tươi”.

Khi mọi lễ vật, mâm cỗ đã bày biện ở nơi trang trọng nhất. Ở chính giữa mâm là một cây nến được làm bằng sáp ong cao độ 2 gang tay, bao quanh cây nến là những lá trầu được kết thành hình chóp nón. Gần đỉnh chóp cắm các bông hoa mào gà màu đỏ, phía dưới đặt một cuộn chỉ trắng thô mà bà con tự tay mình dệt. Hai tấm vải màu trắng dùng để may váy cho đàn ông, hai tấm vải sọc đen trắng dùng may váy cho phụ nữ.

Trên mâm lễ còn đặt các sản vật khác như bánh nếp hình chóp gói bằng lá dong, xôi nếp, thịt gà luộc, thịt lợn luộc, hoa quả, tiền đi lễ của các thành viên trong dòng họ. Ngoài mâm lễ chính còn có một chiếc đĩa dùng để đặt các lễ vật cho thầy cúng, gồm trứng gà luộc, bánh nếp hình chóp nhọn, một cuộn chỉ...

Chủ nhà cùng con cháu, người thân ngồi tập trung xung quanh. Khi cây nến trên mâm lễ được thắp lên, một thầy mo là người ngoài dòng họ, có uy tín trong bản được mời đến để cúng gọi hồn, gọi vía về chứng giám cho lòng thành con cháu trong gia tộc. Đồng thời tất cả con cháu ngồi xung quanh đều chạm một tay vào mâm lễ nâng lên và cùng cầu nguyện những điều tốt lành đến với mình và gia đình, người thân trong năm mới.

Người Khùa tin rằng, ngoài linh hồn của ông bà tổ tiên, trên các bộ phận cơ thể đều có những phần hồn riêng gọi là vía. Vía của mỗi người được kết nối với trời đất và với thế giới tâm linh. Chạm tay vào mâm lễ chính là thể hiện lòng thành kính của những người đang sống với những người đã khuất và với thế giới tâm linh.

Khi bài cúng gọi hồn, gọi vía đã xong, mâm lễ được đặt xuống lại vị trí cũ, thầy mo lấy một sợi chỉ trên mâm buộc cho gia chủ đầu tiên. Sau đó tiếp đến là buộc cho những người ít tuổi hơn trong dòng họ với lời chúc luôn luôn khoẻ mạnh, con cháu học hành chăm ngoan, ngô thóc đầy bồ, lợn gà đầy chuồng… Để đáp lễ, thầy mo cũng được chủ nhà buộc chỉ vào tay cùng với những lời cầu chúc tốt đẹp. Thầy mo và gia chủ cũng buộc chỉ vào cổ tay cho những người khách, hàng xóm đến tham gia ngày lễ với lời chúc tốt lành.

Ông Hồ Phin, Chủ tịch UBND xã Trọng Hoá cho biết: Tục buộc chỉ cổ tay là một nét đẹp văn hoá truyền thống của bà con người Khùa xã Trọng Hoá. Phong tục này được lưu giữ và bảo tồn từ lâu, nó không phải mê tín dị đoan, không tốn kém nhiều. Nó không chỉ cầu chúc cho nhau bình an sức khoẻ, tự tin trong hoạt động lao động sản xuất và học tập, mà còn thể hiện sự đoàn kết, thương yêu đùm bọc lẫn nhau trong dòng họ, trong bản làng để cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng phát triển.