Sau 2 năm bị tàn phá, Gaza đã tổn thương ra sao?
Các cuộc ném bom và tấn công trên bộ của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã giết chết hàng chục nghìn người và biến toàn bộ các thành phố ở Gaza thành đống đổ nát.
Cuộc chiến tàn khốc ở Gaza đã bước sang năm thứ 3, trở thành cuộc chiến dài nhất của Israel kể từ cuộc xung đột năm 1948 dẫn đến sự thành lập quốc gia này.
Phần lớn những người thiệt mạng trong cuộc tấn công của Israel tại dải Gaza là thường dân, và tổng số người chết hiện đã vượt quá 67.000. Ngoài ra còn có gần 170.000 người bị thương. Tổng cộng, thương vong chiếm khoảng 10% trong tổng số 2,3 triệu dân Gaza.
Có thể còn rất nhiều người chết chưa được thống kê trong đống đổ nát hiện đang bao phủ phần lớn Gaza. Những người thiệt mạng do bệnh tật không được điều trị, dinh dưỡng kém, tự tử hoặc các nguyên nhân khác liên quan đến xung đột còn nhiều hơn nữa. Hàng ngàn người đã mất tích - bị mất tích, bị thiêu rụi hoặc bị thổi bay bởi các vụ nổ.
Israel đã kiểm soát và hạn chế nguồn cung cấp vào Gaza trong suốt cuộc xung đột nhưng đã áp đặt lệnh phong tỏa hoàn toàn nguồn cung cấp từ tháng 3 đến tháng 5/2025, với lý do Hamas đang đánh cắp viện trợ để chi trả cho các hoạt động quân sự của mình. Mặc dù các hạn chế cuối cùng đã được nới lỏng trong bối cảnh cộng đồng quốc tế phẫn nộ, nhưng nạn đói đã được tuyên bố ở một số khu vực của Gaza vào tháng 8.
Cuộc chiến, bùng phát sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023, khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và 251 người khác bị bắt làm con tin, đã tàn phá Gaza cả về vật chất lẫn tinh thần. Hầu hết người Palestine trên lãnh thổ này đều phải di dời, thường là nhiều lần. Toàn bộ thành phố bị biến thành tro bụi và bê tông vỡ vụn. Những nhân chứng của các cuộc tấn công, hoặc nạn nhân của bạo lực xung quanh một số điểm phân phối thực phẩm, hoặc các nhân viên y tế trong các bệnh viện quá tải đều mô tả đây là "cảnh quan hậu tận thế" hay "địa ngục trần gian".
Người Palestine bị thương ở Gaza
Hơn 67.000 người Palestine đã thiệt mạng bên trong Gaza do các cuộc tấn công của Israel. Hầu hết là thường dân. Ít nhất 20.000 người là trẻ em - chiếm khoảng 2% dân số trẻ em ở Gaza.
Theo một nghiên cứu y khoa gần đây, hơn 168.000 người đã bị thương, nhiều người bị thương ở mức độ và loại thương tích thường gặp ở lính chuyên nghiệp trong các trận chiến ác liệt.
Nhiều người Palestine khác đã thiệt mạng vì đói, thiếu nơi trú ẩn và thuốc men, tai nạn, sự lây lan nhanh chóng của các bệnh truyền nhiễm và sự sụp đổ của hệ thống chăm sóc sức khỏe. Theo một nghiên cứu trên tạp chí y khoa uy tín Lancet, tuổi thọ trung bình ở Gaza có thể đã giảm tới một nửa trong năm đầu tiên của cuộc xung đột.
Các quan chức Israel trước đây đã đặt câu hỏi về số người chết do chính quyền Gaza công bố, cho rằng vì Hamas kiểm soát chính quyền ở đó, các quan chức y tế Gaza không thể cung cấp số liệu đáng tin cậy.
Nhưng vào tháng 9, cựu chỉ huy quân đội Israel Herzi Halevi cho biết hơn 200.000 người Palestine đã thiệt mạng hoặc bị thương trong cuộc chiến ở Gaza. Dữ liệu tình báo quân sự bị rò rỉ của Israel về thương vong cho đến tháng 5 năm nay cho thấy hơn 80% số người chết là thường dân. "Đây không phải là một cuộc chiến tranh nhẹ nhàng. Chúng tôi đã phải hành động ngay từ phút đầu tiên", Halevi nói.
Di dời và mất cơ hội học hành
Chiến dịch ném bom dữ dội trên không và chiến thuật san phẳng lãnh thổ mà quân đội Israel chiếm giữ đã khiến ước tính 78% trong số 250.000 tòa nhà của Gaza bị hư hại hoặc phá hủy, tạo ra 61 triệu tấn rác thải, trong đó khoảng 15% có thể bị nhiễm amiăng, chất thải công nghiệp hoặc kim loại nặng.
Hơn 80% lãnh thổ Gaza được ước tính hiện đang nằm trong lệnh sơ tán quân sự hoặc khu vực chiến sự của Israel, hoặc bị cấm đối với người Palestine. Gần đây nhất, cuộc tấn công của Israel vào Thành phố Gaza, nơi có rất nhiều người phải di dời từ nơi khác đến trú ẩn, đã buộc hàng trăm nghìn người phải di tản.
Tổng cộng, các cơ quan viện trợ ước tính khoảng 2,1 triệu người, tương đương 95% dân số, đã phải di dời. "Đây là một quá trình đau thương, bạo lực, thường xuyên lặp đi lặp lại. Có những người đã mất tất cả", ông James Elder của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết tuần trước.
Hàng trăm nghìn người hiện đang sống trong các thành phố lều trại và những nơi trú ẩn quá tải nghiêm trọng với điều kiện vệ sinh kém và thiếu nước sạch, bao gồm cả ở al-Mawasi ở phía nam.
Hiện tại, 1 triệu người không thể tiếp cận 6 lít nước uống mỗi ngày, trong khi 500.000 người sống dưới 9 lít, chỉ hơn 1/10 lượng nước có sẵn trước chiến tranh. Các nhà thờ Hồi giáo thời Trung cổ, các khu chợ thời Ottoman và các di tích cổ đều đã bị hư hại nặng nề hoặc bị phá hủy hoàn toàn.
Kể từ tháng 10/2023, 745.000 sinh viên ở Gaza đã nghỉ hơn hai năm học, trong đó, 88.000 sinh viên đại học buộc phải tạm dừng việc học. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng giáo dục của Gaza đã bị phá hủy ít nhiều: hơn 90% trường học, 79% cơ sở giáo dục đại học và 60% trung tâm đào tạo nghề đã bị hư hại hoặc phá hủy.
Các trường học do cơ quan Unrwa quản lý đã được chuyển đổi thành nơi trú ẩn khẩn cấp. Chúng là nơi trú ẩn của một lượng lớn người di tản và được đánh dấu rõ ràng trên bản đồ, nhưng nhiều trường đã bị Israel ném bom, một số trường bị nhắm mục tiêu nhiều lần.
Israel cho biết các cuộc không kích nhắm vào các chiến binh Hamas, cáo buộc họ trú ẩn trong các tòa nhà và sử dụng dân thường làm lá chắn sống.
Suy dinh dưỡng và mất đất canh tác
Theo Liên hợp quốc, 400 ca tử vong liên quan đến suy dinh dưỡng, bao gồm 101 trẻ em, đã được ghi nhận kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, hầu hết là trong những tháng gần đây. Hàng chục nghìn trẻ em hiện đang được hưởng các chương trình cung cấp thực phẩm khẩn cấp. Vào tháng 8, các chuyên gia được Liên hợp quốc hỗ trợ đã tuyên bố nạn đói ở một số khu vực tại Gaza. Các nhân viên cứu trợ cho biết vào tháng 10 rằng hầu hết các bà mẹ mang thai ở Gaza chỉ ăn một bữa mỗi ngày.
Israel đã áp đặt các hạn chế chặt chẽ đối với hàng viện trợ vào Gaza trong suốt cuộc xung đột, và việc phá hủy sản xuất nông nghiệp bên trong lãnh thổ này đã dẫn đến tình trạng khan hiếm. Bất kỳ sự cải thiện nào trong thời gian ngừng bắn ngắn ngủi từ tháng 1 đến tháng 3, khi các hạn chế được dỡ bỏ, đã bị đảo ngược khi Israel đơn phương nối lại các hoạt động thù địch và chặn mọi nguồn cung cấp trong hai tháng cho đến giữa tháng 5, các biện pháp kiểm soát lại được nới lỏng.
Quỹ Nhân đạo Gaza do Israel và Mỹ hậu thuẫn được thành lập để phân phát lương thực, nhưng điều này đã dẫn đến hơn một nghìn người chết dưới hỏa lực của Israel. Phần lớn hàng viện trợ được chuyển đến Gaza đã bị các băng đảng và đám đông đói khát tuyệt vọng cướp bóc. Nông sản và hàng hóa hiện có sẵn trên thị trường vượt quá khả năng chi trả của hầu hết người dân.
Israel tuyên bố họ không hạn chế các chuyến hàng viện trợ và đổ lỗi cho sự thất bại về hậu cần tại các cơ quan viện trợ, hoặc việc Hamas đánh cắp lương thực viện trợ, là nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu hụt.
Kể từ năm 2023, Dải Gaza đã mất 97% diện tích cây trồng, 95% diện tích cây bụi và 82% diện tích cây trồng hàng năm, khiến việc sản xuất lương thực ở quy mô lớn trở nên bất khả thi. Các nhà sinh thái học và học giả cho biết sự tàn phá này sẽ gây ra những tác động lâu dài đến hệ sinh thái, đa dạng sinh học, an ninh lương thực và sức khỏe của người dân.
Vào tháng 8, số liệu mới của Liên hợp quốc cho thấy chỉ có 1,5% diện tích đất canh tác có thể tiếp cận và phù hợp cho canh tác. Chất độc hại từ đạn dược và hỏa hoạn đã làm ô nhiễm nguồn đất và nước.
Kể từ tháng 10/2023, các đối tác của Chương trình Hành động Bom mìn đã ghi nhận 132 vụ tai nạn bom mìn khiến 47 người thiệt mạng, trong đó có ít nhất 14 trẻ em, và làm 249 người bị thương, trong đó có ít nhất 71 trẻ em.
"Tình hình đang ngày càng tồi tệ. Nếu tình trạng này tiếp diễn, nó sẽ để lại di sản về sự tàn phá môi trường, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc của nhiều thế hệ cư dân Gaza", một báo cáo của Liên hợp quốc cho biết tuần trước.
