Siết quy định bán thuốc trực tuyến: Đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng

Quy định mới được đề xuất sẽ không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, mà còn nâng cao hiệu quả trong việc kiểm soát chất lượng thuốc. Dự thảo sửa đổi của Bộ Y tế đề xuất bổ sung các quy định chi tiết về việc bán thuốc qua phương thức thương mại điện tử. Trong đó, nhấn mạnh các yêu cầu về tư vấn, hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi bán.

Cụ thể, các cơ sở bán lẻ thuốc trực tuyến phải tổ chức tư vấn qua thiết bị công nghệ thông tin, và chỉ được phép bán thuốc sau khi đã thực hiện tư vấn và hướng dẫn cho người mua. Điều này nhằm đảm bảo rằng, người tiêu dùng nhận được thông tin đầy đủ về cách sử dụng thuốc, tránh việc tự ý sử dụng thuốc mà không có sự chỉ dẫn của chuyên gia.

Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ sở bán lẻ thuốc trực tuyến phải có biện pháp bảo vệ sản phẩm trong suốt quá trình vận chuyển, bao gồm việc sử dụng bao bì chất lượng, bảo vệ thông tin về sản phẩm và ngăn chặn sự tiếp cận trái phép trong quá trình giao hàng.

Một trong những điểm quan trọng trong dự thảo Thông tư là yêu cầu các cơ sở bán thuốc trực tuyến phải kết nối dữ liệu với hệ thống thông tin về dược, đảm bảo việc kiểm soát xuất xứ, giá cả và chất lượng thuốc. Cùng với đó, các nhà thuốc trực tuyến phải có giấy phép hoạt động hợp pháp và đảm bảo có cơ chế kiểm soát chặt chẽ thông tin liên quan đến các giao dịch mua bán thuốc.

Về vấn đề vận chuyển, dự thảo quy định rõ các yêu cầu về bảo quản thuốc trong quá trình vận chuyển, bao gồm việc giữ nguyên các thông tin nhận dạng sản phẩm và đảm bảo thuốc không bị hư hỏng hay thất thoát. Các nhân viên vận chuyển thuốc cũng phải tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt về bảo quản và an ninh, tránh rủi ro có thể xảy ra trong suốt quá trình giao nhận.

Hiện, Việt Nam cho phép bán thuốc online với thuốc không kê đơn. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã và đang phát triển mô hình bán thuốc kê đơn trực tuyến, nhưng đều áp dụng các quy định rất nghiêm ngặt để bảo vệ người tiêu dùng.

Tại Singapore, New Zealand, Canada, Mỹ, cơ quan chức năng có quyền yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội (SMSP) gỡ bỏ các trang web hoặc tài khoản vi phạm quy định về bán thuốc. Hành vi vi phạm có thể bị phạt tới 50.000 SGD (khoảng 940 triệu đồng) ở Singapore, 50.000 NZD (khoảng 779 triệu đồng) ở New Zealand, 500.000 CAD (khoảng 9,3 tỷ đồng) tại Canada và 1 triệu USD (khoảng 25,5 tỷ đồng) tại Mỹ. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng, cá nhân hoặc tổ chức vi phạm có thể bị truy tố hình sự và chịu án tù tới 12 tháng tù (Singapore), 5 năm tù (New Zealand), 3 năm (Canada), 10 năm tù (Mỹ).

Ngoài ra, các quốc gia này còn yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội xác minh danh tính người bán thuốc, gỡ bỏ quảng cáo sai lệch và cung cấp thông tin cho người tiêu dùng về nguy cơ khi mua thuốc qua mạng.

Chỉ cần gõ từ khóa “mua thuốc online” tại thanh công cụ tìm kiếm của mạng xã hội Facebook, người dùng sẽ nhận được kết quả là sự xuất hiện của hàng loạt hội nhóm buôn bán, trao đổi thuốc. Mỗi nhóm này có từ hàng chục đến hàng trăm nghìn thành viên. Theo ghi nhận, những nhóm này mỗi ngày có hàng chục tài khoản cá nhân đăng tải bán thuốc.

“Cam kết rẻ hơn thị trường”, “vận chuyển tận nhà sau khi chốt đơn”… là một số trong những lời mời chào hấp dẫn, khiến việc mua bán trên các hội nhóm này trở nên nhộn nhịp. Đáng chú ý, chỉ cần để lại địa chỉ và báo số lượng, bất kỳ ai cũng có thể mua thuốc kê đơn mà không cần bất cứ điều kiện nào khác.

Việc mua thuốc online không chỉ dễ dàng trên những hội nhóm Facebook, mà còn cả đối với các sàn thương mại điện tử cũng như chuỗi nhà thuốc. Chỉ cần gõ tìm kiếm “mua bán thuốc online” trên Google, có hàng loạt kết quả về các nhà thuốc hiện ra với quảng cáo vận chuyển thuốc tới tận tay người tiêu dùng.

Thượng tá, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga cho biết, trong xu thế phát triển của thương mại điện tử, tất nhiên việc mua bán thuốc cũng cần có sự thích nghi, thay đổi. Qua đó, mang lại sự thuận tiện cho người bệnh lẫn nhà thuốc, nhưng vẫn cần đảm bảo đúng nguyên tắc và an toàn.

Bác sĩ Hoàng đồng tình với việc có những quy định chi tiết đối với kê đơn điện tử và liên thông giữa các cơ sở y tế với nhà thuốc. Cụ thể, nên yêu cầu người mua thuốc cung cấp đơn (với thuốc kê đơn) dưới dạng bản cứng hay hình ảnh. Sau đó, phải lưu lại, cung cấp lên hệ thống để các cơ quan chức năng giám sát, kiểm tra. Việc vận chuyển thuốc khi mua bán online cũng cần có quy định rõ về các thông số như: Nhiệt độ, độ ẩm, thời gian vận chuyển…

“Theo tôi, cần có các chế tài nghiêm khắc. Có chế tài, nhưng quan trọng hơn là phải nghiêm túc thực hiện chế tài đó. Đó mới là vấn đề then chốt để điều chỉnh hành vi vi phạm của các nhà thuốc trong việc bán thuốc online” - bác sĩ Hoàng nói.