Răn đe cũng phải đủ liều

Mới đây, chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ và một số bộ, ngành về phòng chống đại dịch Covid-19, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: Nguồn lây trong đợt bùng phát đại dịch lần này là từ bên ngoài vào. Điều đó có nghĩa, chúng ta chưa làm tốt công tác kiểm soát nguồn lây thông qua công tác xuất nhập cảnh.

Trong làn sóng đại dịch Covid-19 lần thứ 4, có cả nguồn lây từ chuyên gia nước ngoài được nhập cảnh hợp pháp, nhưng cũng có những ổ dịch chưa rõ nguồn lây nên rất có khả năng là từ những người nhập cảnh trái phép. Điều đó là hoàn toàn có thể, bởi thời gian qua số lượng người nước ngoài nhập cảnh trái phép vào Việt Nam đã ở mức báo động.

Cứ vài ngày, cơ quan chức năng tại địa phương nào đó lại công bố số lượng vài chục, thậm chí là hàng trăm người nước ngoài nhập cảnh trái phép, cư trú bất hợp pháp trên địa bàn. Ở một số dự án có tới hàng trăm người nước ngoài lao động bất hợp pháp suốt thời gian dài mà cơ quan chức năng và chính quyền địa phương không hay, không biết.

Chỉ đến khi bùng phát làn sóng Covid-19 lần thứ 4 với diễn biến hết sức phức tạp, khó lường, Chính phủ vào cuộc quyết liệt, chỉ đạo rà soát, nhiều địa phương mới phát hiện các lỗ hổng quản lý. Chưa bàn đến những tỉnh ở “vùng sâu, vùng xa”, ngay tại Thủ đô Hà Nội cũng phát hiện hàng chục, hàng trăm người Trung Quốc cư trú bất hợp pháp.

Những ổ dịch Covid-19 không rõ nguồn lây có lẽ xuất phát từ những nơi như thế này. Khi mà có những người nhập cảnh bất hợp pháp cũng đồng nghĩa với việc thiếu sự kiểm soát phòng dịch. Làm sao có thể biết chắc trong số hàng trăm người nước ngoài tại một địa phương, hàng nghìn người trên cả nước không có nguồn lây?

Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống dịch Covid-19 luôn xác định người nhập cảnh trái phép chính là nguy cơ làm lây lan và bùng phát dịch bệnh. Ấy thế mà vẫn có địa phương lơ là mất cảnh giác, để rồi khi dịch bùng phát mới bắt đầu nhận thức được vấn đề. May là mọi thứ chưa vượt tầm kiểm soát.

Song, nếu cuộc chiến chống lại đại dịch Covid-19 chỉ trông chờ vào may rủi thì có lẽ khó đảm bảo giữ được kiểm soát trong thời gian dài. Vận may không phải lúc nào cũng có, dù có nó cũng không lặp lại đúng thời điểm, đúng địa phương, con người đã gặp. Vì thế, khi mà chưa có sự chuẩn bị ứng phó thật tốt, vận may lại không tới, liệu có “toang”?

Tất nhiên, câu chuyện nhập cảnh trái phép vào Việt Nam, ngoài sự tắc trách không của các địa phương, còn có trách nhiệm của lực lượng biên phòng và cơ quan chức năng tại các địa phương giáp ranh với các nước láng giềng. Chỉ cần một phút lơ là của lực lượng chức năng có thể sẽ khiến cả xã hội điêu đứng vì dịch bệnh.

Nói có sách, mách có chứng. Hàng trăm, hàng nghìn người nước ngoài cư trú bất hợp pháp ở nhiều tỉnh, thành phố không phải bỗng dưng xuất hiện. Họ cũng không thể “bay” từ nước ngoài qua biên giới rồi “rơi” xuống một địa phương nào đó để sinh sống. Họ phải băng qua biên giới bằng cách nào đó mà lực lượng chức năng không phát hiện được.

Tất nhiên, lực lượng biên phòng của chúng ta cũng chưa quá đông để có thể “dàn hàng ngang” dọc các tuyến biên giới, nhằm ngăn chặn người nhập cảnh bất hợp pháp. Song, nếu thực sự quyết tâm, quyết liệt, có phương pháp, có lẽ người nước ngoài cũng khó có cơ hội nhập cảnh trái phép vào Việt Nam nhiều đến mức báo động như vậy.

Đáng tiếc, ở một số địa phương giáp ranh các nước láng giềng có thực trạng là lúc chưa bùng phát dịch thì lơ là, chủ quan trong việc ngăn chặn người nhập cảnh trái phép. Tới khi tình hình dịch diễn biến phức tạp ngày càng xấu đi mới bắt đầu “căng” lực lượng để đối phó.

Song, nói đi cũng phải nói lại, ngoài sự tắc trách, chưa làm tròn nhiệm vụ của lực lượng chức năng, cũng còn một nguyên nhân sâu xa, cốt lõi khác khiến vấn nạn nhập cảnh trái phép không hề thuyên giảm thời gian qua. Đó là có những kẻ vì hám lợi trước mắt của cá nhân đang “cõng rắn cắn gà nhà”, chỉ đường dẫn lối cho người nhập cảnh trái phép.

Thời gian qua, cũng đã có một số đối tượng tổ chức cho người nước ngoài nhập cảnh trái phép, cư trú bất hợp pháp đã bị xử lý, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự. Song, đó chỉ là phần nổi của tảng băng trôi, chưa đủ sức răn đe đối với nhiều người khác. Còn khá nhiều đối tượng tiếp tay cho người nhập cảnh trái phép chưa bị phát hiện, xử lý.

Trong hiện tại cũng như tương lai, có thể khống chế, kiểm soát được đại dịch Covid-19 hay không, phụ thuộc rất lớn và nỗ lực ngăn chặn người nhập cảnh trái phép qua biên giới. Muốn vậy, ngoài việc siết chặt kỷ luật, kỷ cương tại các cơ quan chức năng, các địa phương, còn phải có chế tài mạnh để trấn áp những kẻ hám lợi đang “vẽ đường” cho “giặc”. Phải răn đe đủ liều mới có hy vọng chiến thắng đại dịch.