Rộn ràng Tết Mông xuống phố

Một tiết mục trong “Tết Mông xuống phố 2018”.

Như nhiều tộc người khác, mỗi năm người Mông đều tổ chức ăn Tết gồm cả phần lễ với thần linh thổ địa, phần hội vui chơi tìm hiểu nhau, học hỏi nhau vào cuối năm. Là một tộc người canh tác nông nghiệp, Tết của người Mông luôn được tổ chức vào cuối mỗi mùa thu hoạch, do đó Tết của người Mông ở mỗi vùng địa lý khác nhau sẽ diễn ra vào những thời điểm khác nhau tùy vào vụ mùa ở vùng đó và thường không trùng với lịch Tết dương hay Tết Nguyên đán.

Trong dịp Tết, người Mông cũng hay tổ chức đám cưới, đám hỏi cho những đôi trai gái đến tuổi cập kê. Một trong những thực hành hôn nhân được nhiều người để ý nhất là “haib puj - kéo/cướp vợ”.

Theo quan điểm của truyện cổ tích, người Mông chấp nhận ba hình thức hôn nhân.

Thứ nhất, tình yêu đôi lứa: Đôi trai gái chủ động tìm hiểu nhau và đi đến hôn nhân thông qua thủ tục kéo vợ, hoặc đại diện nhà trai đến ngỏ lời thay chàng trai với nhà gái.

Thứ hai, bố mẹ sắp đặt: Bố mẹ là người chủ động sắp đặt hôn nhân của con cái thông qua hình thức đặt cưới.

Thứ ba, Haib puj - kéo/cướp vợ: Cho phép những chàng trai đặc biệt không có ai lấy, không có bố mẹ sắp xếp hôn sự được kéo những bạn nữ đang tự do trong các mối quan hệ, không có chồng, không vướng vào cuộc hôn nhân dang dở nào. Sau 3 ngày tìm hiểu cô gái được kéo có quyền từ chối hoặc đồng ý lấy chàng trai.

“Ngày nay, thực hành haib puj đang có nhiều hiểu lầm cả trong cộng đồng người Mông cũng như những cộng đồng ngoài. Thực hành này cũng đang chịu ít nhiều những chỉ trích bởi những hành động có phần bạo lực của nó. Do phần lớn thanh niên người Mông không nắm được luật tục hôn nhân của dòng tộc. Nhiều bạn trẻ thực hiện tục “kéo vợ” vô ý thức, càng dẫn đến hiểu sai căn bản về hôn nhân và giá trị hôn nhân của người Mông.

Chính vì vậy, ban tổ chức đặc biệt tái hiện thực hành haib puj kết hợp với kịch tương tác về chủ đề kéo/cướp vợ để cộng đồng người Mông cũng như cộng đồng ngoài có thể có sự hiểu không méo về nghĩa của thực hành văn hóa này”- Khang A Tủa, đại diện nhóm AHD chia sẻ.

Cũng trong hoạt động này, các bạn trẻ trong cộng đồng người Mông cũng giới thiệu đến bạn đọc cuốn sách “Văn hóa Mông – Một số vấn đề thường thức” của tác giả Vàng A Cử. Đây là một trong những kết quả của dự án “1.000 câu hỏi lý thú về văn hóa Mông” được thực hiện bởi nhóm Văn hóa - Lịch sử dân tộc Mông với sự tài trợ từ chương trình Người khởi sướng 2017.

Đây không chỉ một hoạt động thể hiện sự quan tâm của những người trẻ đến văn hóa dân tộc mình, đó còn sự tự ý thức về trách nhiệm của mình trong việc tiếp nối và lưu giữ bản sắc văn hóa Việt trước xu thế toàn cầu hóa.