Sa sút tự học, do đâu?

Ảnh minh họa. Nguồn: dantri.com.vn.

Trước đây, trong điều kiện kinh tế còn khó khăn, thiếu thốn nhưng nhiều học sinh, sinh viên ở ta rất có ý thức cần cù, tự học, sáng tạo nên đã có nhiều thành quả, đóng góp cho nền khoa học, tri thức… của nước nhà. Những năm gần đây, khi điều kiện kinh tế gia đình, xã hội đã khá lên, sách giáo khoa, giáo trình, chương trình giáo dục và đào tạo, phương pháp dạy học của đội ngũ giảng viên, giáo viên từ bậc phổ thông đến đại học có chuyển biến, thế mà ý thức, hoạt động tự học của một bộ phận không nhỏ học sinh, sinh viên lại giảm sút nghiêm trọng, thậm chí bị tê liệt hoàn toàn, rất đáng lo ngại.

Dẫu được rất nhiều fan là sinh viên Việt Nam dành tình cảm mến mộ, chàng ca sĩ điển trai người Mỹ Kyo York (từng đi giảng dạy ở một số trường ĐH tại Việt Nam) vẫn thẳng thắn bộc bạch những suy nghĩ về một hiện tượng trong một bộ phận sinh viên Việt Nam hiện nay, đó là: lười biếng, thụ động, lúng túng và thiếu đam mê, sáng tạo, có những ước mơ viển vông, phi thực tế. Ý kiến chia sẻ trên khiến chúng ta suy nghĩ nhiều về ý thức, thái độ học tập tiêu cực của giới trẻ đất nước mình. Vậy đâu là căn nguyên chính của thực trạng đó?

Theo các chuyên gia giáo dục, trước hết, là do nhiều học sinh, sinh viên chưa xác định được mục đích, ý nghĩa đúng đắn và ích lợi, giá trị to lớn của việc tự học, tự rèn luyện. Thế nên nhiều học sinh, sinh viên ít có tính tự giác nghiên cứu, đào sâu, củng cố kiến thức.

Một bộ phận sinh viên, học sinh lại mắc nặng “bệnh” học đối phó, học chơi chơi, học kiểu “mì ăn liền”, đến mùa thi mới học, chỉ nặng nghĩ tới chuyện điểm số, bằng cấp hơn là kiến thức, kỹ năng cần thiết cho cuộc sống, công việc sau này.

Lối dạy học nặng về nhồi nhét kiến thức, áp đặt một chiều, đọc- chép, học tập quá tải…kéo dài, phổ biến ở bậc phổ thông, cũng là lý do khiến học sinh, sinh viên xơ cứng, uể oải, mất dần hoặc mất hẳn khả năng tự học. Ngoài học chính khóa ở nhà trường, hầu hết các em học sinh phổ thông cả nước, tối ngày phải quay cuồng với cỗ máy dạy thêm, học thêm “siêu hạng” của ngành giáo dục, thầy cô giáo. Các em đâu còn thời gian để nghỉ ngơi, tự học? Nhiều văn bản quy định về dạy thêm, học thêm của ngành đều bất lực trước “ vấn nạn” nghiêm trọng này.

Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, nhiều loại hình vui chơi, giải trí như phim ảnh, game online... thịnh hành đã cuốn hút và ngốn đi nhiều thời gian của giới trẻ. Đáng lẽ ra thời gian đó phải dành cho tự học, tự nghiên cứu, làm những việc có ích khác.

Mặt khác, cách đánh giá, kiểm tra ở nhà trường THPT cũng như ĐH, CĐ lâu nay chậm cải tiến, đổi mới. Một số nhà trường, thầy cô giáo có biểu hiện dễ dãi, sính thành tích nên thiếu nghiêm túc, chặt chẽ khiến học sinh, sinh viên chủ quan, ỷ lại, thiếu hẳn động lực tự học; thậm chí có dấu hiệu tiêu cực mua - bán điểm giữa thầy và trò, nhất là ở bậc CĐ, ĐH tạo nên sự không công bằng trong dạy - học, làm cho giá trị của học hành bị giảm sút.

Để chấn chỉnh bệnh lười học, không có ý thức, thói quen tự học ở bộ phận sinh viên, học sinh hiện nay cần có thời gian và sự nỗ lực, đồng bộ của cả ngành giáo dục, thầy cô giáo, gia đình. Trước mắt, nhà trường, thầy cô giáo phải nghiêm túc, chặt chẽ trong kiểm tra, thi cử, đánh giá thì mới giảm được những biểu hiện sa sút của việc học hành, khơi dậy tinh thần tự học. Không dừng lại đó, ngành giáo dục cũng cần nghiêm túc nhìn nhận lại mình, từ khâu biên soạn chương trình, sách giáo khoa, giáo trình… theo hướng thực sự tinh gọn, phù hợp, giảm được sự quá tải cho người học. Bản thân thầy cô cần không ngừng làm mới mình, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng gợi mở, kích thích tư duy, sáng tạo của học sinh, sinh viên.

Theo nhiều đồng nghiệp, giảng viên không phải chỉ vào lớp làm duy nhất nhiệm vụ truyền đạt kiến thức cho sinh viên mà còn hướng dẫn cách học tập, nghiên cứu, cung cấp đầy đủ tài liệu học tập: giáo trình, tài liệu đọc thêm, tài liệu tham khảo, công bố đề cương chi tiết môn học để sinh viên biết rõ lịch trình học và phát huy có hiệu quả việc tư vấn, hỗ trợ trong học tập, nghiên cứu ở các trường CĐ,ĐH. Có tự học mới thực học. Tự học - một mắt xích quan trọng bậc nhất làm nên thành công, hiệu quả của giáo dục, phải luôn được cổ súy, nhân rộng không ngừng.